Ήταν 25/3/1957 όταν οι εκπρόσωποι της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Δυτικής Γερμανίας, του Βελγίου, της Ολλανδίας και του Λουξεμβούργου υπέγραψαν τη συνθήκη της Ρώμης.
Ήταν 28/5/1979 όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπέγραψε στο αίθριο του Ζαππείου τη Συνθήκη Προσχώρησης της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (που αριθμούσε τότε 9 μέλη). Μεταξύ άλλων ο Εθνάρχης λέει «Η Ελλάς από σήμερα αποδέχεται οριστικά την ιστορική πρόκληση και την ευρωπαϊκή της μοίρα, διατηρώντας την εθνική της ταυτότητα. Έχουμε εμπιστοσύνη και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα».
Ήταν 1/5/2004 όταν πραγματοποιήθηκε μεγάλη διεύρυνση με 10 χώρες (μεταξύ των οποίων και η Κύπρος) να προσχωρούν στην Ε.Ε.
Ήταν 1/7/2013 όταν πραγματοποιήθηκε η τελευταία (μέχρι σήμερα) προσχώρηση στην Ε.Ε. (Κροατία).
Το οικοδόμημα της Ενωμένης Ευρώπης κλονίστηκε στις 23/6/2016 όταν οι Βρετανοί αποφάσισαν την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Το Brexit έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία σε πολλούς. Μήπως όμως δεν ήταν κάτι τόσο αναπάντεχο; Οι ηγέτες με ρόλο στη λειτουργία της Ε.Ε. επιλέγουν είτε να στρουθοκαμηλίζουν είτε να κρύβουν τα προβλήματα κάτω από το χαλί.
Ο επικεφαλής του Eurogroup (όργανο που είχε πρωταγωνιστικό ρόλο κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης της Ευρωζώνης, αν και χωρίς να προβλέπεται κάτι σχετικό από τις συνθήκες της Ε.Ε.) επιβεβαιώνει με τον πλέον κυνικό τρόπο το χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου.
Το προσφυγικό κλονίζει τα θεμέλια της Ένωσης. Συνθήκες κατέρρευσαν και χώρες (π.χ. Αυστρία, χώρες Βίσεγκραντ) αποφάσισαν μονομερώς τη στάση τους για ένα θέμα που απαιτούσε συνολική προσέγγιση. Η μαζική εισροή τόσο προσφύγων όσο και λαθρομεταναστών δημιουργεί σημαντικές κοινωνικές τριβές και εντάσεις. Ο φόβος τρομοκρατικού χτυπήματος είναι έκδηλος σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Η Ελλάδα και η Ιταλία (βουτηγμένες στα ήδη σημαντικά προβλήματά τους) καλούνται να διαχειριστούν σχεδόν εξ΄ ολοκλήρου ένα τεράστιο θέμα.
Ο σουλτάνος γείτονας έχει αποθρασυνθεί σε βαθμό τέτοιο που να απειλεί ότι κανείς Ευρωπαίος δεν θα μπορεί να περπατά ασφαλής. Η απάντηση της Ευρώπης είναι αυστηρή για τα μάτια του κόσμου. Οι προκλήσεις απέναντι στην Ελλάδα είναι συνεχείς και αναπάντητες από ευρωπαϊκής πλευράς. Βασικό άγχος (κυρίως της Γερμανίας) είναι να μην καταρρεύσει η δυσλειτουργική συμφωνία για το προσφυγικό.
Η οικονομική κρίση σε κάποιες χώρες σε συνδυασμό με τη στασιμότητα της μεσαίας τάξης σε άλλες απελευθέρωσαν δυνάμεις εθνικιστικές και ευρωσκεπτικιστικές που κρύβονταν λόγω της οικονομικής ευμάρειας. Η άνοδος λαϊκιστικών κομμάτων είναι γενικό φαινόμενο. Ακόμα και μετριοπαθή κόμματα μεταβάλλουν τις θέσεις τους.
Η Ελλάδα αποτέλεσε την πρώτη χώρα όπου ο λαϊκισμός ανήλθε στη εξουσία. Οι εκλογές στην Γαλλία και στην Ιταλία μπορεί να ανατρέψουν ότι μέχρι σήμερα θεωρούσαμε δεδομένο.
Αν η απάντηση είναι η «Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων» όπως «οραματίστηκαν» οι ηγέτες των τεσσάρων μεγαλύτερων κρατών-μελών της Ε.Ε. μάλλον το επόμενο στάδιο θα είναι η πλήρης αποδόμηση της Ε.Ε.
Οφείλουμε όσοι πιστεύουμε βαθιά στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα να είμαστε ανήσυχοι για την κατεύθυνση που έχει πάρει η Ε.Ε.
Το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες των πολιτών. Είναι χρέος μας να μην αφήσουμε τις κατακτήσεις των ευρωπαϊκών λαών κατά την τελευταία 60ετία βορά στους κάθε λογής ακραίους. Τα πολλά θετικά και σημαντικά που κατακτήθηκαν πρέπει να αποτελέσουν βάση για την περαιτέρω ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Το όραμα των μεγάλων ηγετών της Ευρώπης πρέπει να παραμείνει ζωντανό.
* Κωνσταντίνος Καραλής, Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός, MSc in Economic and Business Strategy, εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα
