Η Τουρκία επιδιώκει αλλαγή πλεύσης στο ακανθώδες ζήτημα της Λιβύης με πληροφορίες τουρκικών μέσων να συνηγορούν στο γεγονός ότι η Άγκυρα είναι έτοιμη να συνεργαστεί με τον Χαλίφα Χαφτάρ και να διαδραματίσει βασικό ρόλο στη διαδικασία ένωσης της ανατολικής και της δυτικής πτέρυγας της Λιβύης.
Από το 2019, η Τουρκία έχει λάβει σαφή θέση κατά του Χαφτάρ υποστηρίζοντας την προσωρινή κυβέρνησης της Τρίπολης. Το «Μνημόνιο Συνεργασίας για την Ασφάλεια και τη Στρατιωτική Συνεργασία» που υπογράφηκε με την κυβέρνησης της Εθνικής Ενότητας της Λιβύης αλλά και το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο που υπέγραψαν το 2019, ενίσχυσαν τους δεσμούς Άγκυρας και Τρίπολης.
Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, ο στρατηγός Χαφτάρ που ελέγχει την ανατολική Λιβύη με έδρα την Βεγγάζη, κατηγόρησε την Τουρκία για «υποστήριξη της τρομοκρατίας» και απείλησε τουρκικούς στόχους.
Ωστόσο, σύμφωνα με Τούρκους αναλυτές η δυναμική στην περιοχή έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Η εκεχειρία, η οποία επιτεύχθηκε υπό την ηγεσία του ΟΗΕ στις 23 Οκτωβρίου 2020, άνοιξε το δρόμο για τη μείωση των συγκρούσεων στη Λιβύη.
Τα βήματα ομαλοποίησης της Τουρκίας με την Αίγυπτο και η βελτίωση των σχέσεων με το Κάιρο, έναν από τους κύριους υποστηρικτές του Χαφτάρ, καθιστούν την ομαλοποίηση των σχέσεων ως λογική εξέλιξη. Σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών, ο Χαφτάρ κάθισε στο τραπέζι με την Τουρκία υπό την πίεση των παραδοσιακών συμμάχων του, όπως η Ρωσία και η Γαλλία.
«Πραξικοπηματίας ο Χαφτάρ»
Ωστόσο πριν το στάδιο της προσέγγισης που επιχειρείται το τελευταίο χρονικό διάστημα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον στρατηγό Χαφτάρ ήταν στην καλύτερη περίπτωση ορκισμένοι εχθροί.
«Ο Χάφταρ είναι μισθοφόρος, ένας πληρωμένος στρατιώτης», ο οποίος πρόδωσε τον τελευταίο πρόεδρο της Λιβύης, Μουαμάρ Καντάφι, πριν καταφύγει στις Ηνωμένες Πολιτείες» δήλωνε ο Ταγίπ Ερντογάν για τον ηγέτη της Ανατολικής κυβέρνησης της Λιβύης, βλέποντας στο πρόσωπο του ένα σοβαρό εμπόδιο για την υλοποίηση των στόχων της Άγκυρας στην περιοχή.
Μιλώντας σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον πρωθυπουργό της κυβέρνησης της Τρίπολης, Φαγιέζ αλ-Σάρατζ, στην Άγκυρα, ο Ερντογάν ανέφερε με σκληρό ύφος ότι η ιστορία θα κρίνει όσους προκάλεσαν «αιματοχυσία και δάκρυα» στη Λιβύη υποστηρίζοντας τον Χαφτάρ, τον οποίο χαρακτήρισε ”πραξικοπηματία”.
Τα πρώτα σημάδια προσέγγισης
Από το 2024 ωστόσο παρατηρείται με αργά αλλά σταθερά και μεθοδικά βήματα μια τάση αποκλιμάκωσης των άλλοτε τεταμένων σχέσεων Άγκυρας και Χαφτάρ.
Η παρθενική επίσκεψη του γιου του Χαλίφα Χαφτάρ, Σαντάμ Χαφτάρ ο οποίος ηγείται των στρατευμάτων της Ανατολικής Λιβύης, στην Κωνσταντινούπολη στο περιθώριο έκθεσης αμυντικής βιομηχανίας, θεωρήθηκε θρυαλλίδα εξελίξεων που έσπασε τον πάγο ανάμεσα στις δυο αντιμαχόμενες πλευρές.
Τον Νοέμβριο του 2024 ήταν η σειρά της Τουρκίας να δείξει την πρόθεση της για βελτίωση των σχέσεων με την πλευρά της ανατολικής κυβέρνησης της Λιβύης. Ο «Γενικός Γραμματέας της Γενικής Διοίκησης» των δυνάμεων του Χάφταρ, Χαϊρί Αλ Ταμίμι, δέχθηκε τον Τούρκο στρατιωτικό ακόλουθο στη Λιβύη και τη συνοδευτική αντιπροσωπεία του στο αρχηγείο των δυνάμεων του Χάφταρ στη της Βεγγάζη.
Αυτή είναι η πρώτη ανακοινωθείσα συνάντηση μεταξύ του Τούρκου στρατιωτικού ακόλουθου στη Λιβύη και αξιωματούχων των δυνάμεων του Χάφταρ όπου τέθηκε επί τάπητος το θέμα μελλοντικής στρατιωτικής συνεργασίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τον ίδιο μήνα επαναλειτούργησε το τουρκικό προξενείο στη Βεγγάζη ύστερα από 10 χρόνια, απόρροια των των δυσμενών σχέσεων των δύο πλευρών.
Η επίσημη επίσκεψη στην Άγκυρα και οι ματιές στα τουρκικά drones
Σημείο καμπής στο ξεπάγωμα των σχέσεων Άγκυρας και Βεγγάζης αποτέλεσε η πρώτη επίσημη επίσκεψη του Σαντάμ Χαφτάρ στην Άγκυρα όπου συναντήθηκε με τον Τούρκο Υπουργό Εθνικής Άμυνας, Γιασάρ Γκιουλέρ, και τον στρατηγό Σελτσούκ Μπαϊρακτάρογλου, αρχηγό του στρατού ξηράς της Τουρκίας. Αναλυτές εκτιμούν ότι αυτή η συνάντηση έκπληξη στην Τουρκία σηματοδότησε με το πιο επίσημο τρόπο την διπλωματική προσέγγιση των άλλοτε αντιμαχόμενων στρατοπέδων.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι σύμφωνα με δημοσιεύματα τουρκικών μέσων, η πλευρά του Χαφτάρ συζήτησε με τον υπουργό Άμυνας της Τουρκίας το ενδεχόμενο αγοράς τουρκικών drones Bayraktar αλλά και η στρατιωτική εκπαίδευση των δυνάμεων της Ανατολικής Λιβύης υπό τουρκική καθοδήγηση.
Μέσα σε αυτό το κλίμα ενεργοποίησης των διπλωματικών διαύλων επικοινωνίας, δημοσιεύματα από τη Λιβύη ανέφεραν ότι το το Κοινοβούλιο του Τομπρούκ που ελέγχεται από την πλευρά Χαφτάρ είναι έτοιμο να επικυρώσει το τουρκολιβυκό μνημόνιο, κάτι ωστόσο που δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμα από καμία πλευρά.
