Στο δεύτερο ήμισυ του 20ου αιώνα ζήσαμε συνταρακτικές αλλαγές στο χώρο της τεχνολογίας κυρίως όσον αφορά στον τρόπο αποθήκευσης, επεξεργασίας και διάδοσης τόσο της Πληροφορίας, αλλά και της Εικόνας ιδιαίτερα. Η Τηλεόραση, οι Τεχνολογίες της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών εξελίχθηκαν ραγδαία και επιδρούν συνεχώς δραστικά στον προσωπικό χρόνο του ανθρώπου.
Η εικονική πραγματικότητα (Virtual Reality) χρησιμοποιεί ηλεκτρονικούς υπολογιστές, για να δημιουργήσει και να προσομοιώσει πραγματικά ή μη περιβάλλοντα, από τα οποία ο χρήστης έχει την ψευδαίσθηση ότι περιβάλλεται και στα οποία μπορεί να κινηθεί ελεύθερα, αλληλοεπιδρώντας παράλληλα με τα αντικείμενα που περιλαμβάνουν, όπως θα έκανε και στον πραγματικό κόσμο. Το σύστημα εικονικής πραγματικότητας παρέχει στερεοσκοπική εικόνα, δηλαδή δύο εικόνες από διαφορετική οπτική γωνία, μία για κάθε μάτι του χρήστη, έτσι ώστε να δημιουργηθεί η αίσθηση του βάθους στο χώρο. Το σύστημα παρέχει στερεοσκοπικό ήχο και αίσθηση αφής, έτσι ώστε το εικονικό περιβάλλον να συμπεριφέρεται όπως και το πραγματικό και τότε η όλη εμπειρία που θα αποκτήσει ο χρήστης μπορεί να είναι άκρως ρεαλιστική.
Το υπολογιστικό δυναμικό του πλανήτη βελτιώνεται διαρκώς με νέους υπολογιστές, όπως ο Κβαντικός Υπολογιστής (Quantum Computer), το chip Loihi της Intel (2017) και αφετέρου με νέες υπολογιστικές τεχνικές, όπως Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence) και Μηχανική Μάθηση (Machine Learning). Το Loihi είναι ένα πρωτοποριακό νευρομορφικό chip, που βασίζεται στον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλός μας. Ο Κβαντικός Υπολογιστής της Google λύνει πρόβλημα σε τρία λεπτά αντί σε 10.000 χρόνια. Τα δίκτυα 5G ολοκληρώνονται σε Κίνα και Ιαπωνία και η Φινλανδία βγάζει τις προδιαγραφές για το 6G, που θα είναι 8.000 φορές πιο γρήγορο από το 5G.
Ειδικός Κρύσταλλος θα αποθηκεύει τεράστιο όγκο δεδομένων για αιώνες. Αυτό φαίνεται πως πέτυχαν η Microsoft και η Warner Bros καθώς ένα κομμάτι γυαλί θα μπορεί να εγγράφει, να αποθηκεύει αλλά και να αναπαράγει τεράστιο όγκο δεδομένων, ενώ η αντοχή του θα ξεπερνά τα 1000 χρόνια. Τα σημερινά αποθηκευτικά μέσα αντέχουν 50 χρόνια. Σε λίγο θα αποθηκεύονται και στο DNA οργανισμών με διάρκεια 3000 χρόνια.
Όλες οι παραπάνω τεχνικές γιγαντώνουν τον Ψηφιακό κόσμο στις Επικοινωνίες, στη Φωτογραφία και στον Κινηματογράφο. Η σχέση Πληροφορικής και Τέχνης ενισχύεται κάθε μέρα και διαπερνώντας από τη μετάλλαξη της Φωτογραφίας σε ελεγχόμενη Φωτογραφία, του Εικαστικού έργου σε πολυπλοκότερο και κατά βούληση μεταβαλλόμενο Εικαστικό Περιβάλλον και του Κινηματογράφου σε Κόσμο Τρισδιάστατων Αντικειμένων και Προσώπων πλήρως ψηφιοποιημένων καλύπτει όλο το φάσμα του αναγκαίου υπόβαθρου για να προκύψει ο εξατομικευμένος κινηματογράφος μαζικής χρήσης (η λεγόμενη 9η Τέχνη).
Η 9η Τέχνη εξατομικεύει το θέαμα, δίνει στον κάθε άνθρωπο τη δυνατότητα να επιλέγει το σενάριο, τους ηθοποιούς ακόμη και από το πραγματικό του συγγενικό περιβάλλον ή τον ίδιο του τον εαυτό, να κτίζει εναλλακτικά σενάρια, να κάνει μίξεις από προϋπάρχοντα έργα με τις ελεγχόμενες επιθυμητές αλλαγές, να αυτοματοποιεί τις αλλαγές στα αντικείμενα και τα πρόσωπα είτε με προδιαγεγραμμένο τρόπο είτε τυχαία. Το ψηφιακό ομοίωμα ενός ανθρώπου μπορεί να δέχεται μεταβολές βιολογικής ανάπτυξης και γήρανσης, μεταβολές μορφωτικής καλλιέργειας και κοινωνικής συμπεριφοράς και να συνυπάρχει στην ψηφιακή κοινωνία ακόμη και μετά το βιολογικό θάνατο μέχρι ο κτήτοράς του να ορίσει τον ψηφιακό του θάνατο.
Η 9η Τέχνη δίνει στον εικονικό κόσμο μία ελεγχόμενη μεταβολή ακίνδυνη, αλλά και επικίνδυνη κυρίως όταν αναπαριστά εναλλακτικά σενάρια της πραγματικής ζωής. Ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος η Εικονική Πραγματικότητα να μεταλλαχθεί σε Πραγματική Εικονικότητα (Real Virtuality).
Όλα αυτά σε εργαστηριακό επίπεδο είναι σήμερα εφικτά. Σύντομα μεγάλοι τεχνολογικοί κολοσσοί, όπως η Facebook που μεταλλάσσεται σε Metaverse, επενδύουν για να κάνουν τα παραπάνω προσιτά σε απλούς χρήστες, οι οποίοι με μία λογική συνδρομή, όπως γίνεται με το NETFLIX, θα μεταλλαχθούν σε καθημερινούς μανιακούς χρήστες. Η διαφορά έγκειται στη διαδραστική δυνατότητα, που έχει πλέον ο χρήστης, για να συμμετέχει στη διαμόρφωση του σκηνικού, των μοντέλων των ηθοποιών και στην έκβαση της υπόθεσης γενικά.
Ο κίνδυνος να συγχέουμε την ψεύτικη εικόνα με την πραγματική ζωή ελλοχεύει παντού. Υπάρχει κίνδυνος αντί να βιώνουμε την ίδια τη ζωή να βιώνουμε την ταινία της ζωής, δηλαδή την Παραζωή.
Η μόνη περιουσία του ανθρώπου είναι ο προσωπικός του χρόνος και οι αξίες που υπηρετεί, γι’ αυτό θα πρέπει να πάψουμε να είμαστε μόνο θεατές και σε κάθε ροή της καθημερινής μας ζωής πρέπει να ψάχνουμε να διακρίνουμε εκείνες τις πραγματικές στιγμές, που εμφωλιάζουν μέσα τους ψήγματα αιωνιότητας.
* Ο Θανάσης Τσακαλίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Μηχανικών H/Y και Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πατρών.
