Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ συναντώνται σήμερα στο Palais d’ Egmont, στις Βρυξέλλες, στο πλαίσιο άτυπης Συνόδου Κορυφής αφιερωμένης στην άμυνα και στην ασφάλεια της Ευρώπης, καθώς και στις διατλαντικές σχέσεις μετά την ορκωμοσία του νέου Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Στη σύνοδο ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα έχει προσκαλέσει τον ΓΓ του ΝΑΤΟ να συμμετάσχει στο γεύμα εργασίας με τους 27 ευρωπαίους ηγέτες, ενώ κατά τη διάρκεια του δείπνου οι 27 θα υποδεχτούν τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ – για πρώτη φορά μετά το Brexit.
Είναι η πρώτη φορά που οι 27 ηγέτες συναντιούνται για να συζητήσουν αποκλειστικά το θέμα της ευρωπαϊκής άμυνας.
Οι προτάσεις του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυρ. Μητσοτάκη
Ο πρωθυπουργός προσέρχεται στη συζήτηση των Ευρωπαίων ηγετών για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας με πρόταση δύο σημείων. Το ένα αφορά την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και το δεύτερο την χρηματοδότησή της πέρα από τους εθνικούς προϋπολογισμούς.
Ο κ. Μητσοτάκης εισηγείται τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού εργαλείου ύψους 100 δισ. ευρώ, το οποίο θα μπορεί να χρηματοδοτήσει τις απαιτήσεις της συλλογικής ευρωπαϊκής ασφάλειας πέρα από τους εθνικούς προϋπολογισμούς, στα πρότυπα της θετικής εμπειρίας του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF).
Ταυτόχρονα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης προτείνει αυξημένη ευελιξία στους δημοσιονομικούς κανόνες ώστε να δοθεί δημοσιονομικός χώρος στα κράτη-μέλη για τις επενδύσεις στην άμυνα. Η εξαίρεση δηλαδή των επενδύσεων στην άμυνα από τους δημοσιονομικούς στόχους, να γίνεται εκ των προτέρων και όχι εκ των υστέρων όπως ισχύει με το τρέχον δημοσιονομικό πλαίσιο, σύμφωνα με το οποίο οι δαπάνες για αμυντικές επενδύσεις μπορούν να εξαιρούνται όταν εκκινεί η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος έναντι μιας χώρας.
Κάτι τέτοιο θα αύξανε τον δημοσιονομικό χώρο στα κράτη-μέλη που επιθυμούν να επενδύσουν στην άμυνα, χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τη δημοσιονομική τους αξιοπιστία.
Η συζήτηση για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας ενόψει των προτάσεων που αναμένεται να καταθέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα μέσα Μαρτίου, πραγματοποιείται σε ένα νέο τοπίο, όπου η μεγαλύτερη πρόκληση για την Ευρώπη είναι να αναζητήσει ενιαία στάση και τρόπους εποικοδομητικής συνεργασίας με τη νέα αμερικανική διοίκηση, ενώ με αφορμή τις δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ, έχει ανοίξει η συζήτηση για την αύξηση των αμυντικών δαπανών ως ποσοστό του ΑΕΠ στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
Στο γεύμα του άτυπου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θα συζητηθεί η συνεργασία Ε.Ε.- ΝΑΤΟ με τη συμμετοχή του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε, ενώ στο δείπνο των 27 θα συμμετάσχει ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ – καθώς συζητούνται οι σχέσεις Ε.Ε.-Ηνωμένου Βασιλείου στην ασφάλεια και την άμυνα.
Σημειώνεται ότι η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά στη συζήτηση για την αναγκαιότητα μιας ισχυρής ευρωπαϊκής άμυνας, καθώς ήδη οι αμυντικές δαπάνες της ξεπερνούν το 3% του ΑΕΠ, ενώ ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι από τους πρώτους ευρωπαίους ηγέτες που έχουν υποστηρίξει την στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης και την ανάγκη για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας εν μέσω πολλαπλών προκλήσεων.
Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Μάιο ο πρωθυπουργός – από κοινού με τον Πολωνό ομόλογό του Ντόναλντ Τουσκ – με επιστολή προς την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν , είχε προτείνει την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας με ένα εγχείρημα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, μια ευρωπαϊκή αντιαεροπορική ασπίδα που θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί με κοινοτικούς πόρους.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν επίσης ανάμεσα στους 19 ηγέτες της Ε.Ε που – με πρωτοβουλία της Φινλανδίας- υπέγραψαν την επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για αύξηση της χρηματοδότησης για την ευρωπαϊκή άμυνα.
