Διπλωματικό μαραθώνιο επαφών προκάλεσε η αιφνίδια απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επιβάλει περιορισμό των εξαγωγών των εμβολίων για τον κορονοϊό στη Βόρεια Ιρλανδία, ενεργοποιώντας το άρθρο 16 της συμφωνίας για το Brexit, γεγονός που προκάλεσε οργή στο Μπέλφαστ και το Λονδίνο. Ωστόσο, λίγες ώρες μετά η ΕΕ προχώρησε σε μια μεταστροφή 180 μοιρών και απέσυρε το σχέδιό της. Η Βρετανία έκανε λόγο για επαναφορά των σκληρών συνόρων του Brexit ενώ σκληρή ήταν η αντίδραση της Ιρλανδίας. Η πρωθυπουργός της Βόρειας Ιρλανδίας Αρλίν Φόστερ χαρακτήρισε “απίστευτη εχθρική πράξη” την απόφαση της ΕΕ, λέγοντας πως “με την πρώτη ευκαιρία, η ΕΕ επαναφέρει τα σκληρά σύνορα μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Ιρλανδίας, σε ό,τι αφορά τον εφοδιασμό με το εμβόλιο για τον κορονοϊό”. Σημειώνεται πως το άρθρο 16 επιτρέπει στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ να αποφασίζουν και να δρουν μονομερώς, εφόσον υπάρχει κάποια μη αναμενόμενη, αρνητική επίπτωση από τη συμφωνία αυτήν. Η ΕΕ επικαλέστηκε το άρθρο που της επιτρέπει να παρακάμπτει το Πρωτόκολλο αν η εφαρμογή του προκαλεί “σοβαρές οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές δυσκολίες”. Σύμφωνα με την Κομισιόν οι ελλείψεις στη διακίνηση εμβολίων θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα στο κοινωνικό σύνολο.
Ακολούθησε έντονος διπλωματικός πυρετός με σειρά τηλεφωνημάτων όπου ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον εξέφρασε τις “σοβαρές ανησυχίες” του στην πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν. “Ο πρωθυπουργός συνομίλησε την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σήμερα το βράδυ”, ανέφερε αργά χθες το βράδυ ένας εκπρόσωπος του Τζόνσον. “Ο ίδιος εξέφρασε τις σοβαρές ανησυχίες του για τις δυνητικές επιπτώσεις των βημάτων που έλαβε σήμερα η ΕΕ στις εξαγωγές εμβολίων”, πρόσθεσε.
“Είχαμε μια εποικοδομητική συζήτηση με τον πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον. Συμφωνήσαμε επί της αρχής πως δεν θα υπάρχουν περιορισμοί στις εξαγωγές εμβολίων από τις εταιρείες από τη στιγμή που τηρούν τις συμβατικές υποχρεώσεις τους” έγραψε σε ανάρτησή της στο twitter η πρόεδρος της Κομισιόν.
Ο επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΕ για το Brexit, Μισέλ Μπαρνιέ δήλωσε πως θέλει οι Βρυξέλλες να κάνουν ένα βήμα πίσω σε αυτή τη διένεξη καλώντας για ένα “πνεύμα συνεργασίας” μεταξύ Βρετανίας και ΕΕ, ανέφεραν οι Times. Από την πλευρά του, ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Μίχολ Μάρτιν επικοινώνησε με τον Βρετανό ομόλογό του αλλά και την πρόεδρο της Κομισιόν για εξεύρεση λύσης.
Λίγες ώρες μετά η ΕΕ απέσυρε το σχέδιό της και απηύθυνε προειδοποίηση πως πως αν κριθεί αναγκαίο θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που διαθέτει. Όπως αναφερόταν στην ανακοίνωσή της, “εάν γίνει κατάχρηση της μεταφοράς εμβολίων και δραστικών ουσιών σε τρίτες χώρες για να παρακαμφθούν οι ήδη υπάρχουσες εγκρίσεις, η ΕΕ θα εξετάσει τη χρήση όλων των μέτρων που έχει στη διάθεσή της.
Μετά τη μεταστροφή των Βρυξελλών ο Ιρλανδός πρωθυπουργός χαιρέτισε την απόσυρση του αρχικού σχεδίου.
Το κλίμα είναι βαρύ ανάμεσα στις σχέσεις Λονδίνου-Βρυξελλών, αν και η Κομισιόν έκανε ένα βήμα πίσω αλλά με προειδοποιήσεις. Πολύπλοκο είναι το ζήτημα που αφορά στις ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ηνωμένου Βασιλείου από το Brexit. Η κρίση των εμβολίων παραλίγο να προκαλέσει και κρίση σχέσεων και εντός ΕΕ και εκτός. Η Κομισιόν ενεργοποίησε το άρθρο 16 του πρωτοκόλλου για τη Βόρεια Ιρλανδία για να μην γίνει η χώρα η πίσω πόρτα για τη μεταφορά των εμβολίων από την ΕΕ στο Ην. Βασίλειο. Είναι πολύπλοκο ζήτημα, ενώ σημειώνεται ότι το πρωτόκολλο για τη Β. Ιρλανδία στη συμφωνία Brexit σχεδιάστηκε και με βάση την αποφυγή σκληρών συνόρων μεταξύ Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και της Β. Ιρλανδίας. Η ενεργοποίηση του άρθρου 16 από την Κομισιόν, και μάλιστα απροειδοποίητα, κατέστησε ουσιαστικά τη Βόρεια Ιρλανδία “εξαγωγικό έδαφος” και όχι μέρος της τελωνειακής ένωσης και της ενιαίας αγοράς όπως είναι συμφωνημένο και, μάλιστα, η Κομισιόν δεν ενημέρωσε την Ιρλανδία που είναι μέρος της ΕΕ. Αντέδρασαν όλοι σ’ εκείνη την πλευρά της Θάλασσας της Μάγχης, δηλαδή το Δουβλίνο, το Λονδίνο και οι δύο πλευρές του Μπέλφαστ, όπως υπογράμμισε το ρεπορτάζ της ΕΡΤ. Όσον αφορά στην Κομισιόν, οι ευρωπαϊκές πηγές λένε ότι έγινε λάθος ενώ κάποιοι άλλοι μιλούν για γκάφα.
