«Πιθανό» θεωρεί ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ το ενδεχόμενο δημοσιονομικής παράλυσης, και το «shutdown» – δηλαδή τη διακοπή χρηματοδότησης υπηρεσιών της ομοσπονδιακής κυβέρνησης – ξεκίνησε (τοπική ώρα, 07:00 στην Ελλάδα). Ο αμερικανός πρόεδρος κατηγορεί τους Δημοκρατικούς ότι θέλουν «να κλείσουν τα πάντα» και τους προειδοποιεί για «μη αναστρέψιμες» επιπτώσεις.
Χωρίς την έγκριση ενός προσωρινού προϋπολογισμού, η χρηματοδότηση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης θα διακοπεί, με αποτέλεσμα το κλείσιμο των περισσότερων υπηρεσιών της.
Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου των ΗΠΑ εκτιμά ότι περίπου 750.000 δημόσιοι υπάλληλοι θα τεθούν σε υποχρεωτική άδεια άνευ αποδοχών. Η υπηρεσία πολιτικής αεροπορίας (FAA) έχει προειδοποιήσει πως περισσότεροι από 11.000 υπάλληλοι – περίπου το 1/4 του προσωπικού της – θα τεθούν σε προσωρινή άδεια, ενώ ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας και άλλοι αξιωματούχοι ασφαλείας θα υποχρεωθούν να εργάζονται αμισθί μέχρι να λήξει το shutdown.
Ο πρόεδρος Τραμπ εντείνει τις πιέσεις προς τους Δημοκρατικούς, τονίζοντας ότι η κατάσταση μπορεί να έχει «μη αναστρέψιμες» επιπτώσεις εάν δεν εγκριθεί ο προϋπολογισμός που ζητούν οι Ρεπουμπλικάνοι. «Μπορούμε, κατά τη διάρκεια του shutdown, να κάνουμε πράγματα που είναι μη αναστρέψιμα, που θα είναι άσχημα… Όπως να απολύσουμε πολλούς ανθρώπους», απείλησε ο Τραμπ.
Το προηγούμενο shutdown, από τα τέλη Δεκεμβρίου 2018 έως τα τέλη Ιανουαρίου 2019, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, διήρκεσε 35 ημέρες.
Οι περισσότερες ομοσπονδιακές κυβερνητικές υπηρεσίες χρηματοδοτούνται ετησίως από μια σειρά νομοσχεδίων για την έγκριση πιστώσεων, τα οποία πρέπει να ψηφιστούν από το Κογκρέσο και να υπογραφούν από τον πρόεδρο πριν από την έναρξη του νέου οικονομικού έτους, την 1η Οκτωβρίου.
Αυτά, συχνά ομαδοποιούνται σε ένα μεγάλο νομοθετικό κείμενο, προκειμένου να επιταχυνθεί η διαδικασία όταν το Κογκρέσο αναγκαστικά πρέπει να ψηφίσει πολλά από αυτά την τελευταία στιγμή.
Ποια είναι τα πρώτα θύματα του shutdown;
Τα πρώτα θύματα ενός shutdown είναι οι ομοσπονδιακοί υπάλληλοι. Στην τελευταία μεγάλη διακοπή λειτουργίας, το 2018 – 2019, περίπου 340.000 εργαζόμενοι τέθηκαν σε υποχρεωτική άδεια.
Τώρα, οι εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό στις 800.000, με τις αμοιβές τους να «παγώνουν» έως ότου ανοίξει ξανά η κυβέρνηση.
Ακόμα και οι εργαζόμενοι που θα συνεχίσουν να δουλεύουν σε κρίσιμες υπηρεσίες – όπως οι στρατιωτικοί – δεν θα πληρώνονται κανονικά. Η διοίκηση Τραμπ, μάλιστα, έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο μαζικών απολύσεων, κάτι που η αντιπολίτευση καταγγέλλει ως «εκφοβισμό» με αμφίβολη νομική βάση.
Ποιες υπηρεσίες δεν κινδυνεύουν;
Ορισμένες υπηρεσίες έλαβαν χρηματοδότηση από το «ένα μεγάλο, όμορφο νομοσχέδιο» που ψήφισαν οι Ρεπουμπλικανοί νωρίτερα φέτος, πράγμα που σημαίνει ότι ορισμένα προγράμματα και λειτουργίες σε κάποια υπουργεία θα συνεχίσουν να χρηματοδοτούνται σε περίπτωση διακοπής λειτουργίας, κυρίως το Υπουργείο Άμυνας και το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας.
Το Σύνταγμα ορίζει ότι το Υπουργείο Οικονομικών δεν μπορεί να δαπανήσει χρήματα χωρίς να υπάρχει νόμος που να το επιτρέπει.
