Όσοι πίστεψαν ότι ο Αλέξης Τσίπρας, μέσα από το βιβλίο «Ιθάκη», θα έκανε επιτέλους την αυτοκριτική που ποτέ δεν τόλμησε, διαψεύδονται πανηγυρικά. Το κείμενο – σύμφωνα με τις μέχρι τώρα διαρροές – λειτουργεί ως επιβεβαίωση ότι ο ίδιος παραμένει ο πολιτικός του 2015: ο άνθρωπος που οδήγησε τη χώρα στο χάος του δημοψηφίσματος, στα capital controls και στο τρίτο αχρείαστο μνημόνιο, χωρίς να αναγνωρίζει ούτε σήμερα το κόστος.
Η περιγραφή των γεγονότων του καλοκαιριού του 2015 στο βιβλίο μοιάζει περισσότερο με προσπάθεια προσωπικής δικαίωσης παρά με ιστορική εξήγηση. Ο Τσίπρας παραθέτει συνομιλίες με τη Μέρκελ, κινήσεις τακτικής, «θάρρος» απέναντι στους Θεσμούς. Αλλά πουθενά δεν αγγίζει το κεντρικό: ότι εκείνο το εξάμηνο ήταν ένα ακριβό πείραμα αυταπάτης. Ένα πείραμα που ξεκίνησε επειδή βιάστηκε να καταλάβει την εξουσία, αγνόησε όσους τον προειδοποιούσαν και εμπιστεύτηκε λάθος ανθρώπους και επικίνδυνες θεωρίες. Και που κατέληξε στη σκληρότερη δημοσιονομική δέσμευση της χώρας από την αρχή της κρίσης.
Το ίδιο μοτίβο συναντάμε και στο ζήτημα των τηλεοπτικών αδειών. Ο Τσίπρας εμφανίζει τον διαγωνισμό ως μνημείο διαφάνειας, σύγκρουση με τη διαπλοκή και θρίαμβο του δημόσιου συμφέροντος -με τα περίφημα 246 εκατ. ευρώ ως επιχείρημα. Όσα λέει κάθε κλασικός ΣΥΡΙΖΑίος, δηλαδή, είτε πάει τον Παππά είτε δεν τον πάει. Στην αφήγηση του Τσίπρα, τα πάντα λειτούργησαν άψογα. Και ο άνθρωπος-κλειδί; Ο Νίκος Παππάς, τον οποίο επί της ουσίας υπερασπίζεται παρά τα όσα γράφονται το τελευταίο διάστημα.
Η ταύτιση είναι απόλυτη. Παρά τα όσα κυκλοφορούσαν ότι ο Τσίπρας «κρατά αποστάσεις», το βιβλίο τον διαψεύδει. Ο Παππάς παρουσιάζεται ως ο υπουργός που εκτέλεσε πιστά μια κοινή στρατηγική. Καμία αναφορά σε αστοχίες, σε θεσμικές ενστάσεις, στις περιπέτειες που ακολούθησαν. Ο Τσίπρας όχι μόνο καλύπτει πολιτικά πλήρως τον Παππά, αλλά αναλαμβάνει ο ίδιος την πατρότητα όλων των επιλογών αλλά και την ευθύνη των εξελίξεων.
Το να υπερασπίζεται τις αποφάσεις του είναι θεμιτό. Το να επιμένει όμως ότι δεν υπήρξε ούτε λάθος ούτε υπερβολή, μετατρέπει την «Ιθάκη» σε μνημείο πολιτικής αμετανοησίας. Εκεί που ένας ώριμος πολιτικός θα έκανε έναν απολογισμό, ο Τσίπρας ξαναγράφει την ιστορία αποδίδοντας στον εαυτό του ρόλο σχεδόν ηρωικό.
Η πραγματικότητα είναι απλή: ο Αλέξης Τσίπρας δεν αλλάζει. Και όσο περισσότερο προσπαθεί να εμφανιστεί ως «μετριοπαθής», τόσο πιο καθαρά φαίνεται ότι παραμένει ο ίδιος άνθρωπος που το 2015 οδήγησε τη χώρα στο χείλος. Η «Ιθάκη» δεν είναι η απόδειξη της ωρίμανσής του. Είναι η απόδειξη ότι δεν μπορεί -και ίσως δεν θέλει- να ξεφύγει από το παρελθόν του. Ότι θα συνεχίσει στον ίδιο δρόμο και με τους ίδιους ανθρώπους.
