Δύο χρόνια μετά το καταστροφικό πέρασμα του «Daniel», δεκάδες κοινότητες στη Θεσσαλία παραμένουν μισοεγκαταλελειμμένες – οι κάτοικοι ζουν με επιδόματα, διχασμένοι ανάμεσα σε ανακατασκευή και οριστική μετεγκατάσταση.
Σε ένα μικρό διαμέρισμα δύο δωματίων, ο 51χρονος αγρότης Κωνσταντίνος Παπαϊωάννου ζει με τη σύζυγό του, τα δύο παιδιά και τη μητέρα του. Το σπίτι του στο χωριό Μεταμόρφωση παραμένει κουφάρι: μούχλα στους τοίχους και ένα καφέ δαχτυλίδι που δείχνει μέχρι πού έφτασε το νερό.
«Μόνο οι τοίχοι και τα παράθυρα έμειναν. Δεν γίνεται να ξαναχτίσουμε από την αρχή», λέει στο Politico.
Δύο χρόνια μετά τον κυκλώνα «Ντάνιελ», η Μεταμόρφωση είναι ένα από τα δεκάδες χωριά που έχουν μισοεγκαταλειφθεί.
Όπως αναφέρει σε ρεπορτάζ του το Politico, οι οικογένειες που έφυγαν αυτοπροσδιορίζονται πλέον ως οι πρώτοι «κλιματικοί πρόσφυγες» της Ευρώπης: ξεριζωμένοι από ακραία καιρικά φαινόμενα, αποκλεισμένοι από την αγορά ενοικίων και εγκλωβισμένοι σε γραφειοκρατικά αδιέξοδα.
«Θέλω να πεθάνω εκεί που γεννήθηκα»
Για την 70χρονη Ζωή Παπαϊωάννου, η αναγκαστική εγκατάλειψη του σπιτιού της ήταν μια ρήξη που δεν είχε φανταστεί. «Αν ζούσε ο άντρας μου, θα γυρνούσαμε. Γεννήθηκα εκεί και θέλω να πεθάνω εκεί», δηλώνει στο Politico.
Η ίδια θυμάται πλημμύρες από παιδί, αλλά αυτό που συνέβη τη νύχτα της 5ης Σεπτεμβρίου 2023, όταν τα νερά έφτασαν ως τα κεραμίδια, «ήταν κάτι εντελώς διαφορετικό». Έσωσε μόνο μια εικόνα της Παναγίας και μερικά χαρτιά υγείας. Τις φωτογραφίες της οικογένειας τις έχασε για πάντα.
Χωριά-φάντασμα
Ο 60χρονος Κωνσταντίνος Τσιούκας κρατά μόνο τα στέφανα του γάμου του. «Δεν θέλω να ξαναγυρίσω. Θα φοβάμαι πάντα την πλημμύρα. Γιατί να ξαναζήσω αυτό το δράμα;» λέει.
Σύμφωνα με το Politico, περίπου 40 οικογένειες έχουν επιστρέψει στη Μεταμόρφωση, χωρίς να έχει γίνει κανένας επίσημος έλεγχος καταλληλότητας στα σπίτια. Όσοι γύρισαν το έκαναν γιατί δεν άντεξαν τα ενοίκια. «Δεν αξίζει τον κόπο να καλλιεργείς πια», σχολιάζει ο ίδιος.
Η Φανή Ντάντου, ιδιοκτήτρια καφενείου, λέει στο Politico: «Αν ήμουν 30, θα φεύγαμε για Γερμανία να πλένουμε πιάτα. Τώρα το χωριό έχει μείνει μόνο με κηδείες».
Ένας κάμπος πνιγμένος
Ο κυκλώνας «Daniel» έριξε σε λίγες ώρες βροχή ίση με έναν ολόκληρο χρόνο. Η υπηρεσία Copernicus της ΕΕ κατέγραψε ότι 750 τετραγωνικά χιλιόμετρα της θεσσαλικής πεδιάδας, το 25% της αγροτικής παραγωγής της χώρας, καλύφθηκαν από νερό.
«Δεν υπήρξε κανένας σχεδιασμός», παραδέχεται στο Politico ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Δημήτρης Κουρέτας. Όπως σημειώνει, τα αντιπλημμυρικά έργα που είχαν υποσχεθεί οι κυβερνήσεις δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. «Το υπάρχον σύστημα αντέχει το 40% του νερού που έφερε ο “Ντάνιελ”», δηλώνει.
Η απειλή της ξηρασίας
Το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι πλημμύρες. Όπως υπογραμμίζει το Politico, η κλιματική κρίση φέρνει και ξηρασία: τα καλοκαίρια γίνονται ολοένα πιο άνυδρα, ενώ η υπεράντληση των υπόγειων υδάτων προκαλεί σοβαρές ελλείψεις.
«Τον χειμώνα φτιάχνουμε τα αναχώματα να μην πλημμυρίσουμε, το καλοκαίρι δεν έχουμε νερό ούτε για άρδευση. Σύντομα δεν θα έχουμε ούτε να πιούμε», λέει ο 77χρονος αγρότης Κωνσταντίνος Τασιόπουλος, που εγκατέλειψε τα χωράφια του για την Καρδίτσα.
«Ακόμα βλέπω εφιάλτες»
Ο κτηνοτρόφος Γιώργος Διδάγγελος, πρόεδρος του ελληνικού συνδέσμου χοιροτρόφων, έχασε 6.600 ζώα στη θεομηνία. «Αυτό το μέρος έσφυζε από ζωή, υπήρχαν χιλιάδες γουρούνια. Τώρα μόνο ερείπια και σκελετοί ζώων που δεν πρόλαβαν να μαζέψουν», περιγράφει στο Politico.
Να ξαναχτίσουν ή να φύγουν;
Το δίλημμα είναι βαθύ. Στο χωριό Βλοχός, πριν την πλημμύρα ζούσαν 400 άνθρωποι. Σήμερα έχουν επιστρέψει λιγότεροι από 150. Ένα δημοψήφισμα για μετεγκατάσταση δίχασε την κοινότητα. «Το 65% είπε να φύγουμε, αλλά μας απαντούν ότι χρειάζεται ομοφωνία. Αυτό δεν γίνεται», λέει ο πρόεδρος του χωριού Βασίλης Καλογιάννης.
«Μια οικογένεια ποτέ δεν αποφασίζει ομόφωνα. Το κράτος πρέπει να πάρει την απόφαση», προσθέτει ο πρώην πρόεδρος Ιωάννης Κούκας.
Άλλοι, όπως ο τεχνίτης Βασίλης Γαλάνης, σκέφτονται την οριστική μετανάστευση: «Δεν θα ρισκάρω ξανά να χάσω τα πάντα. Τα παιδιά μου ούτως ή άλλως δεν θα μείνουν εδώ».
