Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ ετοιμάζονται αυτήν την εβδομάδα να απαντήσουν σε ένα ερώτημα που μέχρι τώρα φοβούνταν να θέσουν: Μπορούν πραγματικά να υπολογίζουν στις Ηνωμένες Πολιτείες;
Οι αξιωματούχοι της ηπείρου θα έχουν την πρώτη τους διά ζώσης συνάντηση με τη νέα κυβέρνηση Τραμπ την Παρασκευή, στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου. Η ετήσια σύνοδος έχει συνήθως στόχο την ενίσχυση των συμμαχιών και την επιβεβαίωση των δημοκρατικών ιδεωδών ηγετών με κοινές αντιλήψεις.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Ιανουάριο, δεν έχει διευκρινίσει πώς ακριβώς βλέπουν οι ΗΠΑ τη σχέση τους με τις ευρωπαϊκές χώρες. Έχει ωστόσο επιμείνει ότι τα μέλη του ΝΑΤΟ πρέπει να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές δαπάνες τους, έχει απορρίψει τον στρατιωτικό ρόλο των ΗΠΑ στην Ευρώπη, έχει παγώσει τη βοήθεια προς χώρες του εξωτερικού, έχει πει ότι θέλει να καταλάβει τη Γροιλανδία, έχει αντιμετωπίσει τη Ρωσία ως διαπραγματευτικό εταίρο και έχει απειλήσει να άρει τη στήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία.
Και παρότι οι σύμμαχοι έχουν μια εμπειρία για τον ανατρεπτικό και απρόβλεπτο χαρακτήρα του Αμερικανού προέδρου, η υφιστάμενη αμερικανική κυβέρνηση είναι η πιο επεκτατική και επιθετική από ό,τι έχουν αντιμετωπίσει μέχρι σήμερα.
«Οι κανόνες του παιχνιδιού έχουν αλλάξει», δήλωσε σε συνέντευξή του ο Φρανσουά-Φιλίπ Σαμπάν, υπουργός Καινοτομίας, Επιστήμης και Βιομηχανίας του Καναδά.
Ο Τραμπ ανέλαβε τα καθήκοντά του σε ένα εντελώς διαφορετικό περιβάλλον σε σύγκριση με την πρώτη κυβέρνησή του, η οποία συχνά δυσκολευόταν να εφαρμόσει μια συνεπή κοσμοθεωρία – αν και οι Αμερικανοί αξιωματούχοι έπεισαν την Ευρώπη να εστιάσει περισσότερο στη δική της άμυνα. Οι τελευταίες εβδομάδες μάλιστα, έδειξαν ότι ο Λευκός Οίκος δεν φοβάται να χρησιμοποιήσει πιθανές εδαφικές αξιώσεις ή δασμούς ως διαπραγματευτική τακτική.
«Δεν ξέρουμε τι θα προτείνουν οι ΗΠΑ, επομένως όλοι έχουν στραμμένα τα βλέμματά τους στο Μόναχο», σημείωσε ο Γιαν Λιπάβσκι, υπουργός Εξωτερικών της Τσεχίας.
Οι Σύμμαχοι έχουν στραμμένη την προσοχή τους και στον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς, ο οποίος θα παραστεί στη Διάσκεψη και έχει επίσης προγραμματίσει να συναντηθεί με τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Ο πρώην γερουσιαστής του Οχάιο έχει εκφράσει τον σκεπτικισμό του όσον αφορά στη στήριξη των ΗΠΑ προς το Κίεβο, ωστόσο ακόμη δεν έχει αποκαλύψει την εξωτερική πολιτική που πρόκειται να ακολουθήσει. Κατά την περσινή Διάσκεψη είχε αποφύγει μια συνάντηση με τον Ζελένσκι, λέγοντας στους δημοσιογράφους ότι δεν πίστευε ότι θα μάθει κάτι περισσότερο.
Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες ελπίζουν επίσης ότι ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, και ο τσάρος των ΗΠΑ για τη Ρωσία και την Ουκρανία, Κιθ Κέλογκ -οι οποίοι θα συνοδεύσουν την αμερικανική αποστολή στο Μόναχο- θα βοηθήσουν ώστε να συμπληρωθούν τα κενά σχετικά με την αμερικανική πολιτική για την Ευρώπη.
