Εκδίκηση πρώην εραστών μέσω γυμνών φωτογραφιών και «ροζ» βίντεο στα social media. Bullying ανηλίκων με «ξεγύμνωμα» διαπόμπευσης στον Κυβερνοχώρο.
Και τα δύο γίνονται χωρίς συναίνεση, με τους δράστες να αποσκοπούν στον ψυχολογικό εκβιασμό και το κοινωνικό… ρεζίλεμα των θυμάτων. Περισσότερες από 340 υποθέσεις διαδικτυακού σεξουαλικού εξαναγκασμού και εκφοβισμού ενηλίκων διαχειρίστηκε η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος το 2020, σύμφωνα με στοιχεία που αποκαλύπτει ο Ελεύθερος Τύπος της Κυριακής, με τον αριθμό να αυξάνεται κατά 24% εν μέσω lockdown. Με ακόμη 300 υποθέσεις σεξουαλικού εξαναγκασμού, προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας, πορνογραφίας, κατοχής και θέασης, αηδιαστικού υλικού ανηλίκων ασχολήθηκε το 2020 η ίδια αστυνομική υπηρεσία.
Συνέπειες
Το φαινόμενο της εκδικητικής πορνογραφίας (revenge porn) έχει μετατραπεί σε μια νέα διαδικτυακή «μόδα», που αποκτά ανησυχητικές διαστάσεις ακόμα και μεταξύ ανηλίκων, με τα «κρούσματα» να αυξάνονται ραγδαία μέσα στον τελευταίο χρόνο. Πρόκειται για μία ακόμα μορφή σεξουαλικής κακοποίησης, που μέσω Διαδικτύου αφήνει ένα ανεξίτηλο σημάδι, με ολέθριες συνέπειες στην ψυχική υγεία του θύματος. Κι αν οι αριθμοί μαρτυρούν μεγάλη αύξηση στα περιστατικά διαμοιρασμού φωτογραφιών και βίντεο χωρίς συναίνεση, σύμφωνα με τους ψυχολόγους της Δίωξης, δεν αποτυπώνουν το μέγεθος του προβλήματος, καθώς ακόμα περισσότερα είναι τα θύματα που δεν απευθύνονται ποτέ στις Αρχές.
«Παρατηρητές»
Οπως σε κάθε μορφή κακοποίησης, έτσι και στα περιστατικά σεξουαλικού, διαδικτυακού εκφοβισμού, υπάρχει ένας μεγάλος, «σκοτεινός» αριθμός, θυμάτων. Σε πολλές περιπτώσεις, ενδεχομένως απλώς αγνοούν ότι φωτογραφίες και βίντεό τους κάνουν τον γύρο του Διαδικτύου, χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Τις περισσότερες φορές, όμως, τα θύματα δεν φτάνουν ποτέ στο σημείο να καταγγείλουν το περιστατικό.
Κοινωνικό στίγμα, ντροπή για το τι θα πει ο οικογενειακός κύκλος ή το σχολικό περιβάλλον σε περίπτωση ανήλικων θυμάτων είναι οι πιο συνηθισμένοι λόγοι για τους οποίους πολλές φορές περιστατικά εκδικητικής πορνογραφίας δεν φτάνουν ποτέ στις Αρχές.
«Ενα μεγάλο πρόβλημα είναι και οι παρατηρητές. Ολοι όσοι, δηλαδή, βλέπουν τέτοιο υλικό και είτε δεν το αναφέρουν είτε το μοιράζουν», δηλώνει ο δρ Γιώργος Νάκος, ψυχολόγος της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Πρωταρχικό ρόλο στην αντιμετώπιση του φαινομένου αποτελεί η προσπάθεια πρόληψης, ιδίως στην περίπτωση των ανήλικων θυμάτων και δραστών. «Τα παιδιά μπορούν να προστατευτούν, ό,τι συμβαίνει πρέπει να το πουν και όχι να το υποστούν. Να ενημερωθούν για τη σωστή κουλτούρα του Διαδικτύου. Να μη μοιράζουμε προσωπικές στιγμές όσες πιέσεις και αν έχουμε και, αν συμβεί, να απευθυνθούμε στους σωστούς ανθρώπους. Αυτό το υλικό μπορεί να μας ακολουθεί σε όλη μας τη ζωή. Εχουν τύχει περιστατικά με προθέσεις αυτοκτονίας, πρέπει να προλάβουμε καταστάσεις και όχι μόνο να θεραπεύουμε», προειδοποιεί ο δρ Γιώργος Νάκος.
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, τα κίνητρα των δραστών δεν είναι πάντα σαφή και υποκινούνται από διαφορετικά αίτια. Σε αρκετές περιπτώσεις είναι πρώην ερωτικοί σύντροφοι που έχουν διακόψει τις σχέσεις τους με το θύμα για μήνες ή και χρόνια και κοινοποιούν το υλικό μεταγενέστερα, χωρίς πάντα ο λόγος να είναι ο ίδιος. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο σκοπός τους είναι να ταπεινώσουν το θύμα, ως εκδίκηση για τον τερματισμό της σχέσης. Ενας δεύτερος τύπος δράστη είναι πρόσφατοι πρώην σύντροφοι, που παρουσίαζαν συχνά μία μακρά ιστορία κακοποιητικής συμπεριφοράς και ελέγχου προς τα θύματά τους. Με τον χωρισμό συνεχίζουν ουσιαστικά τις βίαιες τάσεις τους, αυτήν τη φορά όμως αιχμαλωτίζοντας διαδικτυακά το θύμα. Ορισμένες φορές ο εκβιασμός γίνεται καθαρά για οικονομικά ανταλλάγματα, ενώ σε άλλες περιπτώσεις οι δράστες προσπαθούν με αυτόν τον τρόπο να γνωρίσουν διά ζώσης το θύμα.
ΕΡΕΥΝΑ «ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ»: Οι δράστες του διπλανού θρανίου
«Σ’ έχω ήδη βίντεο, οπότε πρέπει να βγάλεις και κάτι παραπάνω. Ή θα βγάλεις κάτι παραπάνω ή θα ανέβει το βίντεό σου στο Instagram! Αν βγάλεις κάτι παραπάνω, δεν θα σε δει κανείς. Θα σε δω μόνο εγώ». Με αυτά τα λόγια ένας νεαρός χρήστης του Διαδικτύου εκβιάζει εργαζόμενη του «Χαμόγελου του Παιδιού», που, υποδυόμενη τη 16χρονη, μπήκε σε γνωστή εφαρμογή που χρησιμοποιεί πλήθος παιδιών και εφήβων και πραγματοποίησε βιντεοκλήσεις με τυχαίους χρήστες. Τα αποτελέσματα της online έρευνας του οργανισμού μαρτυρούν τη ραγδαία εξάπλωση κακοποιητικών συμπεριφορών σε γνωστές εφαρμογές του Διαδικτύου.
Βιντεοσκόπηση χωρίς συναίνεση, χυδαίες προτάσεις, εκβιασμοί. Περίοπτη θέση ανάμεσα σε αυτές τις συμπεριφορές έχει αποκτήσει η εκδικητική πορνογραφία. Λίγες ημέρες πριν η αντεισαγγελέας Πλημμελειοδικών Ρόδου άσκησε ποινικές διώξεις σε έναν 18χρονο κάτοικο του νησιού, που ανέβασε σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης γυμνές φωτογραφίες και βίντεο της πρώην του, ως εκδίκηση για τον χωρισμό τους. Ο ανήλικος κατηγορούμενος φαίνεται να έδρασε μεταξύ Νοεμβρίου 2017 και Ιουλίου 2019. Η 16χρονη τότε μαθήτρια διαπίστωσε έντρομη ότι ο συνομήλικος πρώην φίλος της είχε δημοσιεύσει στο Διαδίκτυο εικόνες της και βίντεο με προσωπικές τους στιγμές και απευθύνθηκε στις Αρχές. Πρόκειται για μία από τις πολλές περιπτώσεις μη συναινετικής πορνογραφίας στην Ελλάδα, που είχε ανήλικους πρωταγωνιστές. Αιτία: Η ραγδαία αύξηση της χρήσης του Διαδικτύου από πολύ νεαρές ηλικίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με έρευνα της «Focus Bari» για το «Χαμόγελο του Παιδιού», τα παιδιά ηλικίας 5 έως 12 ετών χρησιμοποιούν το Ιnternet, σε ποσοστό 85%. «Τα παιδιά πολύ συχνά επεξεργάζονται-αναρτούν δεδομένα για τους συνομηλίκους τους και γι’ αυτό είναι πηγή κινδύνου», προειδοποίησε, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς Πλοήγησης στο Διαδίκτυο, η Λίλιαν Μήτρου, πρόεδρος του Ινστιτούτου για την Ιδιωτικότητα, τα Προσωπικά Δεδομένα και την Τεχνολογία.
«Ροζ» διαπόμπευση με ονοματεπώνυμο
«Μόνο φωτογραφίες καλής ποιότητας γυναικών 18-30 ετών επιτρέπονται στη σελίδα». Αυτός ήταν ένας από τους κανόνες της ιστοσελίδας εκδικητικής πορνογραφίας chatpic.org. Ανάμεσα σε αυτούς τους κανόνες δεν υπήρχε κάποια αναφορά ότι απαιτείται η συγκατάθεση της εικονιζόμενης για τη δημοσίευση. Διαδικτυακές καταγγελίες έκαναν λόγο για αναρτήσεις παιδικής πορνογραφίας, φωτογραφίες διαπόμπευσης ή εκδίκησης σε ΛΟΑΤΚΙ άτομα, ακόμα και φωτογραφίες της δολοφονημένης Ελένης Τοπαλούδη. Υπήρχαν, μάλιστα, και περιπτώσεις όπου αναγράφονταν ονόματα, προφίλ social media, έως και διευθύνσεις των εικονιζόμενων κοριτσιών. Ενα trend στο twitter που για μέρες έβαζε στο στόχαστρο την ιστοσελίδα εκδικητικής πορνογραφίας οδήγησε, τελικά, τους υπεύθυνους που κρύβονται από πίσω της να την «κατεβάσουν», ενώ σχηματίστηκε δικογραφία από τη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Για κάθε ιντερνετική σελίδα revenge porn που «πέφτει», όμως, μία άλλη εμφανίζεται, με τη Δίωξη να ζητά από όλα τα θιγόμενα πρόσωπα να προχωρούν σε καταγγελίες, για να περιοριστεί το φαινόμενο που έχει κατακλύσει το Διαδίκτυο.
