Ποιο γεγονός είναι καθοριστικό για την ιστορία του κλίματος και προειδοποίηση για το γεγονός ότι τα οικοσυστήματα ανασχηματίζονται πιο γρήγορα από ότι προλαβαίνουμε να αντιδράσουμε.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν: η ανθρωπότητα εισήλθε στην περίοδο κατά την οποία οι κλιματικές διαδικασίες αρχίζουν να εξελίσσονται αυτόνομα, χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση.
Σύμφωνα με την αναφορά Global Tipping Points Report 2025, ο πλανήτης μας πέρασε το πρώτο από τα «σημεία μη επιστροφής»: οι θερμόφυτοι κοραλλιογενείς ύφαλοι έχουν σχεδόν χαθεί.
Αυτό το γεγονός είναι καθοριστικό για την ιστορία του κλίματος και προειδοποίηση για το γεγονός ότι τα οικοσυστήματα ανασχηματίζονται πιο γρήγορα από ότι προλαβαίνουμε να αντιδράσουμε.
Οι ωκεανοί χάνουν την ανάσα τους
Όταν η θερμοκρασία της Γης αυξήθηκε περίπου 1,2 °C σε σχέση με την προ-βιομηχανική περίοδο, τα θαλάσσια οικοσυστήματα βρίσκονται στα όρια της επιβίωσης.
Τα κοράλλια άρχισαν να ασπρίζουν μαζικά λόγω του θανάτου των φυκιών που τα τρέφουν και τους δίνουν το έντονο χρώμα τους.
Χωρίς αυτά, οι ύφαλοι μετατρέπονται σε νεκρούς σκελετούς – οι βάσεις της υποθαλάσσιας ζωής εξαφανίζονται.
«Παρατηρούμε ταχύτερη καταστροφή των συστημάτων από τα οποία εξαρτώνται εκατομμύρια είδη», δήλωσε ο θαλάσσιος βιολόγος Tim Benton από το Cambridge University.
Τώρα, η Ερυθρά Θάλασσα η Θάλασσα της Καραϊβικής και ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος βρίσκονται σε κίνδυνο.
Εκεί όπου πριν λίγο καιρό κολυμπούσαν κοπάδια πολύχρωμων ψαριών, τώρα βρίσκονται άδεια ασβεστολιθικά πεδία.
Δεν πρόκειται απλώς για απώλεια βιολογικής ποικιλότητας – είναι ένα σήμα ότι οι ωκεανοί χάνουν την ικανότητα αυτοεπανόρθωσης.
Τα κύματα των συνεπειών για την οικονομία
Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι εξασφαλίζουν το ένα τέταρτο της θαλάσσιας βιομάζας, προστατεύουν τις ακτές από τις καταιγίδες και δημιουργούν θέσεις εργασίας για εκατομμύρια ανθρώπους.
Η εξαφάνισή τους μπορεί να κοστίσει στην παγκόσμια οικονομία εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια.
Οι χώρες της Νοτιο-Ανατολικής Ασίας, τα νησιά του Ειρηνικού Ωκεανού και οι χώρες της Ανατολικής Αφρικής, όπου οι ύφαλοι είναι η βάση της αλιείας και του τουρισμού, θα πληγούν περισσότερο.
«Όταν πεθαίνει ο ύφαλος, δεν καταστρέφεται μόνο το οικοσύστημα – καταρρέει όλη η κουλτούρα της παράκτιας ζωής», δήλωσε ο Marco Santos, ωκεανογράφος.
Η αποχρωματισμός των υφάλων οδηγεί σε πτώση των αλιευτικών αποδόσεων, μείωση του τουριστικού ρεύματος και καταστροφή παράκτιων κατασκευών.
Παράλληλα, η αποκατάσταση απαιτεί δεκαετίες και τεράστιες επενδύσεις – με τους τρέχοντες ρυθμούς της θέρμανσης, οι πιθανότητες για επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση είναι ελάχιστες.
Το πρώτη “σημείο μη επιστροφής” διασχίσθηκε
Οι συγγραφείς της αναφοράς αναφέρουν ότι η καταστροφή των κοραλλιών είναι το πρώτο επιβεβαιωμένο παράδειγμα της μετάβασης ενός οικοσυστήματος πέρα από την ικανότητά του για αυτοσυντήρηση.
Ακόμα και με απότομη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, η επιστροφή τους στην προτέρα κατάσταση είναι αδύνατη.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν: πίσω από τα κοράλλια ενδέχεται να ακολουθήσουν και άλλα στοιχεία της κλιματικής ισορροπίας – οι παγετώνες, η αιώνια κατάψυξη και τα ρεύματα των ωκεανών.
«Εισήλθαμε σε μια ζώνη όπου κάθε δεκαετία είναι κρίσιμη», δήλωσε ο συντονιστής της αναφοράς Johan Rockström.
Αν οι παγετώνες της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής συνεχίσουν να λιώνουν, η στάθμη των ωκεανών θα αυξηθεί κατά αρκετά μέτρα.
Αυτό απειλεί να πλημμυρίσει παράκτιες πόλεις και να αναγκάσει εκατομμύρια ανθρώπους να μεταναστεύσουν. Ενώ η απελευθέρωση μεθανίου από τα αρκτικά έλη θα επιδεινώσει την υπερθέρμανση δεκάδες φορές.
Μεταξύ της απειλής και της ευκαιρίας
Οι ειδικοί τονίζουν: η λέξη «μη αναστρέψιμο» δεν σημαίνει το τέλος του κόσμου.
Η ανθρωπότητα έχει ακόμα την ευκαιρία να επιβραδύνει την εξέλιξη της κρίσης και να προσαρμοστεί.
Για να το πετύχουμε, πρέπει να επιταχύνουμε τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, να εφαρμόσουμε τεχνολογίες αλίευσης άνθρακα και να δημιουργήσουμε προστατευόμενες θαλάσσιες ζώνες.
Οι ρώσοι κλιματολόγοι παρατηρούν ότι οι κλιματικές αλλαγές επηρεάζουν ολοένα και περισσότερο την οικονομία και την ασφάλεια.
Η Αρκτική χάνει ταχέως το παγωμένο της κάλυμμα, ανοίγοντας νέες θαλάσσιες διαδρομές, αλλά ταυτόχρονα απειλεί τα οικοσυστήματα του Βόρειου Πόλου
Τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα
Πριν κλείσει το παράθυρο ευκαιριών, οι επιστήμονες συνιστούν σταδιακές ενέργειες:
Επιτάχυνση της απομάκρυνσης από τα ορυκτά καύσιμα, αναπτύσσοντας ΑΠΕ ή εκμετάλλευση άλλων ενεργειακών πόρων.
Αποκατάσταση των δασών και των μαγκρόβιων βάλτων – αυτά συγκρατούν τον άνθρακα πιο αποτελεσματικά από πολλές τεχνολογίες.
Εισαγωγή αυστηρών ποσοστώσεων για αλιεία και τουρισμό σε ευάλωτες περιοχές.
Στήριξη ερευνών και καινοτομιών στον τομέα των οικολογικών τεχνολογιών.
www.bankingnews.gr