Στο θέμα της άμυνας θα επανέλθει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου
Στην άτυπη Σύνοδο Κορυφής δεν θα υπάρξουν αποφάσεις, μόνο κατευθύνσεις προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στην Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ που καλούνται να παρουσιάσουν νέα «Λευκή Βίβλο» για την ευρωπαϊκή άμυνα περί τα μέσα Μαρτίου.
Στο θέμα της άμυνας θα επανέλθει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου.
Η συζήτηση των ευρωπαίων ηγετών για την άμυνα θα επικεντρωθεί σε τρία βασικά ερωτήματα: στην ενίσχυση των ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων κατά προτεραιότητα και με συνεργατικό τρόπο, σε νέες πηγές χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένων των ευρωπαϊκών πόρων και της κινητοποίησης ιδιωτικής χρηματοδότησης, και στην ενίσχυση και εμβάθυνση των εταιρικών σχέσεων.
«Όλοι αναγνωρίζουν ότι οι δαπάνες για την άμυνα πρέπει να αυξηθούν – είναι αναπόφευκτο», εξήγησε ευρωπαίος διπλωμάτης, «το ζήτημα είναι να κατανοήσουμε πώς, σε ποιους τομείς και ποιον δρόμο θα πρέπει να ακολουθήσουμε».
19 χώρες της ΕΕ καλούν την ΕΤΕπ να χρηματοδοτήσει τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης
Στο θέμα της χρηματοδότησης, είναι πιθανή συζήτηση για την επέκταση της εντολής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ).
Την περασμένη Παρασκευή 31η Ιανουαρίου, οι ηγέτες 19 κρατών-μελών της ΕΕ έστειλαν επιστολή στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στον πρωθυπουργό της Πολωνίας –χώρας που ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ το τρέχον εξάμηνο– και στην επικεφαλής της ΕΤΕπ, καλώντας την Τράπεζα να χρηματοδοτήσει περαιτέρω τον εξοπλισμό και την ασφάλεια της ΕΕ.
Η επιστολή συντάχθηκε με πρωτοβουλία της Φινλανδίας και προσυπογράφεται, μεταξύ άλλων, από την Ελλάδα, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία.
Η ΕΤΕπ καλείται να αναθεωρήσει τον κατάλογο των δραστηριοτήτων που έχουν αποκλειστεί μέχρι στιγμής από τη χρηματοδότηση της τράπεζας, να αυξήσει τον δανεισμό στον τομέα της ασφάλειας και να διερευνήσει τη δυνατότητα έκδοσης ομολόγων των οποίων τα έσοδα θα χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση αμυντικών έργων.
Η ΕΤΕπ, με έδρα το Λουξεμβούργο, δεν έχει προς το παρόν δυνατότητα, στο πλαίσιο της εντολής της, να χρηματοδοτεί εξοπλιστικές δραστηριότητες με την αυστηρή έννοια, όπως πυρομαχικά ή πυραύλους, ώστε να διατηρεί την εξαιρετική πιστοληπτική αξιολόγησή της που της επιτρέπει να δανείζεται με χαμηλά επιτόκια.
Όμως διαθέτει ποσό 6 δισεκατομμυρίων ευρώ ως το 2027 για δάνεια υπέρ της ανάπτυξης αγαθών διπλής χρήσης, όπως μη επανδρωμένα αεροσκάφη ή οχήματα, ορισμένες εκδοχές των οποίων μπορούν να αναπτύσσονται στο πεδίο της μάχης. Οι τρόποι χορήγησης αυτών των δανείων χαλάρωσαν πέρυσι. Όμως «επείγει να γίνουν νέες πρόοδοι», ζητούν οι 19 χώρες.
Η Αυστρία, η Ιρλανδία, η Βουλγαρία, η Ουγγαρία, η Μάλτα, η Πορτογαλία και η Σλοβενία δεν συμμετείχαν στην πρωτοβουλία. Η Πολωνία ήταν μεταξύ των παραληπτών της επιστολής.
Η ΕΤΕπ από την πλευρά της χαιρέτισε το αίτημα των χωρών που προσυπέγραψαν το κείμενο για την περαιτέρω ενίσχυση του ρόλου της στην άμυνα.
