ε σύγκριση με την Κίνα και την Ινδία, ο προϋπολογισμός της Γερμανίας για το διάστημα είναι ήδη αμελητέος. Τώρα, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της χώρας θέλει να περικόψει περαιτέρω τη χρηματοδότηση.
Στο διαστημικό συνέδριο που πραγματοποίησε φέτος, η Ομοσπονδιακή Ένωση Γερμανικών Βιομηχανιών (BDI) εξέδωσε μία σαφή προειδοποίηση για τις συνέπειες που μπορεί να έχουν αυτές οι περικοπές – Συνέπειες που επηρεάζουν ολόκληρη την Ευρώπη.
Η Γερμανία κινδυνεύει να μείνει σημαντικά πίσω στο κομμάτι της διαστημικής τεχνολογίας αλλά και άμυνας, συμπέρανε η BDI στο συνέδριό της για το διάστημα, που πραγματοποιήθηκε στα μέσα Οκτωβρίου. «Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, ώστε να μην επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος», σχολίασε ο επικεφαλής της BDI, Ζίγκφριντ Ρούσβουρμ, αναφερόμενος στο γεγονός ότι η Γερμανία έχει «μείνει πίσω» όσον αφορά την παραγωγή τσιπ και μικροτσίπ υπολογιστών.
«Το χάσμα της Γερμανίας με τις ΗΠΑ, την Κίνα και την Ινδία, όσον αφορά τους διαστημικούς προϋπολογισμούς, ολοένα και βαθαίνει», μεταδίδει η εφημερίδα Welt, επικαλούμενη τα πορίσματα του συνεδρίου. «Δεν ξέρω τι είναι χειρότερο: Το να εξαρτώμεθα από την καλή θέληση άλλων κρατών, ή από δισεκατομμυριούχους της τεχνολογίας όπως ο Ίλον Μασκ, που απενεργοποιεί τους δορυφόρους της Starlink όποτε νομίζει;», αναρωτήθηκε ο Ρούσβουρμ. Αυτή τη φορά, αναφερόταν στις πρωτοβουλίες που είχε πάρει ο Μασκ όσον αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία, όταν, χρησιμοποιώντας τους δορυφόρους της Starlink, εμπόδισε μία επίθεση των Ουκρανών στην Κριμαία, γιατί θεώρησε ότι τα αντίποινα του Πούτιν θα ήταν «ιδιαίτερα σκληρά».
Το συνέδριο της BDI και το λόμπι των βιομηχάνων πήραν ξεκάθαρη θέση: Η Ευρώπη πρέπει να επιδείξει περισσότερη φιλοδοξία, όσον αφορά το διάστημα – ιδανικά με ένα νέο έργο κύρους, π.χ. με το δικό της, ευρωπαϊκό διαστημικό λεωφορείο.
Πολύ πίσω η ESA από την NASA – «Είναι θέμα ευρωπαϊκής ασφάλειας»
Με την κατάσταση της ασφάλειας να έχει γίνει τεταμένη μετά τον πόλεμο της Ουκρανίας, η γερμανική διαστημική βιομηχανία έχει ένα ακόμη «δυνατό» επιχείρημα υπέρ της ανάπτυξης της διαστημικής τεχνολογίας – την αμυντική ικανότητα.
Μέσα από το συνέδριο, η βιομηχανία αντέδρασε έντονα σε ένα σημείο της διαστημικής στρατηγικής της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, που παρουσιάστηκε στις αρχές του μήνα: Το ότι η κυβέρνηση θέλει να μειώσει τον διαστημικό προϋπολογισμό της για το 2024, από τα 370 στα 314 εκατομμύρια ευρώ. Σύμφωνα με τη γερμανική κυβέρνηση, το κενό θα πρέπει να καλυφθεί με χρήματα από ιδιώτες επενδυτές.
Κατ’ αρχήν, αυτό δεν είναι αντίθετο με τα συμφέροντα του κλάδου: Ήδη, η BDI «τρέχει» την πρωτοβουλία «New Space», μέσω της οποίας αναπτύσσει οικονομικά αποδοτικούς πυραύλους και δορυφόρους που προορίζονται να αξιοποιηθούν από ιδιώτες. Η πρωτοβουλία δεν εστιάζει, βέβαια, στην έρευνα και το κύρος, αλλά στα περισσότερο αποδοτικά επιχειρηματικά μοντέλα.
Αυτή την στιγμή στη Γερμανία, τρεις «πολλά υποσχόμενες» ιδιωτικές, start-up επιχειρήσεις ανταγωνίζονται η μία την άλλη για την εκτόξευση της πρώτης γενιάς πυραύλων που θα χρησιμοποιούν σχετικά απλή τεχνολογία και θα μεταφέρουν δορυφόρους στο διάστημα, με χαμηλό κόστος – κάτι που θα ενδιέφερε τους ιδιωτικούς παρόχους δεδομένων και τηλεπικοινωνιών.
