Ήταν Κυριακή. Η μέρα που μια χώρα κοιμήθηκε με ευρώ και ξύπνησε με ουρές στα ΑΤΜ. Που ένας λαός τραυματισμένος από 5 χρόνια λιτότητας και ταπείνωσης πήγε στις κάλπες να απαντήσει σε ένα ερώτημα που ελάχιστοι μπορούσαν να κατανοήσουν και ακόμη λιγότεροι να εξηγήσουν. Κι όμως, ψήφισαν.
Το 61,3% του ελληνικού λαού είπε «Όχι» στους δανειστές. Όχι στην Ευρώπη της επιτροπείας, όχι στα νέα μνημόνια, όχι στον εξευτελισμό της εθνικής κυριαρχίας. Ή τουλάχιστον έτσι πίστεψαν όσοι ψήφισαν… Γιατί όλο αυτό ήταν μια ουτοπία. Και μετά άρχισαν οι κωλοτούμπες, με πρώτο και καλύτερο τον Τσίπρα
Τι προηγήθηκε, όμως, πριν τα ταμπούρλα στο Σύνταγμα και τη μετέπειτα βουβαμάρα και οργή από τις περιπέτειες που μας έβαλε η Τσίπρα και η παρέα του της… Πρώτη φορά Αριστεράς…
Σάββατο 27 Ιουνίου 2015
Ήταν λίγο πριν τα μεσάνυχτα όταν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας απηύθυνε δραματικό διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό. Με λόγο φορτισμένο, ανακοίνωσε την απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε δημοψήφισμα για τη συμφωνία που πρότειναν οι δανειστές. Το ερώτημα φαινόταν τεχνικό, αλλά το διακύβευμα ήταν πολιτικό και ιστορικό: ναι ή όχι στην Ευρώπη όπως την ξέραμε.
Η ανασφάλεια ήταν σχεδόν άμεση. Την επόμενη μέρα, τα ΑΤΜ γνώρισαν πρωτοφανή κοσμοσυρροή. Η αγωνία για τις καταθέσεις μετουσιώθηκε σε ουρές, ψίθυροι έγιναν κραυγές και η καθημερινότητα πάγωσε.
Κυριακή 28 Ιουνίου
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποφασίζει να μην αυξήσει τον έκτακτο μηχανισμό ρευστότητας (ELA). Ήταν σαν να τράβηξε η Ευρώπη το χαλί. Η κυβέρνηση αντιδρά επιβάλλοντας τραπεζική αργία και capital controls.
Το πλαφόν των 60 ευρώ την ημέρα στην ανάληψη μετρητών γίνεται η νέα πραγματικότητα.
Οι εικόνες από ηλικιωμένους που περιμένουν υπομονετικά έξω από υποκαταστήματα τραπεζών για 120 ευρώ δεν είναι απλώς σοκαριστικές. Είναι σύμβολα μιας κοινωνίας που μοιάζει να ξυπνά απότομα σε μια άλλη εποχή.
29 Ιουνίου – 3 Ιουλίου: Οι μέρες της πόλωσης
Η Ελλάδα χωρίζεται στα δύο. Από τη μία το στρατόπεδο του ΟΧΙ, που μιλούσε για αξιοπρέπεια, εθνική κυριαρχία και «αντίσταση στους εκβιασμούς των αγορών». Από την άλλη το στρατόπεδο του ΝΑΙ, που προειδοποιούσε για Grexit, χρεοκοπία, εθνική απομόνωση.
Στις τηλεοράσεις, στα καφενεία, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φίλοι και οικογένειες διαφωνούν έντονα. Η πολιτική γίνεται προσωπική.
Ανώνυμοι πολίτες ανεβαίνουν στα κανάλια, διανοούμενοι δημοσιεύουν ανοικτές επιστολές, καλλιτέχνες τάσσονται υπέρ ή κατά. Ο δημόσιος λόγος ηλεκτρίζεται.
