Ολοκληρώθηκε σήμερα, για πέμπτη φορά, ο ετήσιος κύκλος για το Κράτος Δικαίου στην Ευρώπη, με τη δημοσίευση της σχετικής Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αποτύπωση της κατάστασης σε κάθε Κράτος Μέλος, αλλά και την Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά.
Η Ελλάδα καταγράφει υψηλές επιδόσεις στην αξιολόγηση, καθώς για πρώτη φορά διαπιστώνεται πρόοδος σε όλες τις συστάσεις που είχε διατυπώσει η Επιτροπή στην περσινή Έκθεσή της, ενώ η εμβληματική νομοθετική παρέμβαση με την οποία εξασφαλίζεται η συμμετοχή της ίδιας της Δικαιοσύνης στην επιλογή της ηγεσίας της, χαιρετίζεται ως ιδιαίτερα σημαντική πρόοδος.
Για το 2024, τέσσερις μόνο συστάσεις απευθύνονται στην Ελλάδα (η οποία συγκαταλέγεται στους υψηλότερους μέσους όρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Συγκεκριμένα, 18 κράτη μέλη της ΕΕ δέχονται στη φετινή έκθεση περισσότερες συστάσεις από την Ελλάδα (μεταξύ των οποίων Γερμανία, Ισπανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Ιταλία κ.α.). Η Ελλάδα εμφανίζει βελτίωση με 4 συστάσεις μαζί με άλλες 3 χώρες (Λουξεμβούργο, Σουηδία, Κροατία), 4 χώρες δέχονται 3 συστάσεις (Γαλλία, Λιθουανία, Δανία, εσθονια) και 1 χώρα, η Λετονία, 2 συστάσεις.
• Αναγνωρίζονται τα σημαντικά βήματα για την ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης και την αύξηση της αποτελεσματικότητας και της ταχύτητας απονομής της, για παράδειγμα μέσω της αναθεώρησης του Δικαστικού Χάρτη της χώρας και του Κανονισμού του Συμβουλίου της Επικρατείας. Επιπλέον, υπογραμμίζεται η προτεραιότητα που έχει δώσει η Ελλάδα στην αξιοποίηση του Προγράμματος Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την ενίσχυση του Κράτους Δικαίου και η συνεπής εφαρμογή των σχετικών μεταρρυθμίσεων.
• Αναγνωρίζεται η περαιτέρω πρόοδος που έκανε η Ελλάδα στον τομέα της καταπολέμησης της διαφθοράς με απτό και μετρήσιμο τρόπο, και, σύμφωνα με τα πρότυπα του ΟΟΣΑ, ενισχύοντας τις διατάξεις για την ποινική ευθύνη νομικών προσώπων και τη δωροδοκία. Παράλληλα, επισημαίνεται η αρτιότητα της νομοθεσίας για το πόθεν έσχες που επιτρέπει την πραγματοποίηση σημαντικού ποσοστού ελέγχων, καθώς και τα μέτρα που λαμβάνονται για την ενίσχυση της διαφάνειας και της ακεραιότητας στις διαδικασίες δημοσίων προμηθειών.
• Διαπιστώνεται σημαντική πρόοδος στην ενδυνάμωση του διοικητικού και νομοθετικού πλαισίου λειτουργίας των μέσων ενημέρωσης, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα για την προστασία των δημοσιογράφων, την ενίσχυση της διαφάνειας γύρω από το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς και την προστασία της ελευθερίας του λόγου και του δημοσιογραφικού λειτουργήματος από τις κακόβουλες αγωγές με μετρήσιμα στοιχεία, η οποία θα ενισχυθεί ακόμα περισσότερο μετά την πρόσφατη κατάργηση του αδικήματος της απλής δυσφήμισης από τον Ποινικό Κώδικα.
• Εξίσου σημαντική είναι η πρόοδος που καταγράφεται στη βελτίωση της νομοθετικής διαδικασίας, χάρη στην οποία αυξήθηκε ο μέσος χρόνος δημόσιας διαβούλευσης, μειώθηκαν οι τροπολογίες και εξαφανίστηκαν οι τροπολογίες της τελευταίας στιγμής, καθώς και ο αριθμός των ρυθμίσεων ανά τροπολογία.
