Η τύχη του Ηνωμένου Βασιλείου και το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης βρίσκονται στα χέρια 46 εκατομμυρίων Βρετανών ψηφοφόρων, που προσέρχονται από τις 7 το πρωί στις κάλπες για να αποφασίσουν αν η χώρα τους θα παραμείνει ή όχι μέλος της Ε.Ε. Η ψηφοφορία ολοκληρώνεται στις 10 το βράδυ και τα επίσημα αποτελέσματα αναμένονται αύριο το πρωί.
Στην τελική ευθεία μιας ιδιαίτερα φορτισμένης αναμέτρησης, οι επικεφαλής των δύο αντίπαλων στρατοπέδων κατέβαλαν μέχρι την τελευταία στιγμή πυρετώδεις προσπάθειες προσέλκυσης αναποφάσιστων ψηφοφόρων, οι οποίοι υπολογίζονταν στο 10% του εκλογικού σώματος. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις έφεραν το Bremain (παραμονή) και το Brexit (έξοδος) πρακτικά ισοδύναμα, με εκατέρωθεν αποκλίσεις της τάξης του 1%, αν και τα γραφεία στοιχημάτων όπως και οι διεθνείς χρηματαγορές έβλεπαν την πλάστιγγα των πιθανοτήτων να γέρνει αποφασιστικά στην πλευρά της παραμονής.
Με συνέντευξή του στους Financial Times, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον προεξόφλησε ότι η οικονομία της χώρας του θα εισπράξει «μέρισμα» από μια ψήφο υπέρ της παραμονής, δεδομένου ότι θα διαλυθεί το νέφος της αβεβαιότητας και θα υπάρξει μεγάλη εισροή επενδυτικών κεφαλαίων. Το θετικό αυτό μήνυμα ήρθε να συμπληρωθεί από την προειδοποίηση ότι «αν φύγουμε, θα σμικρύνουμε τη χώρα μας και την ικανότητά της να επηρεάζει τον κόσμο», όπως τόνισε στη διάρκεια ομιλίας του, στο Μπρίστολ.
Από την πλευρά του, ο πρώην δήμαρχος Λονδίνου και επικεφαλής της εκστρατείας για το Brexit, Μπόρις Τζόνσον, ξεκίνησε τη χθεσινή περιοδεία του από την κεντρική ψαραγορά του Λονδίνου, υπενθυμίζοντας ότι η Βρετανία είναι ένα νησιωτικό έθνος, που μπορεί να στηριχθεί στις δικές του δυνάμεις. Την προηγούμενη νύχτα, στην τελευταία μεγάλη τηλεοπτική αντιπαράθεση ενώπιον χιλιάδων θεατών, ο Τζόνσον είχε κερδίσει ενθουσιώδη χειροκροτήματα, καλώντας τους πολίτες να ανακηρύξουν, με τη σημερινή ψήφο τους, την 23η Ιουνίου ως τη βρετανική «Ημέρα της Ανεξαρτησίας».
Η πλειοδοσία πατριωτισμού ήταν ακόμη περισσότερο επιδεικτική από την πλευρά του Νάιτζελ Φάρατζ, ηγέτη του ξενοφοβικού Κόμματος της Ανεξαρτησίας (UKIP), ο οποίος δήλωσε στη διάρκεια συγκέντρωσης οπαδών του Brexit στο Λονδίνο: «Εκείνοι (στην Ε.Ε.) έχουν τον δικό τους ύμνο, φτιάχνουν στρατό, απέκτησαν κιόλας τη δική τους αστυνομία και βέβαια έχουν τη δική τους σημαία. Τελικά πρέπει να αποφασίσουμε ποια σημαία είναι η δική μας. Θέλω να ζήσουμε με τα δικά μας διαβατήρια, κάτω από τη δική μας σημαία».
Σε διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση, διευθυντικά στελέχη 1.285 μεγάλων επιχειρήσεων προειδοποίησαν με επιστολή τους, που δημοσιεύθηκε στους Times του Λονδίνου, ότι σε περίπτωση Brexit η πέμπτη οικονομία του πλανήτη θα δεχθεί οδυνηρό πλήγμα, αναφορικά με την ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας. Στους υπογράφοντες την επιστολή περιλαμβάνονται μεγιστάνες του επιχειρηματικού κόσμου, όπως ο επικεφαλής της Virgin, Ρίτσαρντ Μπράνσον και ο βαρώνος των μίντια, Μάικλ Μπλούμπεργκ.
Ενώ ο επιχειρηματικός κόσμος τάχθηκε, στη συντριπτική πλειονότητά του, υπέρ του Bremain, ο βρετανικός Τύπος διχάστηκε σε σχεδόν ισοδύναμα στρατόπεδα. Υπέρ της παραμονής τάχθηκαν εφημερίδες κύρους, όπως οι Financial Times, Times, Guardian και Observer, αλλά και ταμπλόιντ όπως η δεξιά The Mail on Sunday και η κεντροαριστερή Daily Mirror. Υπέρ του Brexit τοποθετήθηκαν οι σοβαρές συντηρητικές εφημερίδες Daily Telegraph και Sunday Times, όπως επίσης και τα ταμπλόιντ Sun (η εφημερίδα με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στη χώρα) και Daily Mail (δεύτερη σε κυκλοφορία).
Ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, τόνισε ότι «δεν θα υπάρξει σε καμία περίπτωση νέα διαπραγμάτευση» σε περίπτωση ψήφου υπέρ της εξόδου. «Το έξω είναι έξω», προσέθεσε. Στον ίδιο τόνο, ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ δήλωσε ότι ενδεχόμενη έξοδος από την Ε.Ε. θα είναι «μη αναστρέψιμη», επομένως οι Βρετανοί ψηφοφόροι πρέπει να σκεφτούν πολύ σοβαρά αν θέλουν να αναλάβουν αυτό το ρίσκο.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις
Το προβάδισμα της εκστρατείας υπέρ της αποχώρησης της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση επί της εκστρατείας υπέρ της παραμονής της σε αυτή μειώθηκε στις δύο εκατοστιαίες μονάδες από τις επτά στις οποίες βρισκόταν την περασμένη εβδομάδα, σύμφωνα με δημοσκόπηση της εταιρείας TNS που δημοσιεύθηκε την παραμονή του κρίσιμου δημοψηφίσματος στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Σύμφωνα με την έρευνα της TNS, το 43% του δείγματος απάντησε ότι θα ψηφίσει υπέρ της αποχώρησης, ενώ το 41% υπέρ της παραμονής. Ένα 16% του δείγματος δήλωσε αναποφάσιστο ή ότι δεν θα ψηφίσει.
Η δημοσκόπηση αυτή διενεργήθηκε με τη μέθοδο των συνεντεύξεων μέσω Διαδικτύου σε δείγμα 2.320 ενηλίκων από τη 16η ως την 22η Ιουνίου.
Ο Λουκ Τέιλορ, επικεφαλής της διεύθυνσης κοινωνικών και πολιτικών ερευνών της TNS, επισήμανε ότι «πρέπει να σημειωθεί πως στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκοτίας και στο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του Κεμπέκ το 1995 είχε υπάρξει μια καθυστερημένη μεταστροφή του status quo και το ίδιο θα καταγραφεί εδώ».
«Σαφώς, με μια κούρσα τόσο αμφίρροπη όσο αυτή, το επίπεδο της συμμετοχής μεταξύ των διαφόρων δημογραφικών κατηγοριών θα είναι κρίσιμο» και «θα ορίσει το αποτέλεσμα».
Σε δημοσκόπηση της TNS που είχε δημοσιευθεί την 14η Ιουνίου, το 47% των ψηφοφόρων που είπαν ότι πιθανόν θα ψηφίσουν τασσόταν υπέρ της αποχώρησης από την ΕΕ και το 40% υπέρ της παραμονής.
Νωρίτερα δημοσκόπηση της εταιρείας Opinium έδωσε στην εκστρατεία υπέρ του Brexit προβάδισμα μιας μονάδας επί της εκστρατείας υπέρ της παραμονής, οδηγώντας σε νέα πτώση τη συναλλαγματική ισοτιμία της στερλίνας έναντι του δολαρίου και του ευρώ.
Η βασίλισσα Ελισάβετ
Πολλοί είναι εκείνοι που προσπαθούν να «μαντέψουν» τι υποστηρίζει η βασίλισσα Ελισάβετ, η οποία έχει δηλώσει -μέσω του αντιπροσώπου της- ότι δεν αναμειγνύεται σε ζητήματα άσκησης πολιτικής.
Με ενδιαφέρον και ανησυχία παρακολουθεί η Δύση τις εξελίξεις στην Βρετανία. Πιέσεις και εκκλήσεις από χώρες εντός και εκτός ΕΕ έχουν ακουστεί το τελευταίο διάστημα, με τελικό αποδέκτη τη Βρετανία, ενώ φαίνεται πως η ΕΕ προετοιμάζεται για κάθε αποτέλεσμα.
Εκφράσεις όπως «το τέλος της ΕΕ» έχουν εκφραστεί από ανώτερους αξιωματούχους που μεταξύ άλλων φοβούνται ότι πιθανή έξοδο της Βρετανίας από την Ένωση θα δημιουργούσε παρόμοιες επιθυμίες και σε άλλες χώρες – μέλη, ενώ θα ήταν πλήγμα για την ενιαία αγορά.
Οι υποστηρικτές του Brexit επισημαίνουν ότι διεκδικούν ανεξαρτησία από την κεντρική εξουσία που ασκούν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, ενώ οι υποστηρικτές του Bremain θεωρούν ότι οι συνέπειες της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ θα είναι βαρύτατες και ότι η χώρα μπορεί να είναι πιο ισχυρή εντός ΕΕ.
