«Η αστυνομία σπάει την πόρτα του σπιτιού της οικογένειας Μίλερ. Ο έφηβος Τζέιμς συλλαμβάνεται και οδηγείται για ανάκριση, αλλά επιμένει ότι δεν έχει κάνει τίποτα κακό…» Και κάπως έτσι ξεκινά η περιγραφή του πρώτου επεισοδίου, μιας σειράς που από τα πρώτα δευτερόλεπτα σε αρπάζει με το μονοπλάνο από τα μούτρα, γι’ αυτό κι έχει δημιουργήσει πολύ κουβέντα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και όχι μόνο. Το Adolescence του Netflix, για κάποιους αφυπνίζει, δημιουργεί ανησυχίες και ρίχνει φως σε μια ευαίσθητη περίοδο στη ζωή των εφήβων. Ανησυχίες που ορισμένοι γονείς μπορούν να τις διαχειριστούν, ενώ άλλοι-σύμφωνα με τα σχόλιά τους- αισθάνονται άβολα. Ωστόσο το σταθερό ερώτημα που συναντά κανείς πολύ συχνά στις συζητήσεις που παίρνουν «φωτιά», είναι αν πρέπει να δουν τη σειρά με τα παιδιά τους ή όχι.
Ο κύριος Δημήτρης Παπαδημητριάδης, ψυχίατρος- ψυχοθεραπευτής, απαντά:
«Θα σας πω από την δική μου την οπτική γωνία ότι οπωσδήποτε είναι χρήσιμο να την παρακολουθήσουν οι γονείς μαζί με τα
παιδιά τους κι έχετε δίκιο που το επισημαίνετε, μαζί με τους γονείς όχι μόνα τους τα παιδιά, διότι θα δώσει πολύ τροφή για σκέψη
και συζήτηση. Νομίζω ότι θα μπορέσουν και οι γονείς να εντοπίσουν ενδεχόμενα, τις στρεβλές αντιλήψεις που μπορεί να έχουν
συναντήσει τα παιδιά για τα δύο φύλα, για τις σχέσεις των φύλων, για τις σχέσεις των ανθρώπων και τις μεταξύ τους σχέσεις –
ακόμη και των αρρένων μεταξύ τους- στο σύγχρονο κόσμο. Γιατί είναι γεγονός ότι βομβαρδίζονται από πάρα πολλά μηνύματα από
το διαδίκτυο και δεν υπάρχει ένας τρόπος διαλογής του ωφέλιμου από το μη ωφέλιμο μέσα σε αυτά τα πολλαπλά μηνύματα που
λαμβάνουν οι έφηβοι.
-Στις συζητήσεις που αναπτύσσονται στα social media, πολλοί γονείς παιδιών 12, 13 ετών λένε πως την είδαν ή άλλοι, ότι θα
φροντίσουν να δουν τη σειρά. Θεωρείται πως θα ήταν προτιμότερο να την παρακολουθήσουν γονείς με παιδιά άνω των 16 ετών,
όπως είναι άλλωστε και η σήμανση στη γνωστή πλατφόρμα για να είναι σε θέση να «μεταβολίσουν» τα μηνύματα;
Νομίζω ότι μπορούμε και πρέπει να σεβόμαστε τα σήματα. Από την άλλη θα σας πω ότι τα παιδιά στην εποχή μας, ας μην έχουμε
την αυταπάτη, όταν ακούν για ένα έργο όπως αυτή τη σειρά ή άλλα κατά καιρούς για τα οποία γίνεται ιδιαίτερη συζήτηση στη
δημόσια σφαίρα, από περιέργεια και μόνο -διότι η περιέργεια είναι μια πολύ ισχυρή δύναμη στα παιδιά- θα αναζητήσουν ένα
τρόπο να την δουν χωρίς τους γονείς τους.