Παρασκευή 3 Ιουλίου
Ήταν η μέρα που η πλατεία Συντάγματος έγινε καθρέφτης ενός βαθιά διχασμένου έθνους. Το απόγευμα, δύο διαφορετικές συγκεντρώσεις πραγματοποιούνται λίγες ώρες και μερικά μέτρα μακριά.
Στην πλευρά του ΝΑΙ, πλήθος πολιτών με ευρωπαϊκές σημαίες και το σύνθημα «Μένουμε Ευρώπη».
Στην πλευρά του ΟΧΙ, η κυβέρνηση διοργανώνει μια μεγάλη εκδήλωση – σχεδόν προεκλογική – με έντονο το στοιχείο της αντίστασης.
Τα πλάνα από drone που κατέγραψαν τις συγκεντρώσεις εκείνης της ημέρας έμειναν στην ιστορία: ήταν η στιγμή που η Ελλάδα κοίταζε τον εαυτό της στον καθρέφτη – και δεν ήξερε τι έβλεπε.
Κυριακή 5 Ιουλίου: Η κάλπη της Ιστορίας
Η συμμετοχή αγγίζει το 62%. Το αποτέλεσμα πέφτει σαν βόμβα: 61,3% ΟΧΙ, 38,7% ΝΑΙ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ πανηγυρίζει, ο Γιάνης Βαρουφάκης κάνει λόγο για νίκη της Δημοκρατίας, ο ελληνικός λαός βγαίνει στους δρόμους με σημαίες και με ταμπούρλα.
Η εικόνα έξω από τη Βουλή θυμίζει εξέγερση – όχι βίας, αλλά περηφάνιας. Όμως λίγες ώρες αργότερα, η σιωπή εγκαθίσταται.
6 – 13 Ιουλίου: Από το ΟΧΙ στο ΝΑΙ
Τα ξημερώματα της Δευτέρας, οι διαπραγματεύσεις επανεκκινούν.
Η Ευρώπη υποδέχεται το αποτέλεσμα με καχυποψία. Ο υπουργός Οικονομικών Γ. Βαρουφάκης παραιτείται, δηλώνοντας ότι «του ζητήθηκε από κύκλους της Ευρώπης».
Η κυβέρνηση Τσίπρα μετατοπίζεται, μιλώντας πλέον για «ανάγκη εθνικής ευθύνης».
Στις 13 Ιουλίου, μετά από μαραθώνιες διαπραγματεύσεις στις Βρυξέλλες, υπογράφεται τελικά μια νέα συμφωνία. Το ΟΧΙ μεταφράζεται σε ΝΑΙ, με ένα μνημόνιο ακόμα πιο βαρύ από εκείνα που είχαν προηγηθεί.
Η λέξη «δημοψήφισμα» δεν θα ακουστεί εύκολα ξανά. Ο διχασμός δεν θα φύγει εύκολα. Και το 2015 θα μείνει για πάντα ως η χρονιά που οι αριθμοί και τα σύμβολα – 60 ευρώ, 61%, 5 Ιουλίου – απέκτησαν συναισθηματικό βάρος ανεξίτηλο.
Δέκα χρόνια μετά: Τι έχει μείνει
Η Ελλάδα σήμερα είναι μια άλλη χώρα. Με διαφορετικές προκλήσεις, νέες κυβερνήσεις, περισσότερη τεχνοκρατία και λιγότερο ρομαντισμό. Αλλά το κενό του 2015 παραμένει.
Η γενιά των 30άρηδων του τότε – η γενιά του «Όχι» – είναι πλέον 40άρηδες. Πιο κουρασμένοι, πιο δύσπιστοι, ίσως και πιο ρεαλιστές. Εκείνοι που κάποτε πίστεψαν ότι μπορούν να αλλάξουν τον ρου της ιστορίας με ένα ψηφοδέλτιο.
Και τελικά; Άξιζε;
Το ερώτημα μένει ανοιχτό. Κάποιοι λένε ότι το δημοψήφισμα απέτρεψε το Grexit. Άλλοι πιστεύουν πως κατέστρεψε κάθε έννοια λαϊκής ετυμηγορίας.
