Η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων ή αλλιώς TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership) αποτελεί μια συνεργασία ελεύθερου εμπορίου και συναλλαγών μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΗΠΑ. Οι στόχοι της συμφωνίας είναι η ελαχιστοποίηση των εμποδίων στις συναλλαγές, η μείωση των δασμών και η εντατικοποίηση των επενδύσεων μέσα από ένα φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον.
Oι διαπραγματευτές έχουν προχωρήσει αρκετά και ήδη τα δύο μέρη βρίσκονται στο 14o γύρο των συνομιλιών.
Οι υποστηρικτές της TTIP ισχυρίζονται ότι η διαπραγμάτευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ θα φέρει μεγάλη οικονομική ανάπτυξη για τα εμπλεκόμενα μέρη, ενώ θα συμβάλει στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Οι διαπραγματεύσεις προκαλούν πολιτικές αντιδράσεις στις Ευρωπαϊκές χώρες, επειδή οι διαπραγµατευτές δε δίνουν καµία πληροφορία στους πολίτες και όλες οι συζητήσεις και οι διαπραγματεύσεις Ευρωπαίων και ΗΠΑ καλύπτονται από ένα πέπλο μυστικότητας και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν πρόσβαση στα έγγραφα της διαπραγμάτευσης μόνο σε καθορισμένα αναγνωστήρια. Ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων σύστησε μια Ειδική Επιτροπή προκειμένου να θεμελιωθεί ένας ουσιαστικός διάλογος μεταξύ των εθνικών κρατών, των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των αρμόδιων οργάνων, με σκοπό την ευρύτερη δυνατή πληροφόρηση και την παρακολούθηση της διαπραγματευτικής διαδικασίας των διατλαντικών εμπορικών συμφωνιών (ΤΤΙΡ, CETA, TISA) και την ανταλλαγή κάθε είδους σημαντικής πληροφορίας. Επίσης πολλοί υποστηρίζουν ότι η συμφωνία θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στους τομείς της ανάπτυξης και της αγοράς εργασίας. Ο τομέας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων θα πληγεί σημαντικά από την εφαρμογή της επικείμενης (πιθανής) συμφωνίας ΤΤΙΡ, καθώς ελάχιστες από αυτές δραστηριοποιούνται στο διατλαντικό εμπόριο. Μέσω της TTIP προωθείται ένα βιομηχανικό μοντέλο για την τροφή και τη γεωργία, και κατ’ επέκταση θα πληγεί ο αγροτικός τομέας ειδικά στις τοπικές οικονομίες. Οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται περισσότερο για πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά αγροδιατροφικών προϊόντων, όπου δεν επιτρέπεται η εμπορία αρκετών αμερικανικών προϊόντων στην Ευρώπη, επειδή ισχύει η αρχή της προφύλαξης. Η TTIP συνθήκη ευνοεί χώρες και επιχειρήσεις με μαζική βιομηχανική παραγωγή, και απειλούνται χώρες όπως η ελληνική με εγχώρια αγροτική παραγωγή με μικρούς και μεσαίους παραγωγούς, οι οποίοι αδυνατούν ν’ ανταγωνιστούν τα προϊόντα των μεγάλων εταιριών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υποβάλει στις διαπραγματεύσεις με τη TTIP 201 ευρωπαϊκά προϊόντα με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ) και Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ) εκ των οποίων μόνο 20 είναι ελληνικά προϊόντα από τα 1.300 περίπου ευρωπαϊκά προϊόντα.
H Ευρωπαϊκή Ένωση με την πολιτική της ενδογενούς ανάπτυξης δίνει έμφαση στην τοπικότητα, με σκοπό να αξιοποιηθούν οι τοπικοί πόροι. Επειδή η πολιτισμική ταυτότητα μιας περιοχής θεωρείται τοπικός πόρος η τροφή εντάσσεται σε αυτή τη διαδικασία με το να αξιολογείται ως τοπικός πολιτισμός. Ο τοπικός πολιτισμός γίνεται πηγή πλούτου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύει στην παραγωγή διαφοροποιημένων προϊόντων δίνοντας έμφαση στην τοπικότητα, αξιοποιώντας την μακρόχρονη παράδοση συγκεκριμένων περιοχών στην παραγωγή ιδιαίτερων γευστικά προϊόντων υψηλής ποιότητας, με σκοπό την αναδιαμόρφωση των οικονομικών δραστηριοτήτων ώστε να αξιοποιούν τους τοπικούς πόρους. Η διάδοση ποιοτικών προϊόντων άρρηκτα συνδεδεμένων με συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές μπορεί να κεφαλαιοποιήσει τη φήμη και μπορεί να σημάνει την ανάπτυξη και άλλων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, όπως αυτής του αγροτουρισμού και της βιολογικής γεωργίας και να συντελέσει σε περαιτέρω ανάπτυξη των περιοχών αυτών. Η ενίσχυση της σχέσης προϊόν-τόπος, σε συνδυασμό με άλλα χαρακτηριστικά του προϊόντος ενδυναμώνει την εικόνα και την προσελκυστικότητά του στην αγορά γεγονός που το καθιστά κάτι περισσότερο από ένα απλό προϊόν διατροφής.
Η θέσπιση αυστηρών κανόνων σχετικά με την ιδιοκτησία στους σπόρους και το φυτικό υλικό θα απειλήσει τις τοπικές αγροτικές κοινότητες και τη γεωργία μικρής κλίμακας που αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην οικονομική ζωή της χώρας. Επιπλέον, οι κανόνες πνευματικής ιδιοκτησίας θα επηρεάσουν αρνητικά τις ετικέτες ποιότητας καθώς και τα κατοχυρωμένα αγροτικά προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ), που αποτελούν τη δυναμική απάντηση στην παγκοσμιοποίηση. Τα προϊόντα αυτά αποτελούν στοιχεία της πολιτιστικής μας ταυτότητας και κληρονομιάς.
Εν κατακλείδι, αν δεν διασφαλιστούν στη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP) τα υψηλά ευρωπαϊκά πρότυπα για την προστασία των τοπικών πόρων, την ασφάλεια των τροφίμων, την προστασία των καταναλωτών, την υγεία, το περιβάλλον, η συμφωνία μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική για τη γεωργία της ΕΕ και δε θα μπορούν να αρθούν οι πολιτικές αντιδράσεις στις Ευρωπαϊκές χώρες.
Η Αγλαϊα Λιόπα-Τσακαλίδη είναι Καθηγήτρια στο ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδας (Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων) και κάτοχος Ph.D. on Plants Physiology
