Τη μία νίκη πίσω από την άλλη φαίνεται ότι σημειώνει ο πολυδισεκατομμυριούχος Ελον Μασκ, καθώς την Κυριακή (18 Οκτωβρίου), η αποστολή μίας συστάδας δορυφόρων Starlink, οι οποίοι θα ενισχύσουν το ήδη υπάρχον δίκτυο της εταιρείας, στο διάστημα, στέφθηκε με επιτυχία.
Αρκετοί αναλυτές πιστεύουν ότι το πρόγραμμα Starlink, το οποίο στοχεύει στην παροχή δορυφορικού ίντερνετ σε όλον τον πλανήτη -με τις ταχύτητες σύμφωνα με στελέχη της εταιρείας να φτάνουν τα 100 Mbps και τον τελικό στόχο να είναι το 1 Gpbs-, μπορεί να αποφέρει στον Μασκ μέχρι και 30 δις. δολάρια μέχρι το 2025.
Ο Μασκ όμως δεν αρκείται σε αυτό, καθώς υποστήριξε ότι η Space X «έχει καλές πιθανότητες» να φτάσει στον Αρη μέχρι το 2024, καθώς τότε «ανοίγει το δεύτερο παράθυρο μετάβασης», όπως ανέφερε, εννοώντας την ανά 26 μήνες περίοδο που οι τροχιές της Γης και του «κόκκινου πλανήτη» συντονίζονται, κάνοντας το διαπλανητικό ταξίδι πιο σύντομο.
Το 2002 ο Μασκ ίδρυσε την SpaceX με απώτερο στόχο να «εποικίσει» τον Αρη, ένα σχέδιο που οι ίδιες οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν εγκαταλείψει προς το παρόν, κυρίως λόγω του πολύ υψηλού κόστους ενός τέτοιου εγχειρήματος.
Ακούγοντας τον να μιλά για τα φιλόδοξα διαπλανητικά του σχέδια ορισμένες φορές θυμίζει περισσότερο τον Τόνι Σταρκ παρά έναν επιχειρηματία με ένα «σοβαρό» business plan.
«Αν συμβεί κάτι κακό στη Γη, είτε ευθύνονται οι άνθρωποι, είτε η φύση, θέλουμε να έχουμε μία ασφάλεια ζωής, για τη ζωή σαν σύνολο», είχε πει ο σε ένα ψηφιακό συνέδριο για τον Αρη στις 31 Αυγούστου. «Υπάρχει ενός είδος ενθουσιασμού και περιπέτειας».
Πολλοί αναλυτές, ωστόσο έχουν εγείρει αρκετά ερωτήματα τεχνολογικής, πολιτικής και ηθικής φύσεως για το εγχείρημα. Μία όμως από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που θα συναντήσει στο εγχείρημά του ο Μασκ ίσως είναι διαφορετικής φύσεως… συγκεκριμένα οικονομικής.
Το τελευταίο διαστημικό πρόγραμμα που προσέγγιζε τις φιλοδοξίες του Μασκ ήταν το πρόγραμμα Apollo της NASA, μέσα από το οποίο έξι διαστημόπλοια και 12 αστροναύτες στο φεγγάρι.
Το πρόγραμμα κόστισε πάνω από 280 δισεκατομμύρια δολάρια (σε σημερινές τιμές), το οποίο αναλογούσε στο 4% του τότε αμερικανικού προϋπολογισμού. Η NASA, η οποία λαμβάνει κάτω από το 0,5% του προϋπολογισμού των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια, έχει αναπτύξει τα δικά της σχέδια για την «επιστροφή» της ανθρωπότητας στη Σελήνη και έναν πιθανό εποικισμό του «κόκκινου πλανήτη», χωρίς όμως να προσδιορίσει πόσο θα κόστιζε.
Η προσωπική περιουσία του Μασκ έχει φτάσει περίπου στα 100 δις. δολάρια λόγω της «κύριας» δραστηριότητάς του, της Tesla. Οι φιλοδοξίες του ίσως στηρίζονται και σε αυτήν τη βάση. Εγείρεται όμως ένα ερώτημα: θα ήταν επικερδής ένας εποικισμός του Αρη;
Διαπλανητικά κέρδη
H τεχνολογία της SpaceX βρίσκεται αρκετά χρόνια πίσω από το αναγκαίο επίπεδο για έναν εποικισμό του Αρη. Η εταιρεία είναι στα πρώτα στάδια παραγωγής του Starship, ενός τεράστιου πυραύλου, ο οποίος σύμφωνα με τον Μασκ θα μεταφέρει ανθρώπους και εμπορεύματα μεταξύ Γης και Αρης, γεφυρώνοντας τα 30 εκατομμύρια μίλια που χωρίζουν τους δύο πλανήτες.
Ο Μασκ εκτιμά ότι η ανάπτυξη του Starship θα κοστίσει περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια και όπως έχει δηλώσει σε συνέντευξή του η SpaceX θα προσπαθήσει να έχει μεταφέρει χιλιάδες δορυφόρους πάνω στο Starship προτού το «εμπιστευθεί» με ανθρώπινες ζωές.
Αν ο πύραυλος Starship αποδειχθεί ικανός για το ταξίδι στον Αρη, θα χρειαστεί να διαμορφωθεί ένα αεροστεγές περιβάλλον για του «έποικους» που θα τους προστατεύει από τον τοξικό αέρα και τη θανατηφόρα ακτινοβολία.
«Δεν είναι για τους λιγόψυχους», είπε ο Μασκ. «Υπάρχει μία καλή πιθανότητα να πεθάνετε και η μετάβαση θα είναι δύσκολη».
