Το 19ο πακέτο κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Ρωσίας έκλεισε, έπειτα από δύσκολες και μακρές διαπραγματεύσεις, με τις Βρυξέλλες να αποφασίζουν τη σταδιακή διακοπή της εισαγωγής ρωσικού φυσικού αερίου έως το 2027. Η απόφαση προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις από τη Μόσχα, ενώ ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι εξέφρασε την ικανοποίησή του για την ευρωπαϊκή ενότητα.
Παράλληλα, ανοιχτό παραμένει το δεύτερο σκέλος του ουκρανικού ζητήματος, που αφορά την αξιοποίηση των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Αντιρρήσεις εξέφρασε το Βέλγιο, που φιλοξενεί το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών των περιουσιακών στοιχείων και φοβάται αρνητικές συνέπειες για την οικονομία του, σε περίπτωση που η Ρωσία αρνηθεί να καταβάλει αποζημιώσεις σε ένα μελλοντικό σενάριο εκεχειρίας. Επιφυλάξεις εκφράστηκαν και από την πρόεδρο της ΕΚΤ, καθώς το ζήτημα θεωρείται κρίσιμο για τη σταθερότητα του ευρώ.
Προσέγγιση 360° μοιρών το σχέδιο της αμυντικής ετοιμότητας
Αναφορικά με την ασφάλεια και άμυνα, η Ελλάδα πέτυχε σημαντική διπλωματική νίκη. Στο τελικό κείμενο των συμπερασμάτων περιλαμβάνεται η διατύπωση για «προσέγγιση 360 μοιρών», που προβλέπει κάλυψη όλων των μελών της Ε.Ε., τόσο από τον Βορρά όσο και από τον Νότο.
Οι ηγέτες τόνισαν, μεταξύ άλλων, την ανάγκη το σχέδιο να προχωρήσει γρήγορα και σε μεγάλη κλίμακα τον στόχο της ενίσχυση της αμυντικής ετοιμότητας της Ευρώπης έως το 2030, «ώστε η Ευρώπη να είναι καλύτερα εξοπλισμένη για να ενεργεί και να αντιμετωπίζει αυτόνομα, με συντονισμένο τρόπο, τις άμεσες και μελλοντικές προκλήσεις και απειλές», όπως τονίζεται και όπως είχε εκφραστεί και από την ελληνική πλευρά.
Η φράση αυτή είχε ζητηθεί από Αθήνα, Μαδρίτη και Ρώμη, ώστε να καταστεί σαφές ότι οι απειλές δεν προέρχονται μόνο από τα ανατολικά σύνορα της Ένωσης, αλλά και από τη νότια Μεσόγειο.
Παράλληλα, επιβεβαιώθηκε ότι δεν θα υπάρξει συμμετοχή τρίτων χωρών, όπως η Τουρκία, στα ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα, εξέλιξη που θεωρείται επιτυχία για την ελληνική και κυπριακή διπλωματία. Επίσης, δόθηκε έμφαση στην κοινή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για τα εξοπλιστικά και αμυντικά έργα.
Παράλληλα, τα κράτη μέλη, όπως τονίζεται στα συμπεράσματα του Συμβουλίου θα πρέπει «να αναλάβουν την πρωτοβουλία για την υλοποίηση όλων των τομέων προτεραιότητας που έχουν προσδιοριστεί σε επίπεδο ΕΕ», «αξιοποιώντας τον στρατηγικό προσανατολισμό, ώστε η Ευρώπη να αναπτύξει το πλήρες φάσμα των σύγχρονων δυνατοτήτων που απαιτούνται, σε πλήρη συνάφεια με το ΝΑΤΟ».
Επιπλέον, καλεί τα κράτη μέλη να ολοκληρώσουν τη διαδικασία σύστασης συνασπισμών ικανοτήτων σε όλους τους τομείς προτεραιότητας έως το τέλος του έτους και να προχωρήσουν σε συγκεκριμένα έργα που θα ξεκινήσουν το πρώτο εξάμηνο του 2026.
Στόχος, η μείωση των στρατηγικών εξαρτήσεων και η κάλυψη των κρίσιμων βιομηχανικών κενών, αλλά και να είναι σε θέση να προμηθεύει καλύτερα τον εξοπλισμό στις ποσότητες και με τον ρυθμό που απαιτείται.
Παράλληλα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει την παραβίαση του εναέριου χώρου πολλών κρατών μελών και «τονίζει τη σημασία της διασφάλισης της άμυνας όλων των χερσαίων, εναέριων και θαλάσσιων συνόρων της ΕΕ. Οι άμεσες απειλές στην ανατολική πτέρυγα της ΕΕ και η παροχή συγκεκριμένης στήριξης στα κράτη μέλη πρέπει να αντιμετωπιστούν ως θέματα προτεραιότητας». Όπως τονίζεται δυο φορές στο κείμενο, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη «οι απειλές στα υπόλοιπα σύνορα της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει τη σημασία της άμυνάς τους».
Στην ατζέντα των Ευρωπαίων ηγετών βρέθηκε και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας, με έμφαση στην ψηφιοποίηση και την πράσινη μετάβαση. Ο στόχος είναι η απανθρακοποίηση κατά 90% έως το 2040, ωστόσο αρκετοί ηγέτες, μεταξύ τους και ο Έλληνας πρωθυπουργός, ζήτησαν ευελιξία λόγω των μεταβαλλόμενων τεχνολογικών και γεωπολιτικών συνθηκών.
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στο ζήτημα της ενέργειας και των υψηλών τιμών, με την Αθήνα να επαναφέρει το αίτημα για κοινή ευρωπαϊκή δράση και ρύθμιση των τιμών, καθώς παρατηρούνται μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των κρατών-μελών.
