Zoom στα άδυτα του αμαρτωλού ΑΤ Ομόνοιας κάνει η νέα ερευνητική ομάδα των Νέων αποκαλύπτοντας τα αίτια της αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας, αλλά και γιατί μένει ατιμώρητη και διαιωνίζεται.
Τα «μεμονωμένα περιστατικά» βίας της ΕΛ.ΑΣ. φτάνουν τα 300 ετησίως • Η ατιμωρησία διαιωνίζει το φαινόμενο • Ελλιπής έρευνα και απαράδεκτες καθυστερήσεις στην απόδοση των ευθυνών
Την ερευνητική ομάδα ZOOM στα Νέα, που συντονίζει ο Άγγελος Σκορδάς αποτελούν οι Ανδρέας Αγγελοπουλος, Βελίκα Καραβάλτσιου, Μαρία Κρουστάλη, Πέτρος Κωνσταντινίδης, Παναγιώτης Σωτήρης, Γιώργος Φωκιανός
Ενώ η σκόνη που σήκωσε η παρουσία της Πανεπιστημιακής Αστυνομίας σε τέσσερα από τα μεγαλύτερα ανώτατα ιδρύματα της χώρας έχει καθίσει (τουλάχιστον μέχρι την επόμενη εμφάνιση μελών της στον περιβάλλοντα χώρο κάποιου ΑΕΙ), η ΕΛ.ΑΣ. βρέθηκε και πάλι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Ξανά για τους λάθος λόγους. Αφορμή ο καταγγελλόμενος βιασμός μιας 19χρονης από ένστολους μέσα στο αμαρτωλό Αστυνομικό Τμήμα Ομονοίας.
Οπως – σχεδόν… εθιμοτυπικά – συνηθίζεται σε αντίστοιχες περιπτώσεις, η καταδίκη του «μεμονωμένου περιστατικού» ήταν ομόθυμη. Διατάχθηκε ΕΔΕ, οι φερόμενοι ως δράστες συνελήφθησαν, η υπόθεση έχει πια πάρει τον δρόμο της δικαστικής διερεύνησής της και η ζωή συνεχίζεται.
Πόσο «μεμονωμένη» ήταν, όμως, η επαίσχυντη πράξη των δύο ειδικών φρουρών;
Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ Γιώργος Καμίνης ήταν ο άνθρωπος που ως βοηθός Συνήγορος του Πολίτη πραγματοποίησε αυτοψία στο ΑΤ Ομονοίας τον Αύγουστο του 1999. Οι εικόνες που αντίκρισε ήταν τραγικές: αφόρητη ζέστη, κακές συνθήκες υγιεινής, άνθρωποι (ως επί το πλείστον μετανάστες) στοιβαγμένοι σε μικρούς χώρους (ακόμα και ένα μικρό παιδί ανάμεσα στους ενηλίκους), ενώ πολλοί κρατούμενοι είχαν εμφανίσει εξανθήματα και δερματικές αλλοιώσεις και υπήρχε κίνδυνος και για τη δημόσια υγεία.
«Είκοσι τρία χρόνια μετά, τα πράγματα έχουν παραμείνει ίδια», υπογραμμίζει στα «ΝΕΑ» ο Γιώργος Καμίνης και συνεχίζει: «Τα περιστατικά αστυνομικής αυθαιρεσίας και ατιμωρησίας αντανακλούν την κατάσταση στον δημόσιο τομέα γενικότερα: υποτυπώδης εκπαίδευση, απουσία αξιολόγησης και ατιμωρησία».
Αίσθημα ατιμωρησίας
Στο αίσθημα ατιμωρησίας στέκεται και ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου και πρώην επικεφαλής της επιτροπής για τη διερεύνηση της αστυνομικής βίας Νίκος Αλιβιζάτος: «Μεταξύ των αστυνομικών επικρατούν η συναδελφική αλληλεγγύη και η αλληλοκάλυψη. Τα περιστατικά αστυνομικής βίας στην Ελλάδα δεν απέχουν τόσο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Εκεί, όμως, που υπάρχει μεγάλη διαφορά είναι στην απόδοση ευθυνών, η οποία χαρακτηρίζεται από ελλιπή έρευνα και απαράδεκτες καθυστερήσεις».
