Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε το διήμερο Συνέδριο με τίτλο «Νησιωτικότητα: Δημόσια Πολιτική και Τοπική Αυτοδιοίκηση», το οποίο συνδιοργανώθηκε από το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ), τη Γενική Γραμματεία Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής και την Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Περιφερειών της Βουλής, στις 27 και 28 Ιουνίου, στο Ίδρυμα Ευγενίδου, στην Αθήνα, με αφορμή τη συμπλήρωση 40 χρόνων λειτουργίας της ΕΕΤΑΑ.
Το Συνέδριο, το οποίο τελούσε υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων, απετέλεσε ένα σοβαρό forum συζήτησης, ανάλυσης και καταγραφής των ιδιαιτεροτήτων, των δυσκολιών αλλά και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των νησιών μας και παράλληλα των πολιτικών που εφαρμόζονται.
Στόχος του Συνεδρίου ήταν η διατύπωση μιας συγκροτημένης Πρότασης για τη Νησιωτικότητα, στο πλαίσιο της Ολοκληρωμένης Στρατηγικής για το Θαλάσσιο και Νησιωτικό Χώρο.
Στις εργασίες του διήμερου Συνεδρίου παραβρέθηκαν, μεταξύ άλλων, ο Υπουργός Εσωτερικών Θεόδωρος Λιβάνιος, ο Υφυπουργός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Βασίλης – Πέτρος Σπανάκης, ο Υφυπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Στέφανος Γκίκας, ο Πρόεδρος και ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΕΤΑΑ Δημήτρης Μαραβέλιας και Αναστάσιος Μαυρίδης, αντίστοιχα, ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ Λάζαρος Κυρίζογλου, το Μέλος του ΔΣ της ΕΝΠΕ Χρήστος Μιχαλάκης, ο Βουλευτής Δωδεκανήσου, Πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Περιφερειών της Βουλής Μάνος Κόνσολας, ο Γ.Γ. Αυτοδιοίκησης και Αποκέντρωσης Σάββας Χιονίδης, ο Γ.Γ. Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Μανώλης Κουτουλάκης, ο Διοικητής του Ευγενίδειου Ιδρύματος, ομότιμος Καθηγητής Ιωάννης Γκόλιας, Δήμαρχοι νησιωτικών δήμων, εκπρόσωποι θεσμικών φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της Ακαδημαϊκής Κοινότητας.
Ο Πρόεδρος της ΕΕΤΑΑ κ. Δημήτρης Μαραβέλιας, αναφέρθηκε στη σαραντάχρονη πορεία της ΕΕΤΑΑ και στο σημαντικό ρόλο που έχει παίξει σε όλες τις σημαντικές αυτοδιοικητικές μεταρρυθμίσεις στη χώρα μας, καθώς και στην υποστήριξη που περέχει όλα αυτά τα χρόνια στους νησιωτικούς Δήμους, ιδίως τους μικρούς, μέσω της Τεχνικής Υπηρεσίας της, για την ωρίμανση τεχνικών έργων, μέσω της έκδοσης οδηγών και εργαλείων και μέσω της υποστήριξής τους στην υλοποίηση Ολοκληρωμένων Χωρικών Στρατηγικών.
Αναφερόμενος στο στόχο του Συνεδρίου είπε ότι, δεν είναι άλλος από την ανταλλαγή εμπειριών, την κατανόηση των κρίσιμων ζητημάτων που απασχολούν τα νησιά μας και το συντονισμό δράσεων για μια βιώσιμη ανάπτυξη, που θα συνδυάζει: μια ανθεκτική οικονομία, μια ανθεκτική κοινωνία και ένα ανθεκτικό περιβάλλον.
Ο υπουργός Εσωτερικών κ. Θεόδωρος Λιβάνιος έκανε αναφορά στην αλλαγή του μοντέλου διανομής της ετήσιας χρηματοδότησης των δήμων που ισχύει από τις αρχές του 2024 και όπως σημείωσε είχε ως αποτέλεσμα να ευνοηθούν οι ορεινοί και νησιωτικοί δήμοι, οι οποίοι έχουν αυξημένους πόρους κατά 40% -50% σε σχέση με το 2023.
Σημείωσε ακόμα ότι το πρόβλημα υποστελέχωσης των μικρών νησιών εκτιμάται ότι θα αντιμετωπιστεί σε μεγάλο βαθμό από την υπέρμετρη αύξηση της μοριοδότησης της εντοπιότητας σε διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ, ενώ πρόσθεσε ότι για τον προγραμματισμό προσλήψεων για το 2026 θα υπάρχει μεγαλύτερο ποσοστό έγκρισης σχετικών αιτημάτων από τους ορεινούς και νησιωτικούς δήμους.
Ο κ. Λιβάνιος επεσήμανε την ανάγκη να καταγραφούν και στη συνέχεια να υλοποιηθούν οι ανάγκες των νησιωτικών δήμων σε υποδομές, όπως οι αφαλατώσεις και οι αποχετεύσεις για να υποστηριχθούν οι μόνιμοι κάτοικοι οι τουρίστες.
Δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην υπό διαμόρφωση θεσμική μεταρρύθμιση του Κώδικας της Αυτοδιοίκησης, ο οποίος μέχρι τώρα αναπτύσσεται σε 1.700 σελίδες, με ξεχωριστό κεφάλαιο για τους ορεινούς και νησιωτικούς δήμους.
Ο υφυπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, κ. Στέφανος Γκίκαςανέλυσε μια σειρά από Δράσεις του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής – μέσω της Γ.Γ.ΑΙ.Ν.Π. – με ιδιαίτερα θετικό κοινωνικό αποτύπωμα στα νησιά, όπως :
- τα άνω των 350 δρομολογημένων έργων από την Γ.Γ.ΑΙ.Ν.Π., για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας.
- το “Μεταφορικό Ισοδύναμο” και την προσπάθεια εξορθολογισμού του.
- την στήριξη των νέων οικογενειών στα νησιά, με το Πρόγραμμα «απομακρυσμένης υποστήριξης εγκύων και νέων γονέων» και τον «Ψηφιακό Βοηθό Γονέα», σε συνεργασία με το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας.
- την υποστήριξη της Νησιωτικής Επιχειρηματικότητας με την δημιουργία του “Βαρόμετρου Νησιωτικής Επιχειρηματικότητας.”
- την ανάδειξη και προστασία των παραδοσιακών οικισμών.
- την αξιοποίηση Ευρωπαϊκών και Εθνικών Προγραμμάτων και Χρηματοδοτήσεων, ειδικότερα για τα μικρά νησιά, όπως το πρόγραμμα GrecoIslands, κ.α.
Ο υφυπουργός Εσωτερικών, κ. Βασίλης Σπανάκης, από την πλευρά του, ανέφερε ότι για το 2025 η συνολική τακτική επιχορήγηση που αποδόθηκε από το υπουργείο Εσωτερικών στους 62 νησιωτικούς Δήμους της χώρας ανέρχεται στα 122 εκατ. ευρώ, αυξημένη κατά 44% σε σχέση με το 2023.
Ο υφυπουργός υπογράμμισε ότι «η ενίσχυση της νησιωτικότητας αποτελεί στρατηγικό στόχο της κυβέρνησης, στο πλαίσιο της ισόρροπης, βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης όλων των περιοχών της χώρας».
Το υπουργείο Εσωτερικών πρόσθεσε ο κ. Σπανάκης «έχει προχωρήσει σε σειρά περαιτέρω δράσεων για την εφαρμογή της ρήτρας νησιωτικότητας. Αρχικά, με την ψηφιοποίηση των διαδικασιών, καθώς πολλές υπηρεσίες προσφέρονται ηλεκτρονικά και συνεπώς, δεν απαιτείται τοπική διαχείριση και μετακίνηση των πολιτών σε νησιά που εδρεύουν οι δημόσιες υπηρεσίες. Εν συνεχεία, με την απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών και τη μείωση της γραφειοκρατίας, όπως για παράδειγμα με την πρόσφατη κατάργηση της έκδοσης των πιστοποιητικών γέννησης και οικογενειακής κατάστασης κατά τη διεκπεραίωση διοικητικών διαδικασιών» και τέλος «με την συμβολή των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών, τα οποία, όπως είπε, αποτελούν έναν βασικό μηχανισμό εφαρμογής της ρήτρας νησιωτικότητας στην πράξη.
Ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ),κ. Λάζαρος Κυρίζογλου παρουσίασε τις βασικές προτάσεις της ΚΕΔΕ για την ενίσχυση της νησιωτικής πολιτικής:
- Κατάρτιση εθνικής στρατηγικής για τη νησιωτικότητα και εφαρμογή πολιτικών που λαμβάνουν υπόψη τις γεωγραφικές ιδιαιτερότητες των νησιών.
- Σύνταξη ειδικού επιχειρησιακού προγράμματος στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ, για την κάλυψη κρίσιμων τομέων όπως η υγεία, η εκπαίδευση, οι συγκοινωνίες, η ενέργεια και τα απορρίμματα.
- Ίδρυση ειδικού χρηματοδοτικού εργαλείου αποκλειστικά για τη νησιωτική αυτοδιοίκηση, με πόρους από εθνικές και ευρωπαϊκές πηγές.
Ο Πρόεδρος της ΚΕΔΕ, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι, «Χρειάζεται δημιουργία ειδικού χρηματοδοτικού εργαλείου για τη νησιωτική αυτοδιοίκηση, με εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, για την υποστήριξη των νησιωτικών δήμων σε έργα και δράσεις που απαιτούνται λόγω των ιδιαίτερων γεωγραφικών συνθηκών».
