Για να επιτευχθεί η αειφορική αγροτική ανάπτυξη οφείλουν οι κοινωνίες της υπαίθρου να διαμορφώσουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις ατομικής και συλλογικής δράσης τους, να αξιοποιήσουν τη διεπιστημονική συνεργασία, την τεχνολογική πρόοδο, με βάση τις αξίες της αλληλεγγύης και του σεβασμού στο περιβάλλον για ένα καλύτερο μέλλον.
Η ανάπτυξη της υπαίθρου τις τελευταίες δεκαετίες προέκυψε από διαφορετικές δραστηριότητες, που σημειώθηκαν στoν αγροτικό χώρο από διαφορετικές κοινωνικές ομάδες και οι οποίες είναι η πολυλειτουργικότητα της γεωργίας, η αύξηση της πολυδραστηριότητας εκτός γεωργίας, οι τοπικές συνέργειες φορέων, η αναδιάρθρωση των εκμεταλλεύσεων και οι μεταβολές στην αγροδιατροφική αλυσίδα. Η γεωργία σήμερα γίνεται όλο και πιο πολυλειτουργική εκτελώντας λειτουργίες πέρα από την απλή παραγωγή τροφίμων. Με μια ευρύτερη έννοια αυτή περιλαμβάνει τις λειτουργίες όπως είναι η προστασία της βιοποικιλότητας, η διαχείριση του νερού, η αγροτική κοινωνική συνοχή, η τοπική ταυτότητα και η ασφάλεια και ποιότητα των τροφίμων.
Σήμερα η αειφορική αγροτική ανάπτυξη μπορεί να επιτευχθεί από φορείς και κοινωνικές ομάδες, οι οποίοι κατασκευάζουν ένα σύνθετο πλέγμα δικτύων που οδηγεί στην κινητοποίηση των αγροτικών πόρων. Το αγροδιατροφικό σύμπλεγμα αποτελείται από δύο υποσυστήματα: τις εισροές χημικές και μηχανικές και τις εκροές το εμπόριο, τα δίκτυα διανομής, τα καταστήματα πώλησης. Αυτό συμπεριλαμβάνει ένα σύνολο δραστηριοτήτων και σχέσεων που αλληλεπιδρούν, ώστε να καθορίσουν τι και πόσο, με ποια μέθοδο και για ποιον η τροφή παράγεται, επεξεργάζεται, διανέμεται και καταναλώνεται. Οι φορείς που εμπλέκονται στο αγροδιατροφικό σύστημα είναι οι γεωργικές βιομηχανίες προμήθειας αγροτικών εισροών, οι αγρότες, τα δίκτυα εμπορίας, οι βιομηχανίες μεταποίησης-τυποποίησης τροφίμων τα καταστήματα πώλησης και τέλος οι καταναλωτές.
Η πολυπλοκότητα των σύγχρονων τοπικών κοινωνιών της υπαίθρου είναι τόσο αυξημένη ώστε πολλά κοινωνικά θέματα δεν μπορούν να επιλυθούν χωρίς τη σύμπραξη πολυεπιστημονικών γνωστικών αντικειμένων. Η ιδιαιτερότητα της διαχείρισης του αγροτικού χώρου για αειφόρο ανάπτυξη εμπίπτει σε πολλαπλά επιστημονικά πεδία και προϋποθέτει τη διεπιστημονική συνεργασία μεταξύ πολλών ειδικοτήτων. Η διεπιστημονικότητα αξιοποιεί την καλή γνώση των εννοιών των επιστημονικών πεδίων μιας διεπιστημονικής ομάδας, με σκοπό να επιτευχθούν καινοτόμες λύσεις για τα προβλήματα που απασχολούν την κοινωνία. Η διεπιστημονική συνεργασία στον αγροτικό χώρο είναι μια πολύ σημαντική πρόκληση, διότι απαιτείται να συνεργαστούν επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων για ζητήματα που συσχετίζονται με τη διευθέτηση, οργάνωση, διαχείριση και ανάπτυξη του χώρου στις αγροτικές περιοχές, ώστε να οδηγηθούν σε σωστές αποφάσεις. Σε αυτή τη διεπιστημονική προσέγγιση, η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών παρουσιάζει σημαντική υστέρηση.
Η αειφορική ανάπτυξη σε ένα τόπο χτίζεται πάνω στα δεδομένα των αγροτικών τοπικών κοινοτήτων, οι οποίες γνωρίζουν τις ανάγκες τους και ως εκ τούτου οφείλουν να συμμετέχουν και επίσης προϋποθέτει ένα σημαντικό αριθμό αλλαγών στην οργάνωση της παραγωγής των τοπικών πόρων. Ο συντονισμός των τοπικών κοινωνιών της υπαίθρου είναι αρκετές φορές δύσκολος γύρω από τους τοπικούς πόρους. Η έλλειψη νοοτροπίας για συνεργασία μεταξύ των κατοίκων εμποδίζει την συμμετοχή τους σε ένα αγροδιατροφικό σύμπλεγμα. Οι δράσεις των τοπικών κοινωνιών της υπαίθρου που εμπλέκονται στο αγροδιατροφικό σύμπλεγμα θα πρέπει να διεκπεραιώνονται διεπιστημονικά, αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες από το αρχικό στάδιο παραγωγής του αγροτικού προϊόντος έως τον καταναλωτή, δηλαδή από το χωράφι έως το πιάτο, μέσω του αγροτικού δικτύου.
Η λειτουργία σύνθετου πλέγματος δικτύων με την ολοκληρωμένη διαχείριση της γεωργικής παραγωγής, τη βιολογική γεωργία, την πιστοποίηση των αγροτικών προϊόντων, τις διαδικτυακές πλατφόρμες ηλεκτρονικών αγροτικών υπηρεσιών θα συμβάλει στην εξαφάνιση της απομόνωσης της υπαίθρου και θα προωθήσει την αειφορική ανάπτυξη της υπαίθρου.
Λίτσα Λιόπα – Τσακαλίδη
Αναπληρώτρια καθηγήτρια
Τ.Ε.Ι. Δυτικής Ελλάδας, Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων, aliopa@teimes.gr
