Fidget Spinner: Το σβουράκι που έγινε τρέλα και γιατί απαγορεύτηκε στα σχολεία

Fidget spinner: Η μανία που έχει κατακλύσει τον κόσμο, να κυκλοφορεί με έναν μικρό περιστρεφόμενο έλικα στο χέρι, συνδέεται ίσως με διάφορες, ασυναίσθητες καθημερινές μας κινήσεις, όπως όταν τρώμε τα νύχια μας, στριφογυρίζουμε μολύβια στα χέρια μας ή παίζουμε με τα μαλλιά μας.

Μικροί εθισμοί, οι οποίοι πλέον απενοχοποιούνται, καθώς τα δάχτυλά μας απασχολούνται με ένα αθώο παιχνίδι. Το παιχνίδι παραπέμπει οπτικά σε έναν συνδυασμό ανεμιστήρα οροφής και της τριπλής κεφαλής ηλεκτρικής ξυριστικής μηχανής, όπως πολύ εύστοχα καταγράφει κάποιος στο Διαδίκτυο. Κατασκευασμένο από διάφορα υλικά όπως ορείχαλκο, ανοξείδωτο χάλυβα, τιτάνιο, χαλκό και πλαστικό, λειτουργεί μέσω μιας κεντρικής βάσης την οποία κρατάς με τον δείκτη και τον αντίχειρα ενώ ταυτόχρονα περιστρέφεις τον έλικα πατώντας το κουμπί της βάσης. Οι χρήστες μπορούν να το τοποθετήσουν παντού: στο χέρι, στο μέτωπο, στη μύτη…

«Τρελό κόλλημα»

«Εχω πολλές μέρες να πιάσω το κινητό στο χέρι», δηλώνει ένας 13χρονος. «Εφαγα τρελό κόλλημα με το spinner», θα πει ο συμμαθητής του. «Επειδή είναι μικρό, το βάζεις στην τσέπη, το παίρνεις στο σχολείο και είσαι cool», εξομολογείται άλλος έφηβος. «Μ’ αρέσει γιατί δεν κάνεις απλώς συλλογή όπως τα Πόκεμον – παίζεις κιόλας», εξηγεί ο φίλος του. «Περιμένω τον γιο μου να τελειώσει την προπόνηση και δεν αφήνω το σβουράκι από το χέρι», αναφέρει ένας πατέρας. «Είναι και φτηνό, θα πάρω όλα τα χρώματα!», η φιλοδοξία ενός 8χρονου, αφού η τιμή εκκίνησης είναι τα 2,20 ευρώ.

Κυρίαρχη τάση στο παιχνίδι παγκοσμίως για το 2017, χωρίς αμφιβολία, είναι το spinner. Καθόλου τυχαίο ότι, από τα 20 best selling παιχνίδια στο Amazon, τα 15 είναι fidget spinners. Κοντεύει μάλιστα να γίνει εξίσου δημοφιλές με το χούλα χουπ όταν πρωτοεμφανίστηκε το 1958 στην Αμερική – μέσα σε λίγους μόλις μήνες είχαν πουληθεί 25 εκατομμύρια κομμάτια! Η παρουσία του στο Διαδίκτυο, εξίσου δυναμική: 590.000 views μέσα σε 9 μήνες είχε το βιντεάκι με κόλπα του spinner που ανέβασε ο YouTuber Sam KenKnight. Η «κοινότητα» των figdet spinners, που ξεκίνησε τον Νοέμβριο του ’16 από τον Redditor xMinti, μέχρι και τον Απρίλιο ’17 είχε 10.000 συνδρομητές. Αν και έχει κατηγορηθεί ως εθιστικό, με αποτέλεσμα πολλά σχολεία να προχωρούν σε απαγόρευση, θεωρείται πως βοηθάει στη μείωση του στρες. Οι θερμοί υποστηρικτές –των εμπόρων συμπεριλαμβανομένων– διατείνονται πως το fidget spinner έχει οφέλη για την υγεία: καταπραΰνει το άγχος, τις μετατραυματικές δυσλειτουργίες, τη διάσπαση προσοχής αλλά και την υπερκινητικότητα. Εχει γίνει ακόμη γνωστό ότι χρησιμοποιείται από δασκάλους για παιδιά με ειδικές ανάγκες και έχει κατευναστικές ιδιότητες για τους πάσχοντες από αυτισμό. Οι επιστήμονες, ωστόσο, στρέφονται προς τα οφέλη του παιχνιδιού ως μέσο συγκέντρωσης της προσοχής παρά ως θεραπεία για τους πάσχοντες από αυτισμό ή σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής. Σε κάθε περίπτωση, η απλή λογική μάς οδηγεί να σκεφτούμε πως το συγκεκριμένο παιχνίδι καταφέρνει να απασχολεί το μυαλό, το οποίο διαφορετικά θα ταξίδευε σε σκόρπιους προορισμούς ή θα κατακλύζονταν από τοξικές σκέψεις. Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει πως οι κινήσεις του σώματος είναι μέρος της διαδικασίας σκέψης και έκφρασης – δεν βοηθάει το να μουντζουρώνεις ένα χαρτί ενώ σκέφτεσαι ή να καταγράφεις ό,τι θυμάσαι; Τέλος, υπάρχουν όσοι θεωρούν ότι το να κρατάς τα χέρια σου απασχολημένα με ένα spinner είναι κάτι σαν «ιεροτελεστία», κάτι που σε καθησυχάζει μέσα από την προβλεψιμότητα της εξέλιξης.