Τα 100 πρώτα χρόνια μίας ανθρώπινης παρουσίας στον Αρη, η οικονομική κατάσταση θα είναι περίεργη, λέει ο Μάικλ Μέγιερ, επικεφαλής του προγράμματος Mars Exploration Program της Nasa.
Ο Μασκ έχει σχέδιο για το πώς θα κάνει τον Αρη ελκυστικό προορισμό: μέσα από τη μετατροπή του αρειανού εδάφους πιο κοντά στο γήινο, διαδικασίας γνωστής και ως «terra-forming» (γαιοπλασία). Θα ήταν μία προσπάθεια να χρησιμοποιηθούν τα ίδια αέρια του θερμοκηπίου που προκαλούν την κλιματική αλλαγή στη Γη, ώστε να κάνουν την ατμόσφαιρα του Αρη πιο πυκνή, ζεστή και φιλόξενη για την ανθρώπινη ζωή. Ο Μασκ είχε προτείνει μάλιστα ότι για την αναδιαμόρφωση του εδάφους θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και πυρηνικές βόμβες.
Ο Μέγιερ αναφέρει ότι η ιδέα του «terraforming» ήταν περισσότερο μία «πνευματική άσκηση» μεταξύ των επιστημόνων που δεν την έπαιρναν και τόσο στα σοβαρά. Αντιθέτως όμως ο Μασκ έχει εμφυσήσει την ιδέα στην καρδιά της SpaceX, κυρίως για να πουλάει μπλουζάκια που αναγράφουν φράσεις όπως «Nuke Mars» («Ρίξτε πυρηνική βόμβα στον Αρη») ή «Occupy Mars» («Κατάληψη του Αρη»), τα οποία πολλές φορές φοράει και ο ίδιος.
Αξίες και… αξίες
Μέχρι τώρα δεν έχουν βρεθεί πρώτες ύλες που θα μπορούσαν να εξορυχθούν ή να συλλεχθούν με έναν τρόπο και να σταλούν πίσω στη Γη, λέει ο Μέγιερ. «Κομμάτι του λόγου που οι επιστήμονες ενδιαφέρονται για τον Αρη είναι ότι μοιάζει πολύ με τη Γη».
Ο Μασκ συμφωνεί με τον Μέγιερ σε αυτό το θέμα καθώς είχε πει ότι οι πρώτες ύλες του Αρη θα είναι χρήσιμες μόνο στους έποικους και ότι η μόνη ανταλλαγή μεταξύ Γης και Αρη θα μπορούσε να είναι αυτή της «πνευματικής ιδιοκτησίας».
Αν βάλουμε τις οικονομικές φιλοδοξίες του Μασκ στην άκρη, η ιδέα ότι ο Αρης θα μπορούσε να φιλοξενήσει μία μητρόπολη και να μετατραπεί δυνητικά σε τουριστικό προορισμό αναγνωρίζεται από μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας.
Οπως σημειώνει μάλιστα ο επιστήμονας της NASA δεν είναι θέμα το κατά πόσον ένας εποικισμός του Αρη θα είναι επικερδής, αλλά το πότε.
Ο Μασκ δεν έχει αναφερθεί σε συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους ο εποικισμός του Αρη θα μπορούσε να είναι επικερδής, αλλά οι ιδέες του περί «πνευματικής ιδιοκτησίας», θυμίζουν εκείνες του Ρομπερτ Ζάμπριν, μία από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της διαστημικής κοινότητας που στηρίζει τον Μασκ εδώ και πολλά χρόνια.
Ο Ζάμπριν μάλιστα στην προσπάθειά του να μιλήσει για το μέλλον της ανθρωπότητας κοιτάζει στο παρελθόν και συγκεκριμένα στην περίοδο της αποικιοκρατίας. Πιστεύει ότι ο αποικισμός της Βόρειας Αμερικής ήταν επιτυχημένος, λέγοντας μάλιστα ότι για τη χρηματοδότηση του εποικισμού του Αρη θα μπορούσαν, όπως και εκείνη την περίοδο, να ρευστοποιηθούν ορισμένα περιουσιακά στοιχεία ή να χρησιμοποιηθεί ένα είδος «καταναγκαστικής εργασίας» (indentured servitude).
Ο Ζάμπριν, ο οποίος έχει δουλέψει με αρκετά συντηρητικά think tanks τονίζει ότι η εκμετάλλευση και η αποικισμός συμβαδίζουν, προσθέτοντας όμως «αυτό δεν κάνουν πάντα οι άνθρωποι ο ένας στον άλλον;».
Ο φίλος του «πολιτικά ουδέτερου» Μασκ (συμμετέχει οικονομικά στις καμπάνιες Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων), φαίνεται ότι ξεχνάει ότι ο αποικισμός της Αμερικής «συνοδεύτηκε» από τη υποδούλωση ή τον αφανισμό γηγενών πληθυσμών.
«Δεν υπάρχουν γηγενείς Αρειανοί», απαντά ο Ζαμπριν.
Στη συλλογιστική του Ζαμπριν και του Μασκ όμως λείπει (τουλάχιστον) ένα βασικό στοιχείο: ποιοι θα είναι οι πρώτοι έποικοι; Οι υπέρ-πλούσιοι; Οι εργαζόμενοι της SpaceX; Οι αστροναύτες της NASA
Πέραν αυτού, όμως, παρουσιάζεται ακόμη ένα πρόβλημα. Από τη στιγμή που η «ιδιοκτησία» των πρώτων υλών του Αρη δεν καθορίζεται από κάποια διακρατική συμφωνία, κατά πόσον είναι «ηθικό» μία εταιρεία να τις εκμεταλλευθεί;
Πριν μιλήσουμε λοιπόν για πυραύλους και τεχνικά χαρακτηριστικά, ίσως θα ήταν προτιμότερο πρώτα να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα.