• Τέλος, υπογραμμίζεται η περαιτέρω πρόοδος που σημειώθηκε στη συνεργασία του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου με τις Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών μέσω της εγκαθίδρυσης δομημένου διαλόγου που θα οδηγήσει σε σχετικές νομοθετικές πρωτοβουλίες με γνώμονα τη διευκόλυνση της δραστηριότητάς τους, καθώς και οι θετικές εξελίξεις ως προς τη διαλειτουργικότητα των δημοσίων μητρώων εγγραφής τους.
Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, η Έκθεση καταγράφει σειρά συστάσεων αλλά και παρατηρήσεων, οι οποίες αποτελούν έναν οδικό χάρτη προτεραιοποίησης παρεμβάσεων σε συγκεκριμένους τομείς πολιτικής.
Τι είναι η ετήσια έκθεση για το Κράτος Δικαίου
Η ετήσια έκθεση για το Κράτος Δικαίου είναι μια διαδικασία αυτοελέγχου που καθιερώθηκε το 2020 και επιτρέπει στα Κράτη Μέλη και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς να πραγματοποιούν μια αναλυτική χαρτογράφηση της λειτουργίας των θεσμών της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης, να εντοπίζουν αδυναμίες και καλές πρακτικές, να δημιουργούν ένα υπόβαθρο σύγκλισης και εναρμόνισης πολιτικών και τελικά να διασφαλίζουν ότι η Ευρώπη θα συνεχίσει να διαθέτει τα υψηλότερα πρότυπα γύρω από το Κράτος Δικαίου σε παγκόσμια κλίμακα. Κάθε χρόνο, οι αναλύσεις που περιέχονται στην έκθεση γίνονται πιο ουσιαστικές και πιο λεπτομερείς, αυξάνοντας την προστιθέμενη αξία της, ενώ η πρόβλεψη συγκεκριμένων συστάσεων εδώ και τρία χρόνια ενίσχυσε την επιδραστικότητά της.
Η έκθεση καλύπτει εξελίξεις σε τέσσερις βασικούς τομείς: συστήματα δικαιοσύνης, πλαίσιο καταπολέμησης της διαφθοράς, ελευθερία και πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης και άλλα θεσμικά ζητήματα που συνδέονται με τα θεσμικά αντίβαρα ενός δημοκρατικού πολιτεύματος. Η έκθεση του 2024 αξιολογεί την κατάσταση του κράτους δικαίου στα 27 κράτη μέλη της Ενωσης, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης των συστάσεων που έγιναν το 2023, και των σημαντικών εξελίξεων σε επίπεδο ΕΕ από τον Ιούλιο του 2023. Αποτελείται από μια γενική έκθεση και μεμονωμένα κεφάλαια ανά τη χώρα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Για όλα τα κράτη μέλη, η έκθεση περιλαμβάνει επίσης συγκεκριμένες συστάσεις, με στόχο να τα βοηθήσει περαιτέρω στις προσπάθειές τους να προωθήσουν τις συνεχιζόμενες μεταρρυθμίσεις και να τα βοηθήσουν να εντοπίσουν πού χρειάζονται βελτιώσεις.
Για όλους αυτούς τους λόγους η ελληνική Κυβέρνηση υποστηρίζει από την πρώτη στιγμή τη διαδραστική αυτή διαδικασία για την κατάσταση του Κράτους Δικαίου στην Ευρώπη, συμμετέχοντας ενεργά σε όλες τις φάσεις της προετοιμασίας της Έκθεσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και αξιοποιώντας την στη συνέχεια, για την προώθηση στοχευμένων μεταρρυθμίσεων από τις ελληνικές Αρχές.
Για την καλύτερη ανταπόκριση στις απαιτήσεις της άσκησης, έχει συσταθεί διυπουργική Task Force υπό την Προεδρία της Κυβέρνησης και της ΓΓ Συντονισμού, με τη συμμετοχή όλων των συναρμόδιων υπουργείων Δικαιοσύνης, Μετανάστευσης, Εσωτερικών, Τύπου και Ενημέρωσης, η οποία παρακολουθεί καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους την πρόοδο και τις προκλήσεις που ανακύπτουν σε κάθε τομέα που εξετάζει η έκθεση και διασφαλίζει τη διασύνδεση των σχετικών πρωτοβουλιών με το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της Κυβέρνησης.
