Μετά τον δεύτερο θερμότερο Ιούνιο των τελευταίων 16 ετών, η Ελλάδα ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει ένα νέο, παρατεταμένο κύμα καύσωνα, με θερμοκρασίες που αναμένεται να ξεπεράσουν σε πολλές περιοχές τους 37 βαθμούς. Η επιστημονική κοινότητα προειδοποιεί ότι οι καύσωνες έρχονται πλέον νωρίτερα, διαρκούν περισσότερο και επηρεάζουν πιο έντονα την υγεία, την εργασία και τη ζωή στα αστικά κέντρα.
Πρόσφατη έρευνα σε 12 ευρωπαϊκές πόλεις εκτιμά ότι 2.300 θάνατοι συνδέθηκαν με τη ζέστη τον φετινό Ιούνιο – 96 από αυτούς στην Αθήνα. Παράλληλα, αυξάνεται η θερμική καταπόνηση και η αδυναμία του ανθρώπινου οργανισμού να εγκλιματιστεί, ενώ καταγράφεται σοβαρή έλλειψη προστασίας των εργαζομένων που εκτίθενται καθημερινά σε ακραίες θερμοκρασίες.
Οι επιστήμονες ζητούν άμεση αναπροσαρμογή των πολεοδομικών και εργασιακών προδιαγραφών, δημιουργία υποδομών προσαρμοσμένων στις νέες κλιματικές συνθήκες και εφαρμογή ολοκληρωμένων στρατηγικών πρόληψης. Όπως τονίζουν, η «κανονικοποίηση» των καυσώνων είναι επικίνδυνη αυταπάτη.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν
Στον απόηχο του ισχυρού καύσωνα που έπληξε τη χώρα και με νέο κύμα ακραίας ζέστης να βρίσκεται προ των πυλών, η επιστημονική κοινότητα εκπέμπει σήμα κινδύνου για την κλιματική επιβάρυνση που πλέον δεν είναι ούτε σπάνια ούτε εποχική: είναι διαρκής, επιθετική και απειλεί ζωές.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα των Imperial College London και London School of Hygiene and Tropical Medicine, περίπου 2.300 άνθρωποι ενδέχεται να πέθαναν σε 12 ευρωπαϊκές πόλεις από θερμοπληξία ή παθήσεις επιβαρυμένες από τη ζέστη στο διάστημα 23 Ιουνίου – 2 Ιουλίου. Από αυτούς, οι 1.500 θάνατοι συνδέονται άμεσα με την επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής.
Η Ελλάδα ανάμεσα στους «καυτούς» ευρωπαϊκούς κρίκους
Ο Ιούνιος του 2025 κατεγράφη ως ο δεύτερος θερμότερος των τελευταίων 16 ετών στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών/meteo.gr, με περιοχές της Δυτικής και Βόρειας Ελλάδας να εμφανίζουν αποκλίσεις άνω των +2°C από τις μέσες τιμές. «Το ανησυχητικό δεν είναι ο κάθε καύσωνας μεμονωμένα, αλλά η συχνότητά τους και η συσσώρευση θερμών μηνών», σημειώνει ο Δρ Κώστας Λαγουβάρδος, Διευθυντής Ερευνών στο ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ.
Ο φετινός Ιούλιος ξεκίνησε με υψηλές θερμοκρασίες, ενώ νέα άνοδος άνω των 37°C προβλέπεται για τις επόμενες ημέρες. Αν και η διάρκεια αναμένεται παρατεταμένη (7–8 ημέρες), δεν χαρακτηρίζεται ακραία, ωστόσο θα επιβαρύνει περαιτέρω τον μηνιαίο μέσο όρο.
Η ζέστη «δεν είναι φυσιολογική» – και δεν συνηθίζεται
Η επικεφαλής για την Αντιμετώπιση της Αστικής Υπερθέρμανσης στα Ηνωμένα Έθνη, Ελένη Μυριβήλη, τονίζει πως η «συνήθεια» στους καύσωνες είναι ψευδαίσθηση: «Η αποδοχή των ακραίων φαινομένων ως “κανονικότητα” υπονομεύει την απαίτηση για πολιτικές προστασίας της δημόσιας υγείας και ζωής», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, καλώντας για γενναίες μεταρρυθμίσεις σε δόμηση, αστικό σχεδιασμό και εργασιακή προστασία.
