Σε ποια ηλικία οι Έλληνες παίρνουν στεγαστικό δάνειο – Πόσοι φοβούνται ότι θα αυξηθούν κι άλλο τα ενοίκια – Μέτρα για την εξισορρόπηση ζήτησης-προσφοράς κατοικιών.
Ανέφικτη θεωρεί την αγορά κατοικίας στην Ελλάδα το 54% των συμμετεχόντων σε έρευνα της Alpha Bank και επιπλέον το 68% των πολιτών που ερωτήθηκαν θεωρούν επίσης ανέφικτη και την ενοικίαση κατοικίας, γεγονός που αποδεικνύει την απαισιοδοξία πολλών πολιτών οι οποίοι αναζητούν να βρουν σπίτι.
Η έρευνα για τη στέγαση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι περισσότεροι από τους μισούς ερωτηθέντες απλώς καταφέρνουν να καλύψουν τα βασικά έξοδα διαβίωσης και δεν έχουν τη δυνατότητα να αποταμιεύσουν χρήματα. Ακόμα χειρότερη είναι η κατάσταση για το 11% των συμμετεχόντων, οι οποίοι υποστήριξαν ότι δεν καταφέρνουν να πληρώσουν ούτε τα βασικά/ καθημερινά έξοδα.
Φόβοι για περαιτέρω αύξηση στα ενοίκια τα επόμενα χρόνια
Όσον αφορά στις προσδοκίες, 6 στους 10 Έλληνες πιστεύουν ότι οι τιμές των κατοικιών και τα ενοίκια θα συνεχίσουν να αυξάνονται τα επόμενα πέντε χρόνια. Η επέκταση της βραχυχρόνιας μίσθωσης ακινήτων, φαίνεται να διαδραματίζει καίριο ρόλο στη διαμόρφωση των προσδοκιών για τις τιμές των κατοικιών, ιδίως σε τουριστικές περιοχές.
Σύμφωνα με την έρευνα της QED για λογαριασμό της Alpha Bank πάνω από το 50% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι η ανάπτυξη της οικονομίας διαμοιρασμού είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζουν τις μελλοντικές τιμές των κατοικιών και τα ενοίκια, μαζί με τις κυβερνητικές/φορολογικές πολιτικές, τα επιτόκια και την πρόσβαση στη χρηματοδότηση.
Σε ηλικία των 35 ετών εκδηλώνεται ενδιαφέρον για στεγαστικό δάνειο
Η ιδιοκατοίκηση είναι αφενός ένα ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο, αφετέρου η κύρια προτίμηση των Ελλήνων, με την πλειοψηφία των ερωτηθέντων να ιδιοκατοικούν και ένα ακόμη υψηλότερο ποσοστό να προτιμά την ιδιοκατοίκηση έναντι της ενοικίασης. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσοστό όσων ιδιοκατοικούν αυξάνεται με την ηλικία, ενώ η μέση ηλικία αποχώρησης από την οικογενειακή εστία είναι περίπου τα 35 έτη. Το ίδιο ηλικιακό όριο, δηλαδή τα 35 έτη, φαίνεται να αποτελεί την αφετηρία για την απόκτηση στεγαστικού δανείου.
Τέλος, η προσωπική/οικογενειακή κατάσταση ενός ατόμου, φαίνεται να είναι επίσης σημαντικός παράγοντας για το καθεστώς κατοικίας για όλες τις ηλικιακές ομάδες. Συγκεκριμένα, βάσει της έρευνας, η πλειοψηφία όσων είναι αδέσμευτοι και ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 18-34 ετών φιλοξενούνται (37%), ενώ σχεδόν οι μισοί που βρίσκονται σε σχέση (44%) νοικιάζουν με τους συντρόφους τους. Ένα παρόμοιο μοτίβο παρατηρείται και στις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες, με τα ποσοστά ιδιοκατοίκησης να είναι πολύ υψηλότερα μεταξύ των δεσμευμένων, σε σύγκριση με τον πληθυσμό των αδέσμευτων.
