Η Αγιά Σοφία παρουσιάστηκε με κάθε επισημότητα στις 27 Δεκεμβρίου 537 μ.Χ.
«Νενίκηκά σε, Σολομών» αναφώνησε ο Ιουστινιανός, λέει ο θρύλος, όταν την αντίκρισε Με αυτόν τον τρόπο εξέφρασε τον θαυμασμό του για το Ναό της Αγίας του Θεού Σοφίας η οποία ήταν, για εκείνον, πιο θαυμαστή από τον Ναό του Σολομώντα.
Η γιορτή των εγκαινίων κράτησε πολλές μέρες και στη διάρκειά τους προσφέρονταν κάθε λογής εδέσματα: ελάφια, πρόβατα, πουλερικά και σιτάρι.
Η κατασκευή του θαυμαστού ναού ολοκληρώθηκε σε μόλις 5 χρόνια αν και το έργο ήταν τεράστιο για τα δεδομένα της εποχής. Δούλεψαν αδιάκοπα 10.000 τεχνίτες ενώ το ποσό που δαπανήθηκε ήταν πάνω από τριακόσια εκατομμύρια χρυσές δραχμές, σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια.
Παρότι η Κωνσταντινούπολη είναι ιδιαίτερα σεισμογενής, ο επιβλητικός ναός έμεινε όρθιος για 15 ολόκληρους αιώνες. Η μοναδικότητα της αρχιτεκτονικής οφείλεται στο σχέδιο δύο πολύ σημαντικών αρχιτεκτόνων της αυτοκρατορίας -τον Ανθέμιο και τον Ισίδωρο.
Για παραπάνω από μία χιλιετία ο ναός αποτέλεσε το κέντρο της ορθοδοξίας και του ελληνισμού. Εκεί γιορτάστηκαν οι θρίαμβοι της αυτοκρατορίας, αποθεώθηκαν οι νέοι αυτοκράτορες, εκεί βασιλείς και κόσμος θρήνησαν τις μεγάλες συμφορές.
Η τελευταία λειτουργία έγινε στις 29 Μαΐου 1453, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης.
Ο Κωνσταντίνος ο Παλαιολόγος, αφού προσευχήθηκε με τους πολίτες, ζήτησε συγνώμη για τα λάθη που έκανε, και έφυγε για τα τείχη όπου έπεσε μαχόμενος.
Μετά την ‘Αλωση, οι Τούρκοι τη μετέτρεψαν σε τζαμί.
Το 1934 ο Κεμάλ την έκανε μουσείο.
Συχνά-πυκνά, έκτοτε, εκφράζονται ακραίες απόψεις εντός Τουρκίας περί εκ νέου μετατροπής της Αγιάς Σοφιάς σε τέμενος, με τελευταίο κρούσμα τα όσα προκλητικά δήλωνε προ καιρού ο τέως υπουργός πολιτισμού.
Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο Γιαλσίν Τοπσού έλεγε με στόμφο ότι είναι το όνειρό του να ξανακάνει την Αγιά Σοφιά τζαμί και μάλιστα πρότεινε δημοψήφισμα γι αυτόν το σκοπό.