Κι αν πριν από τον Δεκέμβριο του 2016 πληκτρολογώντας «fidget spinner» στη μηχανή αναζήτησης του Google δεν έβγαινε σχεδόν τίποτε, τώρα το παιχνίδι έχει εξελιχθεί στο απόλυτο must και το μέλλον του φαντάζει προδιαγεγραμμένο: αυτό που σήμερα βρίσκεται στο κέντρο της προσοχής θα χάσει σιγά σιγά την αίγλη του, καταλήγοντας σε κάποιο συρτάρι. Το πολύ πολύ να ξυπνήσει κάποια νοσταλγία όταν θα ανακαλυφθεί ξανά στο επόμενο ξεκαθάρισμα.

Η εφευρέτης του έχασε την πατέντα

Ενώ το fidget spinner παρασύρει σε μια τρέλα όλο τον κόσμο το 2017, η γυναίκα που το εφηύρε με δυσκολία τα βγάζει πέρα. Οταν η Αμερικανίδα χημικός-μηχανικός Catherine Α. Hettinger βρέθηκε το 1993 στο Ισραήλ, θέλησε να φτιάξει ένα ειρηνικό παιχνίδι που θα εκτόνωνε την ενέργεια των παιδιών. Η πατέντα του «παιχνιδιού που στριφογυρίζει» κατοχυρώθηκε στις 7 Ιανουαρίου 1997.

Αντί όμως να απολαμβάνει τη «μεγάλη ζωή» σήμερα από τις δεκάδες εκατομμύρια πωλήσεις του fidget spinner, η 62χρονη Catherine από τη Φλόριντα δεν κερδίζει τίποτε. Ο λόγος; Διατήρησε την πατέντα για οκτώ χρόνια, την παρέδωσε όμως το 2005, καθώς δεν ήταν σε θέση να καταβάλει το ποσό των 400 δολαρίων για την ανανέωση. «Δεν είχα αυτά τα χρήματα», δηλώνει απλά. Την ώρα που οι κατασκευαστές και οι έμποροι συσσωρεύουν τεράστια κέρδη, η ίδια μετακόμισε σε ένα ακόμη πιο μικρό και οικονομικό διαμέρισμα, ενώ αναρωτιέται αν θα μπορέσει να κάνει επανασύνδεση στην κομμένη τηλεφωνική της γραμμή.

«Είναι αληθινή πρόκληση να είσαι εφευρέτης», εξομολογείται σε μια συνέντευξή της στον Guardian. «Μόνο το 3% των εφευρέσεων φέρνει χρήματα. Αν είχα καταφέρει να διατηρήσω την πατέντα, τώρα θα καθόμουν πάνω σε μια περιουσία. Δεν μου φέρνει πικρία, ωστόσο, η χαμένη ευκαιρία. Μάλλον με ενθαρρύνει η ξαφνική επιτυχία του spinner, το να ξέρω ότι τόσοι άνθρωποι το καταλαβαίνουν και τους κάνει καλό. Το μόνο για το οποίο μετανιώνω είναι πως αν είχα τώρα τα χρήματα, θα έκανα περισσότερες εφευρέσεις».

Σε άρθρο του το Bloomberg News παρόλα αυτά, απορρίπτει τους ισχυρισμού της Hettinger, ότι είναι η πρώτη που κατασκεύασε το συγκεκριμένο παιχνίδι. Ούτε και η ίδια πάντως υποστηρίζει πως είναι η εφευρέτης του συγκεκριμένου παιχνιδιού που έγινε viral το 2017, και δηλώνει στο Bloomberg News «ας πούμε απλά πως ισχυρίζομαι ότι είμαι η εφευρέτης».

Εντούτοις ακόμη δεν υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα για το ποιος είναι ο εμπνευστής αυτού του πολύ δημοφιλούς παιχνιδιού, αφήνοντας ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα.

Απαγορέυτηκε στα σχολεία της Γαλλίας

Το μικρό αντικείμενο που έχει γίνει παγκόσμια μόδα με εκατοντάδες παιδιά, στα σχολεία, στις παιδικές χαρές, αλλά και μεγαλύτεροι να τα έχουν στο χέρι τους. Όλοι τους υποστηρίζουν ότι έχει χαλαρωτικές και αντι-στρες ιδιότητες.