Η λατρεία προς τη Μεγαλόχαρη οδηγεί στο να μην υπάρχει ελληνικός τόπος που να μην έχει μια εκκλησιά, ένα ξωκλήσι ή ένα μοναστήρι αφιερωμένο στη Παναγία, με τις παραδόσεις, τους θρύλους, τα έθιμα, τα θαυματουργά εικονίσματα, τα μικρά και μεγάλα πανηγύρια και τα εκατοντάδες ευφάνταστα ονόματα.
Εκτός της δημοφιλέστερης Παναγίας της Τήνου στα Αιγαιοπελαγίτικα νησιά μας, πολλοί άλλοι ναοί στο όνομά Της, κάποιους εκ των οποίων θα γνωρίσουμε σήμερα.
Δεκαπενταύγουστος: Οι Παναγίες του Αιγαίου – Οι παραδόσεις, οι θρύλοι και τα έθιμα στη Μεγαλόχαρη
Στο όμορφο νησί της Πάρου βρίσκουμε την παλαιοβυζαντινή εκκλησία της “Καταπολιανής” ή “Εκατονταπυλιανής” του 10ο αιώνα, που η ονομασία της αποδίδεται στις 100 πύλες της. Χτίζεται και διακοσμείται από ντόπιους αρχιτέκτονες και γλύπτες επί επισκόπου Βλασίου.
Συνδέεται με πολλές λαογραφικές παραδόσεις του λαού των Κυκλάδων δείγμα της βαρύτητας που αποκτά ο ναός από το μέγεθος και τη μεγαλοπρέπεια του. Σημαντικότερη είναι η παράδοση που συνδέει το ναό με την Αγία Ελένη, η οποία, όπως λέγεται, προσόρμισε στο λιμάνι της Παροικιάς, όπου, αφού προσεύχεται υπόσχεται το χτίσιμο εκκλησίας στο όνομα της Παναγίας κάτι που πραγματοποιεί αμέσως μετά την επιστροφή της από τους Αγίους Τόπους.
Επειδή Μύκονος δεν είναι μόνο οι διάσημοι και οι πλούσιοι, εκεί βρίσκεται η Παναγία η “Παραπορτιανή” η πασίγνωστη μικρή κάτασπρη εκκλησία του νησιού, αποτελεί στη πραγματικότητα σύμπλεγμα πέντε εκκλησιών τέσσερις εκ των οποίων βρίσκονται στο ισόγειο και μια υπερυψωμένη. Το προσονύμιο “Παραπορτιανή” δηλώνει τη θέση της στον οικισμό κοντά στη μικρή πύλη το “παραπόρτι” του αλλοτινού μεσαιωνικού τείχους του νησιού.
Η Λέσβος διατηρεί το περίφημο προσκύνημα της Παναγίας Αγιασώτισσας με το ιστορικό εικόνισμα της Θεοτόκου. Χτίζεται στις αρχές του 12ου αιώνα με αφορμή την περίφημη εικόνα της Θεοτόκου, βυζαντινής τέχνης, που αποδίδεται στον Ευαγγελιστή Λουκά. Τη φέρνει στη Λέσβο από τα Ιεροσόλυμα ο καλόγερος Αγάθωνας ο Εφέσιος στα χρόνια της Εικονομαχίας για να τη σώσει, και την τοποθετεί, μαζί με άλλα κειμήλια που έφερε μαζί του, σε κρύπτη. Εν
συνεχεία εκεί χτίζεται μοναστήρι στο όνομα της Παναγίας.
Άλλα θαυματουργά προσκυνήματα του νησιού είναι η Παναγιά της Λιώτας και η Παναγία της Πέτρας. Στην Σκιάθο πατρίδα του “αγίου” των ελληνικών γραμμάτων Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, δεν γίνεται παρά να υπάρχουν εκκλησίες προς τιμήν της Θεομήτορος. Ο κορυφαίος Έλληνας λογοτέχνης είχε ιδιαίτερη αδυναμία στη Παναγία την Εικονίστρια και το 1903 βοηθά στην έκδοση βιβλιαρίου με τίτλο “Ιστορία της Ιεράς και Σεβασμίας Μονής της Υπεραγίας Θεοτόκου της Εικονιστρίας της εν τη νήσω Σκιάθω και της θαυμαστής ευρέσεως της Αγίας Αυτής Εικόνος, συντεθείσα υπό Επιφανίου Δημητριάδου, Σκιαθίτου, και εκδοθείσα το πρώτον εν έτει 1903 επιστασία Α. Παπαδιαμάντη, μετά σημειώσεων
αυτού”.
Μέσα από το έργο του γνωρίζουμε ακόμα τις Γλυκοφιλούσα, Κουνίστρα, Ντομάν, Κατευοδώτρα, Μεγαλομάτα, Προπύλι, Αραδιά, Καστριώτισσα και την Παναγία στο Πυργί.
