Με λαμπρότητα γίνεται σήμερα στη Θεσσαλονίκη ο διπλός εορτασμός του Πολιούχου Αγίου Δημητρίου και της 113ης επετείου απελευθέρωσης της πόλης από τον οθωμανικό ζυγό.
Ο Άγιος Δημήτριος γεννήθηκε το 280 μΧ και μαρτύρησε το 306 μΧ, αφού καταδικάστηκε σε λογχισμό από τον Γαλέριο, στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται η κρύπτη του στον ομώνυμο ναό.
Υπήρξε δραστήριο μέλος της χριστιανικής κοινότητας και για τη δράση του αυτή υπέστη διωγμούς και βασανιστήρια.
Τα ιερά λείψανα και η τιμία κάρα του εντοπίστηκαν στο Σαν Λορέντζο της Ιταλίας και ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων Β’ έκανε τις απαραίτητες ενέργειες για τη μεταφορά τους. Έτσι στις 23 Οκτωβρίου έφτασε στη Θεσσαλονίκη η τιμία κάρα και στις 12 Απριλίου του 1980 τα ιερά λείψανα. Έκτοτε φυλάσσονται στον ναό του Αγίου Δημητρίου όπου είναι και ο τόπος του προσκυνήματος.
Η ορθόδοξη παράδοση θεωρεί τον Άγιο Δημήτριο θαυματουργό και προστάτη της Θεσσαλονίκης, καθώς τον έχει συνδέσει με την υπεράσπιση και την προστασία της πόλης από ξένους πολιορκητές.
Η παράδοση αυτή ενισχύθηκε από το γεγονός ότι η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης έγινε την ημέρα της εορτής του, στις 26 Οκτωβρίου του 1912.
Περικυκλωμένος από τις δυνάμεις του Ελληνικού Στρατού ο αρχιστράτηγος του τουρκικού στρατού Χασάν Ταχσί πασάς αναγκάστηκε να υπογράψει την παράδοση της Θεσσαλονίκης στις 11 το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου 1912.
Το Πρωτόκολλο Παράδοσης από την ελληνική πλευρά υπέγραψαν οι αντιπρόσωποι του Γενικού Στρατηγείου, ο αντισυνταγματάρχης Βίκτωρ Δούσμανης και ο λοχαγός Ιωάννης Μεταξάς, και στο άρθρο 3 αναφερόταν «ἡ πόλις τῆς Θεσσαλονίκης παραδίδεται εἰς τὸν Ἑλληνικὸν Στρατὸν μέχρι τῆς συνομολογήσεως τῆς εἰρήνης».
Τότε παραδόθηκαν 25.000 Τούρκοι οπλίτες και περίπου 1.000 αξιωματικοί, ενώ στην κατοχή του Ελληνικού Στρατού περιήλθαν 70 πυροβόλα, 30 πολυβόλα, 1.200 ίπποι και άφθονο υλικό κάθε κατηγορίας.
Η πρώτη ελληνική στρατιωτική μονάδα μπήκε στη Θεσσαλονίκη το μεσημέρι της 27ης Οκτωβρίου και ήταν το Απόσπασμα Ευζώνων Κωνσταντινόπουλου με τμήμα Ιππικού. Οι κάτοικοι της πόλης τους υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό και πανηγυρικές εκδηλώσεις χαράς. Μέσα από τους κεντρικούς δρόμους κατευθύνθηκαν στο Διοικητήριο όπου και εγκαταστάθηκαν.
Στις 11 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου μπήκε θριαμβευτής στη Θεσσαλονίκη ο αρχιστράτηγος και διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος, επικεφαλής της Ι Μεραρχίας, και παρά τη βροχή ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους για να τους υποδεχτεί. Τελέστηκε δοξολογία στον ναό του Αγίου Μηνά στη συνέχεια ο Κωνσταντίνος μετέβη στο Διοικητήριο και ακολούθησε παρέλαση της Ι Μεραρχίας ενώπιον του και παρουσίαση των αρχών της πόλης.
