Οι προκλήσεις και οι προοπτικές στις ελληνοτουρκικές σχέσεις βρέθηκαν στο επίκεντρο σχετικού πάνελ, στο πλαίσιο του 9ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, που ολοκληρώθηκε το Σάββατο 13 Απριλίου, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας, κας Κατερίνα Σακελλαροπούλου .
Ο Χρήστος Ροζάκης, πρόεδρος στο Administrative Tribunal του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, έστειλε το μήνυμα ότι τα προβλήματα Ελλάδας – Τουρκίας δεν λύνονται διμερώς, καθώς οι δύο χώρες έχουν διαμετρικά αντίθετες απόψεις, και πως πρέπει να επιλύσουν τις διαφορές τους μέσα από το Διεθνές Δικαστήριο, του οποίου οι αποφάσεις είναι δεσμευτικές, λέγοντας χαρακτηριστικά «όταν αφήνεις τα μεγάλα προβλήματα άλυτα, αυτά διογκώνονται».
Για την αντίδραση της Τουρκίας στα θαλάσσια πάρκα σημείωσε ότι πρόκειται για τη δεύτερη παραβίαση της Διακήρυξης των Αθηνών από την πλευρά της γείτονος χώρας και το γεγονός ότι η Αθήνα αντέδρασε χαλαρά δείχνει ότι δεν θα επηρεαστεί η επίσκεψη Μητσοτάκη στην Άγκυρα. «Το ζήτημα είναι να μην έχουμε παραβιάσεις στο Αιγαίο που θα μας φέρουν πίσω», σημείωσε.
Υπέρ των ανοικτών διαύλων επικοινωνίας με την Τουρκία τάχθηκε ο Ευάγγελος Αποστολάκης, εν αποστρατεία Ναύαρχος του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ και Βουλευτής Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, τονίζοντας ωστόσο ότι δεν πρέπει να έχουμε ψευδαισθήσεις ότι η Τουρκία έχει αλλάξει, γι΄αυτό, όπως είπε, χρειάζεται Plan B. Παράλληλα, επεσήμανε την ανάγκη να έχουμε συγκεκριμένη στρατηγική υποστηριζόμενη διακομματικά, αλλιώς κάνουμε απλά διαχείριση της κατάστασης και όταν τελειώσει ο χρόνος που βολεύει την Τουρκία να παίζει τον ρόλο του ήπιου, τότε θα ξαναγυρίσει στις ίδιες θέσεις. Επεσήμανε ότι η εξοπλιστική κούρσα μπαίνει στα όρια της ουτοπίας, σημειώνοντας ότι μπορούμε να έχουμε ένοπλες δυνάμεις με σοβαρή αποτρεπτική θέση για όποιον επιβουλεύεται τη χώρα μας, αλλά δεν μπορούμε να εμφανίσουμε το μέγεθος δυνάμεων που αντιστοιχούν σε μια χώρα με 80 εκατομμύρια κατοίκους.
Από την πλευρά του ο Ιωάννης Βαληνάκης, πρόεδρος του Jean Monnet European Centre of Excellence του Πανεπιστημίου Αθηνών, ερωτηθείς από τον δημοσιογράφο της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ, Χρήστο Παπαχρήστο, για το ταξίδι του πρωθυπουργού στην Άγκυρα, απάντησε ότι μια επίσκεψη δεν κρίνεται από το αν γίνεται ή όχι, αλλά από το αν προωθεί τις εθνικές θέσεις και αναρωτήθηκε ποιες είναι οι ελληνικές θέσεις.
Χαρακτήρισε, μάλιστα, τη διαδικασία των διερευνητικών επαφών ως τη χειρότερη δυνατή επιλογή, καθώς η άλλη πλευρά μπορεί να θέσει στο τραπέζι όποια τρελή ιδέα της έρθει, ενώ υπογράμμισε ότι έχουμε ξεχάσει να διαπραγματευόμαστε ως χώρα, καθώς μέλημά μας θα έπρεπε να είναι πώς θα αξιοποιήσουμε τους τρίτους – ΕΕ και ΗΠΑ – που τους έχουμε βγάλει από το παιχνίδι.
«Δεν είναι όλες οι διαφορές με την Τουρκία επιλύσιμες», τόνισε ο Εμμανουήλ Καραγιάννης, Reader in International Security στο King’s College του Λονδίνου, διευκρινίζοντας ότι η Άγκυρα αμφισβητεί την κυριαρχία μας σε ακατοίκητα και κατοικημένα νησιά μας. «Υπάρχουν κόκκινες γραμμές που είναι διαχρονικές, αλλά μπορούμε να συζητάμε θέματα που δεν προσβάλλουν την κυριαρχία μας», σημείωσε. Χαρακτήρισε καλή είδηση ότι τον τελευταίο χρόνο δεν έχουμε παραβιάσεις του εναέριου χώρου μας, λέγοντας ωστόσο πως η Τουρκία δεν έχει κάνει πίσω σε καμία διεκδίκησή της, μιας και όλα τα κόμματα της γείτονος μοιράζονται το ίδιο όραμα που είναι αυτό μιας περιφερειακής δύναμης η οποία έχει λόγο επί παντός επιστητού στην περιοχή.
Επίσης, χαρακτήρισε μονόδρομο τη διαιτησία σε διεθνές επίπεδο και ο Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, Διεθνολόγος στο Γαλλικό Κολλέγιο της Ελλάδας, προβλέποντας ότι η ύφεση στην τουρκική προκλητικότητα θα συνεχιστεί και το επόμενο διάστημα, αν και, όπως είπε, είναι θέμα χρόνου να βρεθούμε αντιμέτωποι με τον αναθεωρητισμό της γείτονος.
«Είναι σημαντικό να γίνεται διάλογος γιατί μας δίνει μια πρώιμη αίσθηση των θέσεων της άλλης πλευράς», σχολίασε ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, επισημαίνοντας ότι η Τουρκία έχει υπέρμετρη αισιοδοξία για το τί είναι η ίδια. «Μερικές φορές έχει ψευδαισθήσεις μεγαλείου αλλά και μεγάλες ανασφάλειες, είναι ένα περίεργο μείγμα», διευκρίνισε και σημείωσε ότι η Άγκυρα αντιμετωπίζει την ανατολική Μεσόγειο με όρους ηγεμονισμού.
Σε δεύτερο πάνελ με θέμα τις σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία, η Angelilna Eichhorst, Managing Director του European External Action Service, μίλησε για μεταβατική περίοδο, χαρακτήρισε την Τουρκία στρατηγικό παίκτη διεθνώς τον οποίο χρειάζεται η ΕΕ, επεσήμανε ότι η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη δεν τάσσεται σε υψηλό ποσοστό υπέρ ενδεχόμενης ένταξης της Άγκυρας στην Ένωση και επεσήμανε ότι πριν από 6 χρόνια πάγωσε η διαδικασία προσχώρησης λόγω των εσωτερικών εξελίξεων στην Τουρκία. «Να είμαστε ρεαλιστές. Μετά το καλοκαίρι ίσως προσπαθήσουμε να ενεργοποιήσουμε αυτές τις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας, τώρα όμως δεν υπάρχει χώρος, αυτή δεν είναι η κατάλληλη στιγμή», σημείωσε.
«Ο ρεαλισμός απαιτεί να χορέψουμε με την Τουρκία», επεσήμανε η Έλενα Λαζάρου, επικεφαλής Εξωτερικής Πολιτικής στην Υπηρεσία Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σημειώνοντας ότι η Άγκυρα έχει δείξει πως θέλει να ενταχθεί σε αμυντικούς μηχανισμούς της ΕΕ. Διευκρίνισε ότι η στρατηγική εταιρική σχέση δρα επ’ ωφελεία και των δύο πλευρών και μπορεί να λειτουργήσει σε επιμέρους τομείς, όπως η μετανάστευση, η ασφάλεια και το εμπόριο, αν και, όπως είπε, στις τρέχουσες εκθέσεις καταγράφεται επιδείνωση της ευθυγράμμισης των συμφερόντων των δύο πλευρών.
Τη διαμαρτυρία στο Γκεζί και την απόπειρα πραξικοπήματος με τις συνακόλουθες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης εντόπισε ως σημείο καμπής στις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας η Nilgun Arisan Eralp, Διευθύντρια στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών, TEPAV (Ίδρυμα Έρευνας Οικονομικής Πολιτικής της Τουρκίας), τονίζοντας ότι και οι δύο πλευρές έκαναν σοβαρά λάθη. Επεσήμανε την ανάγκη να δημιουργηθεί ένας οδικός χάρτης για τη στρατηγική συνεργασία με την ΕΕ, λέγοντας ότι ο τρόπος που βλέπει η Ευρώπη την Τουρκία είναι ως σημαντικό γείτονα, αλλά δεν πρέπει να μένει στα λόγια.
Στην εκτίμηση ότι οι στενότερες σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας θα βελτιώσουν τον πλούτο της γειτονικής χώρας και ίσως φέρουν πολιτική μεταρρύθμιση προχώρησε ο Ιωάννης Γρηγοριάδης, Αναπληρωτής Καθηγητής, κάτοχος έδρας Jean Monnet στις Ευρωπαϊκές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Μπίλκεντ στην Τουρκία και Ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ. Τόνισε ότι τώρα οι σχέσεις των δύο πλευρών έχουν διολισθήσει σε συναλλακτική σχέση, φέρνοντας για παράδειγμα τη συμφωνία για το μεταναστευτικό που έχει αντίκτυπο στο κύρος της ΕΕ μεταξύ της τουρκικής κοινής γνώμης, καθώς στο παρελθόν θεωρούσαν την ΕΕ σύμμαχο για τις μεταρρυθμίσεις.
Το 69% του τουρκικού πληθυσμού είναι υπέρ της ΕΕ, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, σημείωσε ο Ahmet Erdi Ozturk, αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων στο London Metropolitan University, εκτιμώντας ότι αυτό που βλέπουμε είναι το τελευταίο επεισόδιο στο σήριαλ Ερντογάν. «Όταν μιλάμε για την προβληματική σχέση ΕΕ – Τουρκίας, όλοι κατηγορούν την Άγκυρα», είπε και δήλωσε ότι δεν είναι αισιόδοξος για την προοπτική προσχώρησης της Τουρκίας στην Ένωση, καθώς υπάρχει απόσταση ανάμεσα στις δύο πλευρές σε πολλά θέματα.
Τη συζήτηση συντόνισε ο διπλωματικός ανταποκριτής της ΕΡΤ, Φάνης Παπαθανασίου.