Την ατιμωρησία που ακολουθεί τα περιστατικά αστυνομικής αυθαιρεσίας, άλλωστε, προτάσσει στις ετήσιες εκθέσεις του και ο Εθνικός Μηχανισμός Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας (ΕΜΗΔΙΠΑ) του Συνηγόρου του Πολίτη. Στην πιο πρόσφατη εξ αυτών (2021) σημειώνεται ότι «ο τύπος πειθαρχικού ελέγχου, που μονοπωλεί σχεδόν τη διερεύνηση των καταγγελιών, αντιστοιχεί στην προκαταρκτική διοικητική εξέταση», που είναι μια λιγότερο ενδελεχής διαδικασία, σε αντίθεση με την πιο λεπτομερή ένορκη διοικητική εξέταση. Εξάλλου, ο ΕΜΗΔΙΠΑ συχνά επιστρέφει υποθέσεις στην ΕΛ.ΑΣ., καθώς οι διοικητικές εξετάσεις κρίνονται ανεπαρκείς.
Οι περισσότερες αναπομπές (68% το 2021) αφορούν περιστατικά προσβολής της σωματικής ακεραιότητας ή υγείας των αναφερομένων, λέει στα «ΝΕΑ» ο Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης.
Διερεύνηση περιστατικών
«Οι διενεργούντες μια ΠΔΕ συχνά παραλείπουν να καλέσουν ουσιώδεις μάρτυρες ή να αξιολογήσουν ιατρικά ευρήματα, ενώ δεν έχει εμπεδωθεί η βασική αρχή της νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου – δηλαδή, ότι όταν διαπιστώνεται σωματική βλάβη σε κάποιον που βρίσκεται υπό κράτηση, το βάρος απόδειξης του τι συνέβη το φέρει η Αστυνομία και όχι το θύμα», συνεχίζει ο Συνήγορος του Πολίτη.
«Υπάρχουν περιπτώσεις που η κύρωση που προτείνει το πόρισμα μιας αστυνομικής διοικητικής εξέτασης τελεί σε προφανή δυσαναλογία με το πειθαρχικό παράπτωμα, γεγονός που συμβάλλει στην εικόνα ατιμωρησίας και τελικά πλήττει την εικόνα της Αστυνομίας», προσθέτει.
Άλλωστε, το είδος της εξέτασης προκαθορίζει, σε μεγάλο βαθμό, και το μέγεθος των ποινών, καθώς για την επιβολή τους αρμόδια είναι τα πειθαρχικά όργανα της ΕΛ.ΑΣ.
Το 2021, ο ΕΜΗΔΙΠΑ εξέτασε συνολικά 308 περιστατικά αυθαιρεσίας, αυξημένα κατά 17% σε σχέση με το 2020. Από αυτά, τα 226 προέρχονταν από την ΕΛ.ΑΣ. και η πλειονότητά τους αφορούσε προσβολή της σωματικής ακεραιότητας και της προσωπικής ελευθερίας. Το 50% των περιστατικών που φτάνουν στον ΕΜΗΔΙΠΑ κάθε χρόνο αφορά αστυνομικά τμήματα, εξηγεί ο Ανδρέας Ποττάκης.
Οσον αφορά την προέλευση των αναφορών, «η γενική εικόνα είναι ότι τα αστυνομικά τμήματα του κέντρου Αθήνας και Θεσσαλονίκης και οι αστυνομικές διευθύνσεις των συνόρων τείνουν να έχουν περισσότερες καταγγελίες».
Πάντως, «οι περίπου 200 ή 300 συνολικές αναφορές περιστατικών αυθαιρεσίας ετησίως είναι η κορυφή του παγόβουνου», καταλήγει ο Συνήγορος του Πολίτη, καθώς «παραμένει το πρόβλημα του φόβου των θυμάτων να προβούν σε καταγγελία»
