53 χρόνια μετά τη δολοφονία Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη, ο πρωταγωνιστής – ανακριτής της πολύκροτης αυτής υπόθεσης, Χρήστος Σαρτζετάκης φέρνει στην επιφάνεια κάθε πτυχή της ανάκρισης.
Στο νέο του βιβλίο “Επιτελών το καθήκον μου”, ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας αφού ξεδιπλώνει με κάθε λεπτομέρεια την υπόθεση Λαμπράκη που χειρίστηκε ως ανακριτής παράλληλα κάνει και αυτοβιογραφικές αναφορές, στέλνοντας πολλαπλά μηνύματα.
Το 15minutes.gr προδημοσιεύει μέρος του δίτομου που περιλαμβάνει 1.742 σελίδες και θα παρουσιαστεί την Τρίτη στη Γεννάδειο Σχολή.
” Το ἔγκλημα διεπράχθη ἐπὶ παρουσίᾳ ἑκατὸν ὀγδοήκοντα (180) ἀνδρῶν τῆς ἀστυνομικῆς δυνάμεως Θεσσαλονίκης καὶ ἐπὶ πλέον τῶν ἡγητόρων αὐτῆς Ἐπιθεωρητοῦ Χωροφυλακῆς Ὑποστρατήγου Κων-σταντίνου Μήτσου, Ἀστυνομικοῦ Διευθυντοῦ Συνταγματάρχου Εὐθυμίου Καμουτσῆ καὶ Ἀστυνομικοῦ Ὑποδιευθυντοῦ Ἀντισυνταγματάρχου Μιχαὴλ Διαμαντοπούλου. Ἀπεδόθη εἰς παρακρατικῶς δρώσας, ὑπὸ τὴν ἀνοχὴν τῶν Ἀρχῶν, ὁμάδας. Ἀλλὰ τοιαύτη ἐκτίμησις ἀποκλίνει αἰσθητῶς τῆς ἀληθείας. Διότι θὰ προϋπέθετεν ἁπλῶς κρατικὴν ὀλιγωρίαν, θὰ ἐπρόδιδε τὸ πολὺ μὴ ἰσχυρῶς ὠργανωμένον Κράτος, δηλαδὴ Κράτος μὴ δυνάμενον νὰ προλαμβάνῃ τελεσφόρως τὰ παρ᾿ οἱουδήποτε τελούμενα ἐγκλήματα. Ὅμως εἰς τὴν περίπτωσιν τὰ πράγματα ὑπῆρξαν τρὶς χειρότερα. Τὸ Κράτος, ἀντιθέτως, ἦτο ἰσχυρῶς ὠργανωμένον καί, ἐπὶ τοῦ προκειμένου, αὐτὸ τὸ ἴδιον διὰ τῶν ἐπισήμων ὀργάνων του ἔδρασε παρακρατικῶς, ποδηγετῆσαν ἁπλῶς τὰς ἐγκληματικὰς ὑπηρεσίας ἀνθρώπων τῆς κοινωνικῆς ὑποστάθμης.
Ἡ ἱστόρησις τῆς ὑποθέσεως δὲν θὰ εἶχεν ἐνδιαφέρον, ἐὰν δὲν ἀπεικόνιζε μίαν ὁλόκληρον ἐποχήν, τραγικὴν πτυχὴν τῆς ὁποίας ἀπετέλεσε καὶ ἡ δολοφονία Λαμπράκη. Ἐποχὴν παγκοσμίου διαπάλης μεταξὺ τῶν δυνάμεων τοῦ ἀνθρωπισμοῦ καὶ τῆς ἀπανθρωπίας, κατὰ τὴν ἐπιτυχῆ ἐξεικόνισιν ἐξόχου πνευματικοῦ μας ἀνδρός ([1]), τὴν ἑλληνικὴν ἀκριβῶς ὄψιν τῆς ὁποίας ἐβίωνε τότε εἰς διαστάσεις τραγῳδίας ὁλόκληρος ὁ Ἑλληνικὸς λαός, ὡς θεατής, συμμέτοχος καὶ τελικῶς θῦμα ἑνὸς ἀδυσωπήτου ἀγῶνος κατισχύσεως : μεταξὺ ἀφ᾿ ἑνὸς μιᾶς δυναμικῆς καὶ ἀποφασισμένης μειονοψηφίας, ἡ ὁποία, ἔχουσα ἐθνικῶς ἁμαρτωλὸν παρελθὸν καὶ ἀνεθνικὴν ἰδεολογίαν, διεθνικὰ ἐρείσματα καὶ παντοειδῆ ἔξωθεν βοήθειαν, ἐπεδίωκε μὲ κάθε μέσον, κυρίως διὰ τῆς βίας, τὴν ἐπικράτησίν της· καὶ ἀφ᾿ ἑτέρου ἑνὸς δημοκρατικῶς σ υ ν τ ε τ α γ μ έ ν ο υ Κράτους, τὸ ὁποῖον μετὰ τὴν ἔνοπλον ἐπιβολήν του, μὲ τὸν ἀγῶνα τῆς συντριπτικῆς πλειονοψηφίας τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ, ἐπὶ τῶν στασιαστῶν, τοὺς ἰδικούς του θεσμοὺς παραβιάζον, ἐξετράπη εἰς ἀνεκδιηγήτους μωρίας, αἱ ὁποῖαι καὶ τὸ κατέστησαν ἀσφυκτικῶς αὐταρχικόν..