Κατά συνέπεια, υπάρχουν τρεις δημογραφικές ομάδες ενδιαφέροντος που θα πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο τόσο των κυβερνητικών πολιτικών για τη στέγαση όσο και των προϊόντων του τραπεζικού τομέα: οι νέοι ηλικίας 18-34 ετών που ζουν με σύντροφο, ή φιλοξενούνται και οι παντρεμένοι που νοικιάζουν το σπίτι τους. Πρόθεση για αγορά κατοικίας μέσα στα επόμενα δύο χρόνια δήλωσε το 12% του δείγματος. Εστιάζοντας στις τρεις επί μέρους ομάδες ενδιαφέροντος, το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 28% για τους νέους που ζουν με τον/την σύντροφό τους και σε 21% για τα παντρεμένα ζευγάρια που νοικιάζουν την τρέχουσα κατοικία τους.
Πρώτη η Ελλάδα στην επιβάρυνση του κόστους στέγασης
Η έρευνα παρουσιάζει μια σύγκριση του ποσοστού επιβάρυνσης του κόστους στέγασης μεταξύ των χωρών της ΖτΕ κατά την τελευταία δεκαετία (2012 έναντι 2023). Το 2023, τα υψηλότερα ποσοστά επιβάρυνσης του κόστους στέγασης παρατηρούνται στην Ελλάδα, ακολουθούμενα από το Λουξεμβούργο και τη Γερμανία.
Αναλογία ιδιοκατοίκησης – ενοικίασης ανά περιφέρεια
Τα ποσοστά ιδιοκατοίκησης, με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας, είναι υψηλότερα στις αγροτικές (μη αστικές) περιοχές. Επιπλέον, η αναλογία ιδιοκτητών προς ενοικιαστές είναι κοντά στον εθνικό μέσο όρο στην Αττική (1,9) και στην Κεντρική Μακεδονία (2,1).
Οι περιφέρειες Θεσσαλίας και Δυτικής Μακεδονίας παρουσιάζουν την υψηλότερη αναλογία (3,2), ακολουθούμενες από το Βόρειο Αιγαίο με 2,6 και τη Δυτική Ελλάδα με 2,3. Αντίθετα, οι χαμηλότεροι λόγοι παρατηρούνται στην Κρήτη (1,2) και στην Ήπειρο (1,6).
Καθεστώς κατοικίας ανά επάγγελμα
Το ποσοστό των ατόμων που ιδιοκατοικούν χωρίς να αποπληρώνουν κάποιο στεγαστικό δάνειο είναι υψηλότερο μεταξύ των συνταξιούχων (64%) και των αυτοαπασχολούμενων (58%) σε σύγκριση με άλλα επαγγέλματα.
Επιπλέον, περίπου το 1/4 των δημοσίων υπαλλήλων είναι ιδιοκτήτες σπιτιού με στεγαστικό δάνειο, που αντιπροσωπεύει το υψηλότερο ποσοστό σε σύγκριση με τα υπόλοιπα επαγγέλματα. Αντίθετα, όπως αναμενόταν, το μεγαλύτερο ποσοστό φιλοξενουμένων παρατηρείται μεταξύ φοιτητών και ανέργων (38% και 25% αντίστοιχα).
Μέτρα για την εξισορρόπηση ζήτησης-προσφοράς κατοικιών
Για την αντιμετώπιση της έλλειψης ισορροπίας μεταξύ αυξημένης ζήτησης και περιορισμένης προσφοράς, απαιτούνται μέτρα όπως:
- η περαιτέρω παραμετροποίηση του πλαισίου της Golden Visa,
- η ενίσχυση της κατασκευαστικής δραστηριότητας,
- η ενδελεχής επανεξέταση και καταγραφή των δηλώσεων αποποίησης κληρονομιάς λόγω χρεών κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης,
- η επανεκκίνηση της στεγαστικής πολιτικής με βιώσιμο τρόπο,
- πιο δραστικά μέτρα για την αξιοποίηση κενών κτιρίων όπου είναι δυνατόν,
- περαιτέρω ρυθμίσεις για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, έτσι ώστε ένας ικανός αριθμός ακινήτων να επιστρέψει στην αγορά μακροχρόνιας μίσθωσης, αλλά και πρωτοβουλίες που θα να αποσκοπούν στην τόνωση της χρηματοδότησης για στέγαση.
