Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε πριν λίγες µέρες ότι ενέκρινε 47 στρατηγικά έργα για την εξόρυξη, επεξεργασία και ανακύκλωση σπάνιων γαιών και πρώτων υλών σε ευρωπαϊκό έδαφος, προκειµένου να µειωθεί η εξάρτηση από τρίτες χώρες και να διαφοροποιηθούν οι πηγές εφοδιασµού.
Τα έργα αυτά καλύπτουν 14 από τα 17 στρατηγικά µέταλλα, όπως το λίθιο, το νικέλιο, το κοβάλτιο, ο γραφίτης και το αλουµίνιο, που απαριθµούνται στον νόµο για τις κρίσιµες πρώτες ύλες (CRMA) ο οποίος τέθηκε σε ισχύ τον Μάιο του 2024. Σύµφωνα µε αυτόν τον νόµο, ο στόχος είναι ότι η ΕΕ ως το 2030 θα πρέπει να είναι σε θέση να καλύψει τουλάχιστον το 10% των αναγκών εξόρυξης, το 40% των αναγκών επεξεργασίας και το 25% της ανακύκλωσης για καθένα από αυτά τα µέταλλα. Επιπλέον, στόχος είναι ότι ως το 2030 η ΕΕ δεν πρέπει να εξαρτάται από µια τρίτη χώρα για περισσότερο από το 65% των αναγκών της σε στρατηγικές πρώτες ύλες.
Ένα ελληνικό έργο περιλαµβάνεται στον κατάλογο της Επιτροπής. Υποβλήθηκε από την εταιρεία Metlen και αφορά την εξόρυξη και επεξεργασία βωξίτη, αλουµίνας και γάλλιου. Είναι το µοναδικό έργο, µεταξύ των 47 στην ΕΕ, που αφορά την εξόρυξη των συγκεκριµένων µετάλλων.
Χρήσεις κρίσιµων µετάλλων και σπανίων γαιών
Τα κρίσιµα µέταλλα και οι σπάνιες γαίες χρησιµοποιούνται στις µπαταρίες ηλεκτρικών αυτοκινήτων, στις ανεµογεννήτριες και τα ηλιακά πάνελ, σε στρατιωτικά συστήµατα (αισθητήρες, λέιζερ, ραντάρ) και δορυφόρους, στις οθόνες κινητών, τα ηλεκτρονικά κυκλώµατα, σε µικροτσίπ και επεξεργαστές, στην αεροναυπηγική καθώς και σε πολλές άλλες εφαρµογές υψηλής τεχνολογίας.
Κρίσιµα µέταλλα και σπάνιες γαίες στην Ελλάδα
Δυστυχώς δεν είναι ευρέως γνωστό ότι ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδας είναι ιδιαίτερα σηµαντικός και περιλαµβάνει µια µεγάλη ποικιλία µεταλλευµάτων και ορυκτών, στα οποία περιλαµβάνονται πολλά κρίσιµα µέταλλα και σπάνιες γαίες, τα οποία δεν αξιοποιούνται στον βαθµό που θα έπρεπε για διαφόρους λόγους, όπως:
- Της έλλειψης επενδύσεων και τεχνογνωσίας στην εκµετάλλευση τους. Για πολλές δεκαετίες όλες οι κυβερνήσεις σχεδόν αδιαφορούσαν για την ανάπτυξη της εκµετάλλευσης του ορυκτού πλούτου.
- Σε πολλές τοπικές κοινωνίες υπάρχει άρνηση για την ανάπτυξη της µεταλλευτικής βιοµηχανίας, υποκινούµενη από τοπικά µικροπολιτικά συµφέροντα και από τον φόβο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
- Των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, είναι γνωστό ότι η εξόρυξη απαιτεί χηµική επεξεργασία, οπότε απαιτούνται τεχνολογίες που µειώνουν τις επιπτώσεις στο περιβάλλον.
- Του ανταγωνισµού από την Κίνα, που ελέγχει πάνω από το 80% της παγκόσµιας παραγωγής σε κρίσιµα µέταλλα.