Είναι πολύ καλύτερο λοιπόν οι γονείς να προλαβαίνουν την περιέργεια των παιδιών σε ορισμένα ζητήματα και να μοιραστούν αυτό
το περιεχόμενο μαζί με τα παιδιά τους, κάνοντας βεβαίως μια συζήτηση, γιατί θα δώσει πολύ ωραίες αφορμές για συζητήσεις, για
το πώς σκέφτονται τα παιδιά. Μάλιστα θα μπορούσαν και οι γονείς αλλά και οι εκπαιδευτικοί ακόμα εγώ θα σας έλεγα, να
κατανοήσουν ποια είναι η οπτική γωνία των παιδιών ακριβώς. Τι έχουν καταλάβει για τα φύλα, για τους ρόλους των φύλων, για το
πώς επιλύονται οι συγκρούσεις μεταξύ τους, αν χρειάζεται η βία ή όχι, τι σημαίνει το σωστό και το λάθος;»
Όπως τονίζει ο κύριος Παπαδημητριάδης, η από κοινού παρακολούθηση της σειράς, είναι σαφώς προτιμότερη από μια
τελείως «ακατέργαστη κατανάλωση» περιεχομένου, γιατί με την καθοδήγηση το περιεχόμενο αυτό μπορεί να γίνει ένας
χρήσιμος οδηγός για συζήτηση μεταξύ των ενηλίκων και των παιδιών…
«Είναι μια καλή ευκαιρία για να «ανοίξουν» τα παιδιά το συναίσθημά τους, τις σκέψεις τους. Γιατί εκεί μπορεί να αντιμετωπίσουν
οι ενήλικες, πράγματι μοναχικούς άρρενες εφήβους οι οποίοι μπορεί να σκέφτονται ότι βρίσκονται σε ένα περιθώριο και αυτή η
εποχή της βίας, που είναι η κατεξοχήν εποχή αναζήτησης και ικανοποίησης στην ανάγκη του «ανήκειν», είναι και μια εποχή στην
οποία μπορεί να γίνουν παρεξηγήσεις. Μπορεί τα παιδιά να καταλάβουν ότι περιθωριοποιούνται επειδή δεν έχουν την προσοχή
του άλλου φύλου κι είναι πολύ πιθανόν να γίνονται επιθετικά γι’ αυτό το λόγο, απέναντι στο άλλο φύλο, με συνέπεια να
εσωτερικεύσουν στερεότυπα εντελώς φαύλα για τον ρόλο των δύο φύλων. Ειδικά εάν και στο σπίτι υπάρχουν δυναμικές ακατάλληλες. Και θα σας έλεγα ότι και οι εκπαιδευτικοί χρειάζεται να εμπλακούν, όχι μόνον οι γονείς, γιατί και το σχολείο είναι το
δεύτερο σπίτι.»
Αυτό είναι το μήνυμα που θέλει να περάσει η δημοφιλής τηλεοπτική σειρά
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πολλοί θεατές δηλώνουν σοκαρισμένοι από την πραγματικότητα που περιγράφει. Άλλοι πάλι, αναρωτιούνται πώς είναι δυνατόν να μην αντιλαμβάνεται ο κόσμος αυτή τη σκληρή αλήθεια που είναι ήδη εδώ και μας «κοιτάζει» κατάματα, καθημερινά. Τα σχόλια στο facebook, είναι ενδεικτικά…
- Εκπληκτική σειρά. Σαν γονιός με έπιασε το στομάχι μου. Το είδα με τα παιδιά μου.
- Συνηθισμένη ζωή, συνηθισμένοι άνθρωποι! Ως εκπαιδευτικός εφήβων δεν βρήκα τίποτα πρωτότυπο. Έτσι είναι το σχολείο, έτσι είναι οι έφηβοι, έτσι είναι η πλειονότητα των γονέων.
- Είναι τρομακτικό πως ένας τηλεοπτικός "καθρέφτης" μας σοκάρει. Μας δείχνει πόσο μέσα στην μικρή μας σφαίρα ζούμε και αρνούμαστε πως υπάρχει μια άλλη πραγματικότητα. Συχνά την βάζουμε σε άλλη χώρα, σε άλλη διάσταση, σε άλλο σπίτι, στου γείτονα.
Τελικά όμως ποιο είναι το μήνυμα που θέλει να περάσει η σειρά, σύμφωνα με τους ειδικούς; Ο έμπειρος ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής, μας εξηγεί…
«Νομίζω το μήνυμα της ταινίας είναι αυτή η ανάγκη ακριβώς, οι γονείς να έχουν μία βαθύτερη επικοινωνία με τα παιδιά τους.