Τέλος, επεσήμανε τον αναγκαίο και σημαντικό ρόλο της ΕΕΤΑΑ ως τεχνικού συμβούλου των δήμων και κυρίως των μικρών και νησιωτικών,
Ένα νέο πλαίσιο διεκδίκησης σε επίπεδο Ε.Ε., αλλά και συγκεκριμένες προτάσεις για τη στήριξη της αυτοδιοίκησης στις νησιωτικές πολιτικές, ανέδειξε το περιεχόμενο της ομιλίας του Προέδρου της Επιτροπής Περιφερειών της Βουλής και Βουλευτή Δωδεκανήσου, κ. Μάνου Κόνσολα,
Ο κ. Κόνσολας τόνισε ότι η Ελλάδα πρέπει να θέσει σε νέα βάση το ζήτημα των κριτηρίων κατανομής πόρων από την Ε.Ε στις νησιωτικές περιοχές.
«Η κατηγοριοποίηση και η κατανομή των πόρων στις νησιωτικές περιφέρειες δεν πρέπει να γίνεται με βάση το ΑΕΠ τους. Θα πρέπει να συμπεριληφθούν κριτήρια όπως η έλλειψη ανταγωνιστικότητας, οι τοπικές οικονομίες που είναι μικρής κλίμακας, το υψηλό μεταφορικό κόστος, η έλλειψη υποδομών και η ψηφιακή υστέρηση.
Παρουσίασε, επίσης, την πρόταση που κατέθεσε στην Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης (REGI) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Πολιτική Συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά το 2027.
Ενώ κατέθεσε συγκεκριμένες προτάσεις στήριξης της αυτοδιοίκησης στις νησιωτικές περιοχές, όπως:
– αλλαγή στον τρόπο κατανομής των ΚΑΠ για τους νησιωτικούς δήμους, προκειμένου να αυξηθεί η χρηματοδότηση τους και να είναι σε θέση να καλύπτουν τις ανάγκες τους και να προσφέρουν υπηρεσίες στους πολίτες τους,
– καθιέρωση νέων κανόνων για το οργανόγραμμα των νησιωτικών δήμων που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες στελέχωσής τους και ειδικών μισθολογικών κινήτρων για την ενίσχυση τους με επιστημονικό προσωπικό,
– δημιουργία ειδικού φορέα που θα αναλάβει την ευθύνη της αναθέτουσας αρχής και της διενέργειας διαγωνισμών για τους μικρούς νησιωτικούς δήμους που δεν έχουν προσωπικό και σήμερα ούτε διαγωνισμούς μπορούν να κάνουν, ούτε πόρους μπορούν να απορροφήσουν, ούτε έργα μπορούν να υλοποιήσουν.
Τις εργασίες του Συνεδρίου χαιρέτισαν επίσης οι κ.κ. Χρήστος Μιχαλάκης,Ιωάννης Γκόλιας, Σάββας Χιονίδης, Μανώλης Κουταλάκηςκαι Ευστράτιος Χαρχαλάκης, Δήμαρχος Κυθήρων και Αντικυθήρων, Πρόεδρος της Επιτροπής Νήσων και Πολιτικής Συνοχής της ΚΕΔΕ.
Ακολούθησαν οι εργασίες του Συνεδρίου στις οποίες παρουσιάστηκαν οι εξής Θεματικές Ενότητες :
- Θεσμικές Πρωτοβουλίες και Στρατηγικές Προτεραιότητες για τη Νησιωτικότητα
- Εφαρμογή Ρήτρας Νησιωτικότητας ως Δομικός Μηχανισμός της Νησιωτικής Πολιτικής σε Ελλάδα και ΕΕ
- Χωρικός και Πολεοδομικός Σχεδιασμός- Αναλύοντας τις ισορροπίες και τα όρια της ανάπτυξης
- Κρίσιμες υποδομές και λειτουργίες για τα νησιά: Διασυνδεσιμότητα, μεταφορές και δίκτυα
- Βιώσιμη Τουριστική Ανάπτυξη: φέρουσα ικανότητα και διαχείριση προορισμών.
- Η Αρχιτεκτονική κληρονομιά και ο Πολιτισμός ως εργαλείο τοπικής ανάπτυξης.
- Νησιωτική Ανθεκτικότητα – Κλιματική Αλλαγή : Φυσικοί Πόροι, Προστασία Περιβάλλοντος. Πολιτικές και Δεξιότητες για την Πράσινη Οικονομία
- Ειδικές πολιτικές και Ολοκληρωμένες χρηματοδοτήσεις για τα νησιά – Η πρόκληση της σύζευξης της ανάγκης με τους πόρους
- Θεσμική Ενδυνάμωση φορέων της Νησιωτικότητας και Προτάσεις υποστήριξης και αναβάθμισης ικανοτήτων νησιωτικών δήμων
Στο τέλος του Συνεδρίου ο Υφυπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, κ. Στέφανος Γκίκας και ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΕΤΑΑ,κ. Αναστάσιος Μαυρίδης, υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεργασίας, το οποίο επισφράγισε την πολυετή συνεργασία των δύο Φορέων και το οποίο έθεσε τις βάσεις για την περαιτέρω συνεργασία και την ανάληψη κοινών δράσεων και πρωτοβουλιών.