Ο Λευκός Οίκος δεν ανταποκρίθηκε στο αίτημα του Politico να κάνει κάποιο σχόλιο. Όμως, ο Τραμπ δήλωσε την Τετάρτη ότι μίλησε με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και συμφώνησαν ότι μπορεί να τερματιστεί ο πόλεμος μέσω διαπραγματεύσεων. Η συνομιλία, η οποία σηματοδοτεί μια ουσιαστική στροφή στην πολιτική των ΗΠΑ για τη Μόσχα, πιθανότατα θα αναδειχθεί σε μείζων θέμα το Σαββατοκύριακο.
Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Πιτ Χέγκσεθ, επεσήμανε επίσης την Τετάρτη ότι οι συνομιλίες θα αφορούν πιθανότατα την παρουσία ειρηνευτικών στρατευμάτων – όχι μόνο αμερικανικών. Ο Χέγκσεθ, μιλώντας στην έδρα του ΝΑΤΟ, χαρακτήρισε «μη ρεαλιστική» την άποψη ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να αποκτήσει εκ νέου τα σύνορα που είχε προ του πολέμου. Εξέφρασε επίσης τη δέσμευση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ αλλά πίεσε τους συμμάχους να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τους.
Ο Τραμπ, κατά την προηγούμενη θητεία του, είχε απειλήσει ότι οι ΗΠΑ θα αποχωρήσουν από το ΝΑΤΟ εάν οι σύμμαχοι δεν αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τους. Η επιμονή του, σε συνδυασμό με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, ώθησε 23 από τα συνολικά 32 μέλη του ΝΑΤΟ να δαπανήσουν το 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα, όπως προβλέπει η Συμμαχία.
Ωστόσο, ο Τραμπ και ο Χέγκσεθ έχουν ανεβάσει τον πήχη έκτοτε, λέγοντας στους συμμάχους του ΝΑΤΟ ότι πρέπει να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τους στο 5% του ΑΕΠ, αύξηση πολύ υψηλότερη και σχεδόν αδύνατο να εκπληρωθεί από τα περισσότερα μέλη της Συμμαχίας – συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ που σήμερα δαπανούν λίγο περισσότερο από το 3% του ΑΕΠ τους.
Ορισμένοι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ παραδέχονται ότι ο Τραμπ έχει δίκιο ότι οι σύμμαχοι δεν επενδύουν αρκετά για την ασφάλειά τους.
«Η Ευρώπη πρέπει να ξυπνήσει», τόσο όσον αφορά την αύξηση των αμυντικών δαπανών όσο και όσον αφορά την αποτροπή της Ρωσίας», δήλωσε ο Λιπάβσκι. «Η Ευρώπη έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει… δεν είναι εύκολο να βρεθούν αυτά τα χρήματα εκ των έσω. Αλλά πρέπει να γίνουν αυτές οι συζητήσεις».
Ωστόσο, ορισμένοι Ευρωπαίοι διπλωμάτες αμφισβητούν το ενδεχόμενο οι εκκλήσεις του Χέγκσεθ για μια ευρωπαϊκή ειρηνευτική αποστολή στην Ουκρανία να έχουν αποτέλεσμα.
«Δεν γίνεται καμία ουσιαστική συζήτηση» επ’ αυτού δήλωσε διπλωμάτης του ΝΑΤΟ, που ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία του. Πρόσθεσε δε, ότι η Ευρώπη βασιζόταν πάντα στις ΗΠΑ να ηγούνται τέτοιων αποστολών και ότι δυσκολεύεται να τις αντικαταστήσει.
Οι αξιωματούχοι ακούν επίσης διάφορες λεπτομέρειες για ένα αμερικανικό σχέδιο για την Ουκρανία και επιζητούν μια υπόσχεση ότι ο Τραμπ θα κρατήσει σκληρή στάση απέναντι στον Πούτιν. Ορισμένοι διπλωμάτες φοβούνται πάντως ότι ο Αμερικανός πρόεδρος δίνει «αέρα« στον Πούτιν δείχνοντάς του ότι θέλει να υπάρξει μια συμφωνία.
Εξίσου σημαντικό είναι τέλος, ότι αναζητούν ενδείξεις για τη νέα στάση που σχεδιάζουν να κρατήσουν οι ΗΠΑ απέναντι στην Ευρώπη.
Ο Χέγκσεθ, στις δηλώσεις του στο αρχηγείο του ΝΑΤΟ, ανέφερε ως προτεραιότητες την Κίνα και την ασφάλεια των νότιων συνόρων, που όπως είπε σημαίνει ότι «η σκληρή στρατηγική πραγματικότητα εμποδίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής να επικεντρωθούν πρωτίστως στην ασφάλεια της Ευρώπης».