Σύμφωνα με ένα νόμο γνωστό ως Antideficiency Act, οι υπηρεσίες υποχρεούνται να διακόψουν τις δραστηριότητές τους -με ορισμένες εξαιρέσεις- σε περίπτωση που δεν υπάρχει χρηματοδότηση που να έχει εγκριθεί από το Κογκρέσο.
Ο νόμος απαγορεύει επίσης στην κυβέρνηση να αναλάβει οικονομικές υποχρεώσεις χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου.
Σε περίπτωση κλεισίματος, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει να σταματήσει όλες τις μη απαραίτητες λειτουργίες, με εξαίρεση τα προγράμματα που χρηματοδοτούνται με άλλα μέσα, όπως τέλη ή άλλη νομοθεσία.
Κάθε υπηρεσία καθορίζει ποια εργασία είναι απαραίτητη και ποια όχι, ενώ τα μέλη του Κογκρέσου λαμβάνουν την ίδια απόφαση και για το προσωπικό τους.
Ποιοι κλάδοι της ιδιωτικής οικονομίας κινδυνεύουν περισσότερο;
Το λουκέτο στο κράτος σημαίνει και πάγωμα αδειοδοτήσεων, εγκρίσεων και κρατικών δανείων. Στο παρελθόν, όπως το 2013, εταιρείες-κολοσσοί όπως η Lockheed Martin υποχρεώθηκαν να θέσουν χιλιάδες εργαζόμενους σε αργία, ενώ μικρές επιχειρήσεις έκοψαν προσωπικό και δραστηριότητες επειδή δεν πληρώνονταν οι κρατικές συμβάσεις.
Ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα μεγάλος για την αμυντική βιομηχανία, τις ενεργειακές άδειες εξόρυξης και τη βιομηχανία τροφίμων και ποτών, που χρειάζονται πιστοποιήσεις για εξαγωγές.
Η Ιστορία δείχνει ότι τα shutdowns επιβραδύνουν, επίσης, προσωρινά την ανάπτυξη. Το 2013, η 16ήμερη διακοπή κόστισε έως και 0,6% στο ΑΕΠ του τριμήνου, ενώ το 2019 η επίπτωση έφτασε το 0,4%. Αν και μεγάλο μέρος της χαμένης δραστηριότητας ανακάμπτει μετά το άνοιγμα, αυτή τη φορά η απειλή απολύσεων θα μπορούσε να αφήσει βαθύτερα τραύματα στην κατανάλωση και την εμπιστοσύνη.
Ποιες είναι οι εξαιρέσεις του shutdown;
Οι εξαιρέσεις ορίζονται από τον νόμο Antideficiency Act και επιτρέπουν στην κυβέρνηση να χρηματοδοτεί δραστηριότητες για την προστασία της ζωής και της περιουσίας και να διατηρεί στη θέση τους, τους αξιωματούχους που εμπλέκονται στη συνταγματική διαδικασία, όπως ο πρόεδρος, το προσωπικό του και τα μέλη του Κογκρέσου.
Όλοι οι εν ενεργεία στρατιωτικοί, πολλοί ομοσπονδιακοί αξιωματικοί επιβολής του νόμου και υπάλληλοι σε νοσοκομεία που χρηματοδοτούνται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση θεωρούνται απαραίτητοι, μαζί με τους ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας και τους αξιωματικούς της Υπηρεσίας Ασφάλειας Μεταφορών.
Εν τω μεταξύ, το Γραφείο Προϋπολογισμού και Διαχείρισης ζήτησε την περασμένη εβδομάδα από τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες να εξετάσουν το ενδεχόμενο μόνιμων μαζικών απολύσεων για προγράμματα ή έργα που έχουν χρηματοδότηση η οποία λήγει την 1η Οκτωβρίου ή που δεν έχουν εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης.
Ανεξάρτητα από το αν οι υπάλληλοι είναι απαραίτητοι ή όχι, εάν η αμοιβή τους εξαρτάται από ετήσιες πιστώσεις, δεν θα πληρωθούν κατά τη διάρκεια της διακοπής λειτουργίας.
Οι απαραίτητοι υπάλληλοι συνεχίζουν να εργάζονται κατά τη διάρκεια της διακοπής λειτουργίας, αλλά δεν πληρώνονται έως ότου αποκατασταθεί η χρηματοδότηση του οργανισμού τους. Από την άλλη, οι υπάλληλοι σε μη απαραίτητες θέσεις συνήθως τίθενται σε διαθεσιμότητα έως ότου η κυβέρνηση χρηματοδοτηθεί ξανά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα προγράμματα παροχών όπως η Κοινωνική Ασφάλιση, το Medicare και το Medicaid συνεχίζουν να λειτουργούν κατά τη διάρκεια ενός shutdown, επειδή οι πληρωμές των παροχών χρηματοδοτούνται μέσω μόνιμων πιστώσεων που δεν απαιτούν ανανέωση.