Το πρωί της 29ης Οκτωβρίου μπήκε στην πόλη ο βασιλιάς Γεώργιος και μαζί με τα πλήθη που τον υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό κατευθύνθηκε στον Λευκό Πύργο όπου έγινε έπαρση της σημαίας και πυροβόλα έριξαν 21 χαιρετιστήριες βολές.
Το στρατηγείο του Ελληνικού Στρατού είχε στηθεί 25 χιλιόμετρα έξω από τη Θεσσαλονίκη, στο Τόψιν (σημερινή Γέφυρα του δήμου Χαλκηδόνος), και στο κτίριο όπου έγιναν οι διαπραγματεύσεις, ανάμεσα στον αρχιστράτηγο του Ελληνικού Στρατού και διάδοχο του θρόνου Κωνσταντίνο και τον αρχιστράτηγο του Τουρκικού Στρατού Χασάν Ταχσίν Πασά (διοικητής της Θεσσαλονίκης), από τις 24 έως τις 26 Οκτωβρίου του 1912, για την παράδοση της πόλης. Εκεί σήμερα στεγάζεται το Στρατιωτικό Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων ΤΟΨΙΝ.
Στο Μουσείο φιλοξενούνται πολεμικά κειμήλια των Βαλκανικών Πολέμων, στρατιωτικές στολές Ελλήνων αξιωματικών, πιστόλια και περίστροφα του Ελληνικού Στρατού, μετάλλια πολεμιστών, τουρκικά, σερβικά και ρουμανικά πολεμικά κειμήλια, πίνακες, έπιπλα και οικιακά σκεύη.
Στον προαύλιο χώρο του Μουσείου υπάρχει ταφικό μνημείο του Χασάν Ταχσίν Πασά και του γιου και υπασπιστή του Κενάν Μεσαρέ.
Το κτίριο του Μουσείου κτίστηκε το 1905 ως εξοχική κατοικία του Ιταλοεβραίου Γιάκο Μοδιάνο, που ανήκε σε μια από τις ισχυρότερες οικογένειες της Θεσσαλονίκης. Ο πατέρας του, Σαούλ Μοδιάνο, ήταν ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στην Οθωμανική αυτοκρατορία.
Το 1999 το κτίριο αγόρασε το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και το μετέτρεψε σε Στρατιωτικό Μουσείο.
Τριήμερο εορταστικών εκδηλώσεων
Παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Τασούλα θα πραγματοποιηθούν οι εκδηλώσεις για τον τριπλό εορτασμό του Πολιούχου Αγίου Δημητρίου, της επετείου απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης και της εθνικής επετείου της 28ης Οκτωβρίου 1940.
Στη μεγάλη στρατιωτική παρέλαση την Τρίτη θα παραστεί και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Την Κυριακή, στη δοξολογία και στην πανηγυρική τελετή στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο θα παραστεί και ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης, ο οποίος νωρίτερα θα εγκαινιάσει στη Νομική Σχολή την πρώτη έδρα Κυπριακών Σπουδών στην Ελλάδα.
To πρόγραμμα
Κυριακή 26 Οκτωβρίου
11:00 Δοξολογία στον Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου, παρουσία του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη.
12:40 Εγκαίνια έκθεσης «Η χώρα της καρδιάς μου. Ο Φώτης Κόντογλου στο Άγιον Όρος» στην Αγιορειτική Εστία
13:30 Γεύμα στη Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Θεσσαλονίκης
17:30 Τελετή εορτασμού του Πολιούχου της Θεσσαλονίκης Αγίου Δημητρίου, της 113ης Επετείου της Απελευθέρωσης της πόλης και τους Έπους του ’40 στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Απονομή τιμών προς τους Προέδρους της Ελληνικής και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Δευτέρα 27 Οκτωβρίου
11:00 Τελετή ορκωμοσίας Νέων Αξιωματικών στη Στρατιωτική Σχολή Αξιωματικών Σωμάτων
19:00 Εγκαίνια έκθεσης «Ζωντανεύοντας την Ιστορία» στο Υπουργείο Εσωτερικών -Μακεδονίας & Θράκης (Διοικητήριο Θεσσαλονίκης).
Τρίτη 28 Οκτωβρίου
10:30 Κατάθεση στεφάνου στο Ηρώο του Γ΄ Σώματος Στρατού
11:00 Παρέλαση