Πού βρίσκονται τα κρίσιµα µέταλλα στην Ελλάδα
- Η επένδυση της Metlen στην Βοιωτία
Μια επένδυση που όπως αναφέραµε παραπάνω περιλαµβάνεται στα 47 στρατηγικά έργα της ΕΕ και έχει την προοπτική να κάνει την Ελλάδα στρατηγικό «παίκτη» στην διεθνή σκηνή εµπορίου, είναι το νέο project της Metlen στην Βοιωτία, καθώς δύναται να ενισχύσει τον ρόλο της χώρας στον χάρτη των εξαγωγών, µε την παραγωγή µιας ιδιαίτερα κρίσιµης πρώτης ύλης. Πρωταγωνιστής του νέου project είναι το Γάλλιο, ένα µεταλλικό στοιχείο που «βγαίνει» από την επεξεργασία του βωξίτη, κατά την παραγωγή της αλουµίνας και αποτελεί βασικό στοιχείο για την παραγωγή σηµαντικών προϊόντων νέας τεχνολογίας, για την αµυντική βιοµηχανία, αλλά και για προϊόντα που συνδέονται µε την πράσινη µετάβαση, όπως είναι τα φωτοβολταϊκά.
- Οι Σκουριές Χαλκιδικής τοποθετούν την Ελλάδα στο χάρτη της παραγωγής χαλκού
Οι Σκουριές στην Χαλκιδική τοποθετούν την Ελλάδα στο χάρτη της παραγωγής χαλκού ως κρίσιµου µετάλλου, λόγω της Ευρωπαϊκής Πράξης για τις κρίσιµες πρώτες ύλες και αυξάνουν την παραγωγική υποδοµή της χώρας.
Συγκεκριµένα, µέχρι τα τέλη του 2025 αναµένεται να ξεκινήσει η εµπορική λειτουργία στις Σκουριές, ένα επενδυτικό έργο που αγγίζει το 1 δισ. ευρώ και θα συνεισφέρει στην ανθεκτικότητα της Ευρώπης όσον αφορά σε κρίσιµες ορυκτές πρώτες ύλες, όπως ο χαλκός.
Μάλιστα, µε βάση τη Μελέτη Σκοπιµότητας, η συνολική διάρκεια ζωής του µεταλλείου είναι περίπου 20 έτη και προβλέπεται να έχει ετήσια παραγωγή κατά µέσο όρο 140.000 ουγγιές χρυσού και 67 εκατ. λίβρες χαλκού.
- Έρευνα και εκµετάλλευση Αντιµονίου στη Χίο
Το υπουργείο Περιβάλλοντος θα προκηρύξει διεθνή διαγωνισµό για την έρευνα και εκµετάλλευση Αντιµονίου στη Χίο. Ωστόσο υπάρχουν σοβαρές αντιδράσεις στο νησί.
- Το Γερµάνιο στους Μολάους Λακωνίας
Οι Μολάοι Λακωνίας πρωταγωνιστήσουν στην έρευνα για Γερµάνιο, σύµφωνα µε την έρευνα της αυστραλιανής εταιρείας Rockfire Resources φαίνεται πως υπάρχει σηµαντική περιεκτικότητα Γερµανίου στην περιοχή. Θα ακολουθήσουν οι µελέτες σκοπιµότητας και εφόσον δεν υπάρχουν γραφειοκρατικές καθυστερήσεις στη διαδικασία της αδειοδότησης, στόχος είναι να ξεκινήσει η παραγωγή εντός του 2026.
- Κρίσιµα µέταλλα και στην Μακεδονία και την Θράκη
Στο Κιλκίς υπάρχουν κοιτάσµατα που περιέχουν Αντιµόνιο, Βολφράµιο, Τελούριο, στην περιοχή του Παγγαίου Καβάλας Τελούριο και Βισµούθιο, ενώ η Θράκη είναι ίσως η πιο σηµαντική περιοχή, όπου τα κοιτάσµατα Σαπφών, Κίρκης και Μαρώνειας περιέχουν υψηλές περιεκτικότητες σε Ρήνιο, Μολυβδαίνιο, Τελούριο, Γάλλιο, Γερµάνιο, και Αντιµόνιο.