Προκειμένου να ενισχύσει ακόμα περισσότερο τη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων θεσμικών εταίρων και εκπροσώπων της Κοινωνίας των Πολιτών γύρω από τα θέματα της ενίσχυσης του Κράτους Δικαίου ενόψει του έκτου κύκλου που ξεκινάει από σήμερα, η Task Force προτίθεται να εκκινήσει μια ανοικτή διαδικασία τακτικού διαλόγου. Έτσι σκοπεύουμε να δημιουργηθεί μια γόνιμη πλατφόρμα κατάθεσης ιδεών και αντιμετώπισης δυσλειτουργιών, η οποία θα βασίζεται στην κοινή παραδοχή ότι από την περαιτέρω ενίσχυση του Κράτους Δικαίου θα βγει κερδισμένος κάθε πολίτης.
Ο Υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος δήλωσε σχετικά: «Η δίκαιη ανάπτυξη, η προσέλκυση περισσότερων και καλύτερων επενδύσεων, η μείωση των ανισοτήτων και η εμπιστοσύνη των πολιτών στους δημοκρατικούς θεσμούς συνδέονται άμεσα με τη λειτουργία του κράτους δικαίου. Η φετινή έκθεση της Ευρ. Επιτροπής για το κράτος δικαίου έρχεται να επιβεβαιώσει ότι οι προσπάθειές μας για να φέρουμε την Ελλάδα πιο κοντά στην Ευρώπη αποδίδουν και φέρνουν καρπούς. Δεν επαναπαυόμαστε καθώς υπάρχουν κι άλλα κρίσιμα πεδία στα οποία πρέπει να επιταχύνουμε και να βελτιωθούμε για να αποκτήσουμε μια πιο λειτουργική και συμπεριληπτική δημοκρατία».
Ο Υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωριδης δήλωσε σχετικά: «Η συστηματική προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης για την διαρκή ενίσχυση του Κράτους Δικαίου, αποδίδει και επικυρώνεται με επίσημο και έγκυρο τρόπο μέσα από το ανώτατο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Εμείς θα προσπαθούμε διαρκώς για την θεσμική βελτίωση της πολιτείας στην κατεύθυνση της εξυπηρέτησης των ελλήνων πολιτών και της θεσμικής σύγκλισης με την Ευρώπη».
Ο Υφυπουργός Δικαιοσύνης Γιάννης Μπούγας δήλωσε σχετικά: «Η φετινή έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου αποτυπώνει την σημαντική πρόοδο της Ελλάδας προς την θεσμική αναβάθμιση και την περαιτέρω ενίσχυση της Δικαιοσύνης. Η ισότιμη πρόσβαση των πολιτών στην ανεξάρτητη Δικαιοσύνη, αναμφισβήτητα συνιστά αποτελεσματικό θεσμικό αντίβαρο και εγγυητή του Κράτους Δικαίου. Με την υλοποίηση των νομοθετικών πρωτοβουλιών της Κυβέρνησης, συνεχίζουμε αδιάλειπτα να προασπίζουμε τις ατομικές ελευθερίες, τα κοινωνικά δικαιώματα, τη διαφάνεια και την ισότητα. Η Ελλάδα, με υψηλό αίσθημα δικαίου, επιτυγχάνει σταθερότητα, οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία».
Ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος και υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ αρμόδιος για ζητήματα Τύπου και Ενημέρωσης Παύλος Μαρινάκης δήλωσε σχετικά: «Η Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δικαιώνει τις προσπάθειες της Κυβέρνησης για περισσότερη διαφάνεια, ευελιξία του κράτους, ταχύτερη απονομή της Δικαιοσύνης και προστασία της ελευθερίας του Τύπου. Ταυτόχρονα, αποτελεί ηχηρή απάντηση σε όσους με fake news συστηματικά επιχειρούν να συκοφαντήσουν την Ελλάδα στο εξωτερικό. Είναι σημαντικό ότι διαπιστώνεται για πρώτη φορά πρόοδος σε κάθε μια από τις συστάσεις που είχε διατυπώσει η Επιτροπή στην περσινή Έκθεσή της, ενώ ειδική μνεία γίνεται για την διαπιστωμένη περαιτέρω πρόοδο στην ενδυνάμωση των ΜΜΕ, τη διαφάνεια στο καθεστώς ιδιοκτησίας τους, την αποτελεσματική προστασία των δημοσιογράφων από κακόβουλες μηνύσεις και τη μέριμνα για την ασφάλειά τους. Έχουμε ασφαλώς να κάνουμε ακόμη περισσότερα. Άλλωστε η διασφάλιση της ποιότητας της Δημοκρατίας μας είναι ένα διαρκές στοίχημα για όλους μας».
