Στο πλαίσιο της 25ης Νοεμβρίου, Διεθνούς Ημέρας για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, η Refugee Suppor Aegean (RSA) δημοσίευσε ένα κείμενο με δύο ιστορίες γυναικών από τη Σιέρα Λεόνε που είχαν υποστεί ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων (FGM) στη χώρα τους. Η ευαλωτότητα και ο κίνδυνος που διέτρεχαν δεν αναγνωρίστηκαν καν αρχικά κατά τη διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα.
Ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων – FGM είναι μια απόλυτα βίαιη και επιβλαβής πρακτική βασισμένη σε πατριαρχικά και σεξιστικά στερεότυπα, η οποία στοχεύει στον έλεγχο των σωμάτων των γυναικών και αποτελεί κατάφωρη διάκριση και παραβίαση των δικαιωμάτων τους λόγω φύλου.
Η Υποστηριξη Προσφυγων στο Αιγαίο (RSA) εκπροσώπησε υποθέσεις γυναικών από τη Σιέρα Λεόνε οι οποίες ήταν επιζήσασες της βίαιης αυτής πρακτικής και έφτασαν στην Ελλάδα κατά την τελευταία διετία. Σε πρώτο βαθμό, οι γυναίκες έλαβαν απορριπτικές αποφάσεις στην Ελλάδα. Αναγνωρίστηκαν ως προσφύγισσες μόνο μετά από την εξέταση των προσφυγών τους από τις Επιτροπές Προσφυγών σε δεύτερο βαθμό της διαδικασίας ασύλου.
Η Λόρα*, επιζώσα FGM από τη Σιέρα Λεόνε, έφτασε στην Ελλάδα το 2022 μαζί με τον σύζυγο και το νεογέννητο παιδί τους, όταν το σκάφος τους ναυάγησε και ακολούθησε βίαιος διαχωρισμός της από την οικογένειά της και η επαναπροώθησή της στην Τουρκία· εκεί συνελήφθη, τέθηκε σε κράτηση και έμαθε λίγες ημέρες αργότερα τον θάνατο του μωρού της. Επιστρέφοντας εκ νέου στην Ελλάδα, η ευαλωτότητά της ως επιζώσας FGM δεν αναγνωρίστηκε στη διαδικασία υποδοχής. Η αίτηση ασύλου της απορρίφθηκε σε πρώτο βαθμό, με το σκεπτικό ότι δεν κινδυνεύει πλέον να υποστεί FGM λόγω ηλικίας. Με την προσφυγή της και τη νομική συνδρομή της RSA, η Επιτροπή Προσφυγών αναγνώρισε το FGM ως «διαρκή βλάβη» με μόνιμες συνέπειες και της χορήγησε προσφυγικό καθεστώς τον Απρίλιο 2024.
Η Μαριάτου*, επίσης επιζώσα FGM από τη Σιέρα Λεόνε, έφτασε στην Ελλάδα έγκυος στα τέλη του 2023 μαζί με τον αρραβωνιαστικό της, και κατά την υποδοχή αναγνωρίστηκε η ευαλωτότητά της ως επιζώσας βασανιστηρίων και εγκύου. Παρ’ όλα αυτά, η αίτηση ασύλου της απορρίφθηκε τον Μάιο 2024, με εντολή επιστροφής στη Σιέρα Λεόνε, παρότι βρισκόταν σε προχωρημένη κύηση. Στην προσφυγή της, μέσω της RSA, υπογράμμισε ότι τόσο η ίδια όσο και η νεογέννητη κόρη της διέτρεχαν κίνδυνο να υποβληθούν σε FGM. Η Επιτροπή Προσφυγών έκανε δεκτή την προσφυγή και αναγνώρισε μητέρα και παιδί ως πρόσφυγες τον Σεπτέμβριο 2024.
«Τραυματική. Οδυνηρή, Μη αναστρέψιμη». Με αυτές τις λέξεις η αρμόδια οργάνωση του ΟΗΕ για την ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών, UN Women, περιγράφει τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων (FGM). Το FGM συνιστά βασανιστήρια και σκληρή, απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση σύμφωνα με τη διεθνή νομολογία.
Στην Ελλάδα το πρώτο εξάμηνο του 2025 το ποσοστό των αιτούντων και αιτουσών άσυλο από τη Σιέρα Λεόνε που αναγνωρίστηκαν ως πρόσφυγες και προσφύγισσες από την Υπηρεσία Ασύλου κυμάνθηκε στο 34%. Η Σιέρα Λεόνε παραμένει μια από τις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά FGM· περίπου 9 στα 10 κορίτσια και γυναίκες, ακόμα και μωρά, έχουν υποβληθεί σε FGM, ενώ η πρακτική δεν απαγορεύεται ούτε ποινικοποιείται από την εθνική νομοθεσία.
Όπως έκριναν και οι Επιτροπές Προσφυγών στις υποθέσεις της Λόρας* και της Μαριάτου*, στις περιπτώσεις των επιζωσών FGM, οι ελληνικές αρχές οφείλουν να αναγνωρίζουν ότι ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων προκαλεί βλάβη διαρκούς χαρακτήρα, παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών και ακραία μορφή διάκρισης και βίας λόγω του φύλου τους, και ισοδυναμεί αναμφίβολα με δίωξη κατά την έννοια των διατάξεων της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 για τους Πρόσφυγες. Η προστασία των επιζωσών μια τέτοιας ακραίας βίας είναι καθήκον κάθε δημοκρατικής πολιτείας, για τη διασφάλιση του δικαιώματος στην ελευθερία, τη σωματική ακεραιότητα και την αξιοπρεπή διαβίωση.
Διαβάστε τις ιστορίες των γυναικών εδώ: https://rsaegean.org/el/dyo-istories-gynaikon-pou-ypestisan-fgm-apo-ti-siera-leone/