Ειδικά για το Ρήνιο ο καθηγητής του Τµήµατος Γεωλογίας του ΑΠΘ κ. Βασίλης Μέλφος υποστηρίζει ότι έχουµε τις υψηλότερες περιεκτικότητες σε Ρήνιο, το οποίο το χρησιµοποιούµε για τα υπερκράµατα που εφαρµόζουν στα διαστηµικά σκάφη, οπότε η ζήτηση για Ρήνιο θα είναι όλο και µεγαλύτερη.
Οι θέσεις του Κινήµατος ΝΙΚΗ
Το Κίνηµα µας διαβλέποντας τις µεγάλες ευκαιρίες που παρουσιάζονται στην εξορυκτική βιοµηχανία κρίσιµων µετάλλων, είχε αναφερθεί στο Κοινοβούλιο επί του θέµατος κατά την συζήτηση του Κρατικού Προϋπολογισµού του 2025. Τότε υποστηρίξαµε πως ο τοµέας της εξόρυξης και της παραγωγής κρίσιµων µετάλλων µπορεί να απογειώσει την οικονοµία µας. Το Γάλλιο, το Γερµάνιο και το Αντιµόνιο είναι οι τρεις κρίσιµες πρώτες ύλες που θα βοηθήσουν την Ελλάδα να µπει δυναµικά στον αγώνα της επάρκειας και της στρατηγικής αυτονοµίας, ενώ από ότι φαίνεται υπάρχουν και άλλα εξ ίσου κρίσιµα µέταλλα, για τα οποία ακόµα δεν έχει γίνει σχεδόν τίποτα για την αξιοποίησή τους.
Δυστυχώς το παράδειγµα της ΛΑΡΚΟ δεν µας αφήνει πολλά περιθώρια για να πιστεύουµε ότι αυτή η κυβέρνηση θα δείξει σοβαρό ενδιαφέρον και να στραφεί στην εξορυκτική βιοµηχανία. Η ΛΑΡΚΟ δεν λειτουργεί από το 2022, της έχουν διατεθεί από το 2020 µέχρι σήµερα πάνω από 120 εκατοµµύρια ευρώ από το κρατικό προϋπολογισµό, ενώ συνεχίζει να απαξιώνεται την στιγµή που αυξάνεται συνεχώς το ενδιαφέρον τις παγκόσµιας αγοράς για τις κρίσιµες πρώτες ύλες όπως είναι το Νικέλιο και το Κοβάλτιο.
Θα πρέπει να στηριχθεί ενεργά και κατά προτεραιότητα από την κυβέρνηση η έρευνα, η προσέλκυση επενδυτών και η επιτάχυνση στην αδειοδοτική διαδικασία, ώστε η χώρα µας να µετατραπεί παραγωγός κρίσιµων µετάλλων και σπάνιων γαιών.
Πέραν των µεγάλων οικονοµικών ωφελειών για την οικονοµία µας, οι επενδύσεις στην εξορυκτική βιοµηχανία, θα συµβάλουν στην αναζωογόνηση της υπαίθρου µε νέους πληθυσµούς, θα αυξηθούν οι προσφερόµενες θέσεις εργασίας σε νέους επιστήµονες και µάλιστα µε καλούς µισθούς, οπότε θα αναστραφεί και η εγκατάλειψη της επαρχίας.
Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση θα πρέπει να αλλάξει οικονοµική πολιτική και πέραν των χρηµατοδοτήσεων από το ΕΣΠΑ και το Ταµείο Ανάκαµψης, να θέσει ως νέο Εθνικό Στόχο το τρίπτυχο, Εξόρυξη Φυσικού Αέριου και Πετρελαίου – Παραγωγή και µεταφορά πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας – Εξόρυξη και επεξεργασία κρίσιµων µετάλλων για τις νέες τεχνολογίες και την πράσινη ανάπτυξη.
* Βουλευτής Β2 Δυτικού τοµέα Αθηνών – ΝΙΚΗ