Ξέρετε οι κουβέντες, οι λέξεις που ακούν τα παιδιά σε αυτές τις μικρές ηλικίες από τους γονείς χαράσσονται ανεξίτηλα, ανοίγουν
δρόμους, δημιουργούν διαδρομές όπως το νερό που πέφτει στο τζάμι σαν τη σταγόνα που θα έρθει μετά η επόμενη και θα
ακολουθήσει την ίδια διαδρομή. Είναι λοιπόν σκόπιμο εδώ οι γονείς να καταλάβουν ότι η επικοινωνία με τα παιδιά τους πρέπει να
έχει μεγαλύτερο βάθος. Και ακριβώς αυτό το βάθος είναι που αποφεύγουν με αυτόν τον αρνητικό σχολιασμό που κάνουν οι ίδιοι
μέσω του συντηρητισμού τους.
Δηλαδή αποφεύγουν να ανοίξουν τη συζήτηση για αυτά τα θέματα. Δεν θέλουν να τα βλέπουν. Κάνουν ότι δεν υπάρχουν τα θέματα
αυτά. Και είναι σφάλμα. Πολλές φορές έρχονται στο ιατρείο μου γονείς οι οποίοι ανησυχούν πολύ για την εσωστρέφεια που έχει
αναπτύξει το παιδί τους, αλλά δεν συνειδητοποιούν για παράδειγμα ότι στο οικογενειακό τραπέζι υπήρχαν πολλά μη και όχι, μη
συζητήσουμε το ένα, μη συζητήσουμε το άλλο, διότι οι ίδιοι φοβούνταν πάρα πολύ το πώς να εξηγήσουν ή το τι να πουν.»
Δεν χρειάζεται να κοιτάξει κανείς μακριά, συμπληρώνει ο κύριος Παπαδημητριάδης, για να αναγνωρίσει την αύξηση του υπαρξιακού κενού που νιώθουν αρκετοί νέοι άνδρες στις δυτικές κοινωνίες. Πίσω από τις οθόνες, στους ψηφιακούς διαδρόμους των Reddit, Instagram, X (Twitter) και πιο πρόσφατα του TikTok, γεννιέται και αναπαράγεται, τονίζει, η ιδεολογία Incel που, ενώ αρχικά ξεκίνησε ως απλή αυτοπεριγραφή —involuntary celibate, δηλαδή «ακούσια άγαμος» – εξελίχθηκε σε ένα τοξικό αφήγημα μίσους προς τις γυναίκες, την κοινωνία και τελικά τον ίδιο τους τον εαυτό…
«Η σειρά Adolescence προσπαθεί να αγγίξει αυτές τις ρωγμές. Παρουσιάζει έφηβους που παλεύουν με την εικόνα τους, με την
ερωτική απόρριψη, με την ανάγκη να ανήκουν και να επιβεβαιωθούν μέσα από την επιθυμία των άλλων. Οι Incel χαρακτήρες που αναφέρονται στη σειρά δεν είναι καρικατούρες, αλλά η υπενθύμιση μιας ψυχολογικής συνθήκης που βαθαίνει: της εσωτερικευμένης ντροπής, του θυμού και της πεποίθησης ότι η κοινωνία είναι άδικα οργανωμένη ώστε να ευνοεί μόνο τους «ελκυστικούς» ή τους «επιτυχημένους».
Αυτό το φαινόμενο δεν είναι άγνωστο στην Ελλάδα, ούτε βρίσκεται στο περιθώριο. Μολονότι δεν υπάρχουν ακόμη επαρκή
εμπειρικά δεδομένα για να χαρτογραφήσουμε με ακρίβεια την έκτασή του, η παρουσία σχετικού περιεχομένου σε ελληνόφωνα
forums και social media καταδεικνύει ότι αυτές οι ιδέες μεταφράζονται και προσαρμόζονται στο εγχώριο πλαίσιο. Η αύξηση της
κατάθλιψης και του κοινωνικού άγχους στους άρρενες εφήβους, σε συνδυασμό με την έλλειψη ουσιαστικής σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και την κρίση αρρενωπότητας που βιώνεται μετά από τις μεγάλες κοινωνικοοικονομικές κρίσεις που γνώρισε η
χώρα μας, δημιουργεί εύφορο έδαφος.»