Κορύφωσις, ὄχι ἐκ τῶν μειζόνων, τῆς τραγῳδίας αὐτῆς ὑπῆρξε καὶ ἡ πολιτικῆς ἀφετηρίας δολοφονία τοῦ βουλευτοῦ Γρηγορίου Λαμπράκη. Ἡ ἱστόρησίς της συντελεῖται ἀπὸ τῆς ἀνθρωπίνως περισσότερον ἀμερολήπτου σκοπιᾶς. Αὐτῆς τῆς δικαστικῆς ἀνακρίσεως. Ἡ ἀνακριτικὴ διερεύνησις τῆς ὑποθέσεως διεξήχθη ἀπὸ τὸν γράφοντα, Ἀνακριτὴν τοῦ Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, ἐν μέσῳ μυρίων ἀνομολογήτων δυσχερειῶν καὶ ἐμποδίων ἀφαντάστων καὶ πρωτοφανῶν. Ταῦτα ὅμως κατ᾿ οὐδὲν διετάραξαν τὴν σταθερὰν ἐπιδίωξίν του πρὸς ἀνεύρεσιν τῆς ἀληθείας, οὔτε φυσικὰ τὴν δικαστικὴν ἀμεροληψίαν καὶ ἀπάθειάν του.
Θεσσαλονίκη, Ἰανουάριος 1965. Μὲ τὸν ἀείμνηστον Εἰσαγγελέα Πρωτοδικῶν Στυλιανὸν Μπούτην, μοναδικὸν συνεργάτην κατὰ τὴν ἀνάκρισιν τῆς υποθέσεως δολοφονίας τοῦ Γρηγορίου Λαμπράκη.
Ἡ ἰδία μέριμνα τῆς ἐκθέσεως τῆς ἀληθείας καὶ μόνον αὐτῆς ἐνεψύχωσε καὶ τὴν συγγραφὴν τοῦ παρόντος βιβλίου. Δι᾿ αὐτὸ καὶ δὲν περιέχει κρίσεις ἐκ τῶν ὑστέρων, οὔτε ἑλκυστικὰς ἀληθοφανείας, δίκην δημοσιο-γραφικῶν πομφολύγων, ἱκανοποιούσας μὲν ἴσως τὸν φιλοπερίεργον, ἐλαφρόνουν ἢ καὶ φιλοκατήγορον ἀναγνώστην, ἀλλὰ καὶ βιαζούσας ἰσοδυνάμως τὴν ἀλήθειαν. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος, διὰ τὸν ὁποῖον καὶ κατεχωρίσθησαν αὐτολεξεὶ τὰ κείμενα ἐπισήμων ἐγγράφων καὶ περὶ τὸ μέσον τοῦ βιβλίου ὁλόκληρος ἡ μειονοψηφία τοῦ γράφοντος ἐπὶ τοῦ ἐκδοθέντος ἐπὶ τῆς ὑποθέσεως, μετὰ τὸ πέρας τῆς ἀνακρίσεως, βουλεύματος τοῦ Συμβουλίου Πλημμελειοδικῶν Θεσσαλονίκης· μειονοψηφίας, σημειωτέον, πολλαπλασίας εἰς ἔκτασιν καὶ αὐτοῦ τοῦ βουλεύματος, κατέλαβε συγκεκριμένως 543 δακτυλογρα-φημένας σελίδας ([2]), ἴσως τὸ ἐκτενέστερον μέχρι τότε δικαστικὸν κείμενον ! Τὸ ὁποῖον καὶ εἲχε συνθέσει ὁ γράφων ὡς χρέος ὑπέρτατον πρὸς τὴν Δικαιοσύνην τῆς Πατρίδος μας, ὡς ἄμυναν δικαστικῆς συνειδήσεως καὶ κατάθεσιν πνεύμα-τος καὶ ψυχῆς πρὸς ἀπόδειξιν ἐνώπιον τῆς Ἱστορίας της, ἐκτὸς ἄλλων, ὅτι ὁ Ἀνακριτής, ὑπηρέτης ἀποκλειστικῶς τοῦ κοινωνικοῦ συμφέροντος, τὸ δικαστικόν του καθῆκον καὶ μόνον αὐτὸ ἐπετέλεσε.. ” γράφει μεταξύ άλλων ο Χρήστος Σαρτζετάκης στον πρόλογο του βιβλίου.
Ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας ουσιαστικά περιγράφει τη ζοφερή ατμόσφαιρα εκείνης της εποχής, μόλις λίγα χρόνια μετά τον εμφύλιο πόλεμο, την καχυποψία που πρωταγωνιστούσε απο όλες τις πλευρές, η οποία οδήγησε στη συνέχεια στη δημιουργία ενός ισχυρώς οργανωμένου πλην εξόχως αυταρχικού κράτους, το οποίο έδρασε παρακρατικώς, χρησιμοποιώντας ανθρώπους του υποκόσμου.
Η ιστορία ξετυλίγεται την άνοιξη του 1963. Ο Χρήστος Σαρτζετάκης μόλις εχει τοποθετηθεί στη Θεσσαλονίκη – στις 11 Απριλίου του 1963 – ως πρωτοδίκης.
Ενα μήνα περίπου μετά δολοφονείται ο Γρηγόρης Λαμπράκης. Ο τότε εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Κωνσταντίνος Κόλλιας αναζητώντας ανακριτή για να χειριστεί αυτή την υπόθεση, προτείνει τον Χρήστο Σαρτζετάκη.
Όσο προχωρούσε όμως η υπόθεση ο ίδιος δέχονταν πιέσεις, ακόμα και από αυτούς που τον επέλεξαν για να ξετυλίξει το κουβάρι… αλλά ο Σαρτζετάκης δεν έκανε βήμα πίσω, κυνηγώντας την αλήθεια ακόμα και αν αυτό ενοχλούσε το “σύστημα”.
Βέβαια η επιλογή αυτή είχε συνέπειες και για τον ίδιο νεαρό, ανακριτή. Μετά από λίγο η διδακτορία τον απέλυσε απο το δικαστικό σώμα, τον κυνήγησε, τον έβαλε στην φυλακή και για μεγάλο διάστημα ήταν στο στόχαστρο των σωμάτων ασφαλείας.
Στο τέλος του βιβλίου του πάντως ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας καταγράφει και τους λόγους για τους οποίους ακολούθησε τη νομική.
“…τότε είναι, στα πικρότατα εκείνα χρόνια της κατοχής, που απεφάσισα να σπουδάσω νομικά για να γίνω Δικαστής. Αισθανόμουν πάντα τον απέραντο σεβασμό που έτρεφεν ο πατέρας μου προς τους Δικαστικούς και Εισαγγελικούς λειτουργούς, κυρίως προς τους πρώτους. “Αυτοί είναι οι σωστοί άνθρωποι που ξέρουν να εφαρμόζουν τους Νόμους (εννοούσε με το ν κεφαλαίο) και διασφαλίζουν έτσι την κοινωνική ειρήνη. Και είναι ανεξάρτητοι, αρκεί να το θέλουν, δεν τους κουνάει κανείς!”, συνήθιζε να λέει. Ανεξάρτητοι. Τι ευλογημένη λέξις, όταν αρθρώνεται μέσα σε μια οικογένεια που τόσον εταλαιπωρήθη από τα υπηρεσιακά δεινοπαθήματα του πατέρα.. ” αναφέρει χαρακτηριστικά ο Σαρτζετάκης.
Και συνεχίζει ” έτσι όλες οι άλλες κρατικές υπηρεσίες ως πεδία επαγγελματικής σταδιοδρομίας κατ’ αρχήν απεκλείοντο! Επί τέλους, μόνον εάν γινόμουνα Δικαστής θα ήμουν ανεξάρτητος. Θα εφήρμοζα πιστώς τους νόμους της Πατρίδος μου χωρίς να φοβούμαι τίποτα, ούτε μεταθέσεις, ούτε απολύσεις[…] Θα ήμουν εις κάθε εκδικαζομένη υπόθεσιν νομοθέτης του αντικειμενικώς αγαθού, όπως θα το προσδιόριζαν οι νόμοι, χωρίς να ελέγχομαι, να απολογούμαι, χωρίς να δίνω λογαριασμό σε κανένα… Θα απέδιδα Δίκαιον εις αλληλοσπαρασσομένους συμπατριώτας μου απερίσπαστος.[…]. Θα κρατούσα τη ζυγαριά της Δικαιοσύνης, με χέρια στιβαρά. Και θα φορούσα διαρκώς το μαντήλι της εις τα μάτια μου, για να μη βλέπω τα κομματικά ή άλλα φρονήματα των δικαζομένων, αλλά μόνον τις άδικες πράξεις ή παραλείψεις των. Για να δικάζω σωστά “κατά νόμον, χωρίς φόβον και πάθος” “.
Με το ” Επιτελών το καθήκον μου ” ο Χρήστος Σαρτζετάκης σφραγίζει και τυπικά ίσως την πιο πολύκροτη υπόθεση σε μια κρίσιμη και αμφιλεγόμενη ιστορική περίοδο της νεότερης Ελλάδας. Μέχρι την επόμενη φόρα βέβαια.. αφού την Τρίτη το απόγευμα που θα πραγματοποιηθεί η παρουσίαση του βιβλίου στη Γεννάδειο Σχολή ο πρώην πρόεδρος της Δημοκρατίας θα έχει την ευκαιρία να παρέμβει.
