Τρία χρόνια ύστερα από μία συμφωνία ειρήνης που έβαλε τέλος σε έναν από τους πιο αιματηρούς πολέμους του 21ου αιώνα, η χώρα αυτή βρίσκεται ξανά στο χείλος του γκρεμού.
Ο λόγος για την Αιθιοπία, όπου η εύθραυστη συμφωνία ανάμεσα στην κυβέρνηση του Άμπιι Αχμέντ και το Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο του Τιγκράι (TPLF) καταρρέει. Νέες συγκρούσεις έχουν ξεσπάσει, πυροδοτώντας φόβους για γενικευμένη ανάφλεξη στον Κέρας της Αφρικής να εντείνονται.
Η ειρήνη που ξεφτίζει
Η συμφωνία του 2022 είχε τερματίσει έναν πόλεμο που εκτιμάται ότι στοίχισε εκατοντάδες χιλιάδες ζωές. Όμως, όπως επισημαίνει σε αναλυτικό ρεπορτάζ ο Economist, ο πρωθυπουργός της Αιθιοπίας, που έχει εδραιώσει αυταρχικά χαρακτηριστικά, φαίνεται να αγνοεί πλέον τις δεσμεύσεις του.
Στελέχη του TPLF προειδοποιούν ότι οι ένοπλες δυνάμεις τους είναι «έτοιμες να επιστρέψουν στο πεδίο», ενώ περιστατικά βίας καταγράφονται ήδη στο νότιο Τιγκράι.
Ο στρατός απαντά με drone strikes, ενώ στις 7 Νοεμβρίου το TPLF κατηγόρησε την κυβέρνηση πως εφαρμόζει «στρατηγική εξόντωσης».
Ο κίνδυνος ενός περιφερειακού πολέμου
Η Αιθιοπία, μια χώρα 130 εκατ. ανθρώπων και πολυεθνοτική ομοσπονδία εύθραυστη εκ φύσεως, αντιμετωπίζει ταυτόχρονες εξεγέρσεις σε διάφορες επαρχίες.
Ένας νέος πόλεμος στο Τιγκράι θα ξεχείλιζε εύκολα τα σύνορα, εμπλέκοντας:
- Ερυθραία: Το αυταρχικό καθεστώς του Ισαΐα Αφεγουόρκι, με το οποίο οι σχέσεις έχουν επιδεινωθεί. Ο Άμπιι επιδιώκει πρόσβαση στην Ερυθρά Θάλασσα – διεκδικήσεις που εγείρουν φόβους για σύρραξη ακόμη και πάνω στην ανεξαρτησία της Ερυθραίας.
- Σουδάν: βυθισμένο σε εμφύλιο πόλεμο, με ολόκληρη τη γραμμή συνόρων εκτεθειμένη σε ενδεχόμενη εξάπλωση της βίας.
Ο κίνδυνος να δημιουργηθεί μια ενιαία ζώνη συγκρούσεων – η μεγαλύτερη παγκοσμίως – είναι πλέον πραγματικός, προειδοποιεί ο Economist.
Το παιχνίδι των εξωτερικών δυνάμεων
Ένα από τα σταθερά χαρακτηριστικά των κρίσεων στον Κέρας της Αφρικής είναι η ανάμειξη εξωτερικών παικτών, κυρίως από τον Κόλπο:
- Ο Άμπιι έχει στον πυρήνα των συμμάχων του τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα,
- Η Ερυθραία υπέγραψε πέρυσι συμφωνία ασφάλειας με την Αίγυπτο,
ενώ φέτος ενισχύει και τους δεσμούς της με τη Σαουδική Αραβία. - Οι ΗΠΑ, με άμεση ή έμμεση επιρροή σε αυτούς τους παίκτες, έχουν σήμερα μεγαλύτερο ρόλο απ’ ό,τι το 2020, όταν ουσιαστικά έδωσαν σιωπηρή έγκριση στην πρώτη αιθιοπική εισβολή στο Τιγκράι.
Ο σύμβουλος Αφρικής του Προέδρου Τραμπ, Μάσαντ Μπούλος, βρέθηκε τον Σεπτέμβριο στην Αντίς Αμπέμπα, αποθαρρύνοντας τον Άμπιι από το να επιδιώξει πρόσβαση στη θάλασσα διά της βίας.
Η Ουάσιγκτον έχει επίσης απειλήσει με κυρώσεις στελέχη του TPLF που θεωρεί ότι πυροδοτούν ένταση.
Η τελευταία ευκαιρία για αποκλιμάκωση
Η διεθνής κινητοποίηση είναι η μόνη αξιόπιστη διέξοδος, σχολιάζει ο Economist. Οι ΗΠΑ, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ μπορούν να ασκήσουν πίεση στους συμμάχους τους ώστε:
- να τηρήσουν τη συμφωνία του 2022,
- να σταματήσουν τις εχθροπραξίες,
- και να επιστρέψουν στις διαπραγματεύσεις.
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ήδη επιδείξει διάθεση ανάληψης πρωτοβουλιών σε συγκρούσεις, διαμεσολαβώντας φέτος για τις εντάσεις στο ανατολικό Κονγκό και για τη συμφωνία Καμπότζης–Ταϊλάνδης. Όσο εύθραυστες κι αν είναι, παραμένουν καλύτερες από εναλλακτικές που οδηγούν σε νέα αιματοχυσία.
Ο Άμπιι και ο Τραμπ έχουν, όπως σημειώνεται, κάτι κοινό: την επιθυμία για ένα Νόμπελ Ειρήνης. Και οι δύο θα έπρεπε να θυμούνται ότι το πιο δύσκολο βήμα δεν είναι να σταματήσεις έναν πόλεμο. Είναι να αποτρέψεις την έναρξή του.