«Το πρόβλημα είναι διαρθρωτικό. Δεν μπορούμε να περπατάμε χωρίς σκιά στις πόλεις, ούτε να ζούμε σε κτίρια που παγιδεύουν θερμότητα. Η Ελλάδα είναι χώρα με υψηλό κίνδυνο από τη ζέστη και ακόμα δεν έχουμε εφαρμόσει προδιαγραφές προσαρμογής, όπως κάναμε με τους αντισεισμικούς κανονισμούς», επισημαίνει.
Ο θερμικός κίνδυνος για τον οργανισμό
Ο μεταδιδακτορικός ερευνητής Χρήστος Γιάνναρος από το meteo.gr αναφέρει πως τα πρώιμα επεισόδια καύσωνα – ειδικά τους μήνες Μάιο και Ιούνιο – είναι πιο επικίνδυνα, καθώς ο οργανισμός δεν έχει προλάβει να εγκλιματιστεί. «Όσο νωρίτερα ξεκινάει η θερμική καταπόνηση, τόσο μεγαλύτερη η θνησιμότητα», εξηγεί.
Το σύστημα HEAT-ALARM, που ανέπτυξε το Αστεροσκοπείο, κατέγραψε το 2024 δεκάδες προειδοποιήσεις ανά την Ελλάδα. Η τάση, λέει, είναι σαφής: η θερμή περίοδος επεκτείνεται χρονικά και ξεκινά πλέον από τον Μάιο.
Ο κ. Λαγουβάρδος σημειώνει πως, παρά την ελπιδοφόρα εικόνα φέτος τις νύχτες (με τις πόλεις να μην προλαβαίνουν να ζεσταθούν έντονα), το νέο κύμα ενδέχεται να επιβαρύνει σημαντικά τις θερμοκρασίες και τις νυχτερινές ώρες, αυξάνοντας τον συνολικό δείκτη θερμικής δυσφορίας.
Eργαζόμενοι στο έλεος της ζέστης
Ιδιαίτερη ανησυχία εκφράζεται και για τις επιπτώσεις στους εργαζόμενους που εκτίθενται καθημερινά σε υψηλές θερμοκρασίες. Η κ. Μυριβήλη καλεί σε καταγραφή των εργατικών ατυχημάτων που σχετίζονται με θερμική εξάντληση, τονίζοντας ότι στο εξωτερικό καταγράφονται εκατομμύρια περιπτώσεις ετησίως. Παρά τις σχετικές οδηγίες που έχει εκδώσει το Υπουργείο Εργασίας, η εφαρμογή τους είναι αποσπασματική ή ανύπαρκτη.
Απουσία σχεδιασμού και μέτρων
Από τη δόμηση μέχρι τη σκίαση δημόσιων χώρων, η χώρα δεν διαθέτει ακόμα τις απαραίτητες προδιαγραφές για να αντεπεξέλθει στην κλιματική πρόκληση. «Δεν έχουμε δροσερά κτίρια. Δεν έχουμε σκιά στους δρόμους. Δεν έχουμε σχέδιο για τη λειψυδρία και την ξηρασία. Χρειάζονται μακροχρόνιες εθνικές στρατηγικές και όχι αποσπασματικά έργα βιτρίνας», υπογραμμίζει.
Το αποτύπωμα της κλιματικής κρίσης είναι εδώ – και δεν περιορίζεται στο θερμόμετρο. Είναι η αυξανόμενη θνησιμότητα, η επιβάρυνση της καθημερινότητας, οι απώλειες στην εργασία και την υγεία, οι αστοχίες στον σχεδιασμό. Και, όπως συμφωνούν οι επιστήμονες, χρειάζεται δράση χθες – όχι απλή ανοχή σήμερα.