Ταυτόχρονα, η βιομηχανία της διαστημικής τεχνολογίας, με την υποστήριξη της BDI, σχεδιάζει μία γερμανική βάση εκτόξευσης πυραύλων στη Βόρεια Θάλασσα, εδώ και τέσσερα χρόνια. Οι εταίροι του έργου ανακοίνωσαν ότι η πρώτη εκτόξευση θα πραγματοποιηθεί τον Απρίλιο του 2024.
Τα χρήματα για τέτοια έργα προέρχονται όλο και περισσότερο από ιδιώτες επενδυτές – και όμως, ο κλάδος δεν θέλει να δει τις περικοπές στο κρατικό χρήμα. Παρά τη νέα δυναμική και το ενδιαφέρον των επενδυτών για το διάστημα, το ιδιωτικό χρήμα ρέει σε σχετικά μικρές ποσότητες στη γερμανική διαστημική βιομηχανία: Σύμφωνα με μία νέα μελέτη της συμβουλευτικής εταιρείας Roland Berger, 900 εκατομμύρια δολάρια επενδύθηκαν κατά τη δεκαετία 2013-2023. Αντίστοιχα, στις αμερικανικές διαστημικές εταιρείες, εισέρευσαν σχεδόν 80 φορές περισσότερα χρήματα.
Την ίδια στιγμή, η Γερμανία χρησιμοποιεί μόνο το 0,06 τοις εκατό της οικονομικής παραγωγής για τον κρατικό προϋπολογισμό του διαστήματος – σε σύγκριση με 0,24 τοις εκατό στις ΗΠΑ και 0,15 τοις εκατό στη Γαλλία. Ο Γενικός Διευθυντής της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Εταιρείας (ESA), Γιόζεφ Ασμπάχερ, τόνισε ότι με επτά δισεκατομμύρια ευρώ, η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία είχε διαθέσιμο μόνο το ένα τέταρτο του προϋπολογισμού της NASA. Συνολικά, η Ουάσιγκτον επενδύει έξι φορές περισσότερα από τους Ευρωπαίους, σε αυτόν τον τομέα.
Προς το παρόν ανίκανη να εκτοξεύσει πυραύλους η Ευρώπη
«Δεν μπορούμε να παίξουμε στην Μπουντεσλίγκα με προϋπολογισμό για το πρωτάθλημα της περιφέρειας», σχολίασε ο Ντάνιελ Μέτσλερ, επικεφαλής της βαυαρικής start-up πυραύλων «Isar Aerospace». Οι φιλοδοξίες του κλάδου είναι, προφανώς, πολύ μεγαλύτερες από εκείνες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, όπως επισημαίνει και ο συντάκτης της Welt.
Οι συνέπειες είναι αισθητές: Η Ευρώπη δεν μπορεί επί του παρόντος να εκτοξεύσει κανέναν πύραυλο. «Εμείς, ως Ευρωπαίοι, δεν μπορούμε επί του παρόντος να αντιδράσουμε σε μία επίθεση στην υποδομή μας στο διάστημα», παραπονέθηκε ο επικεφαλής της BDI. Όπως εξήγησε, ο ευρωπαϊκός πύραυλος της ESA, Ariane 5, είναι πλέον σε απόσυρση, αλλά ο διάδοχός του, ο Ariane 6, δεν είναι ακόμη έτοιμος για εκτόξευση.
Οι τρεις γερμανικές start-up εταιρείες πυραύλων, που αναφέραμε νωρίτερα, αναβάλλουν τακτικά την πρώτη εκτόξευση των πυραύλων τους. Προς το παρόν, εκτιμούν ότι το έργο τους θα είναι έτοιμο σε περίπου ένα χρόνο. Ωστόσο, δεν είναι βέβαιο εάν θα μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στον σκληρό διεθνή ανταγωνισμό στον τομέα, ακόμη και αν είναι τεχνικά επιτυχείς.
Πάντως, ο επικεφαλής της γερμανικής Καγκελαρίας, Βόλφγκανγκ Σμιτ, υπερασπίστηκε την πολιτική της κυβέρνησης. Όπως δήλωσε: «Το διαστημικό ταξίδι είναι μια κεντρική τεχνολογία του μέλλοντος – γι’ αυτό, επιτέλους, το αντιμετωπίζουμε έτσι, καθορίζοντας σαφείς προτεραιότητες». Σύμφωνα με τα όσα είπε, σε επίπεδο ΕΕ, προτεραιότητα έχει η ολοκλήρωση και εκτόξευση του πυραύλου Ariane 6 της ESA. Στην συνέχεια πρέπει να ακολουθήσει η τοποθέτηση στο διάστημα των τελευταίων δέκα δορυφόρων για το σύστημα πλοήγησης Galileo, χωρίς τη ρωσική βοήθεια, και έπειτα σειρά έχει η εγκατάσταση του «αστερισμού» δορυφόρων επικοινωνιών, Iris².
Το διάστημα στο «μικροσκόπιο» του γερμανικού στρατού
Ο ρόλος της υπεράσπισης των περικοπών στον προϋπολογισμό έπεσε στην συντονίστρια διαστήματος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, Άννα Κρίστμαν. Η Κρίστμαν επεσήμανε ότι άλλοι τομείς έχουν προτεραιότητα, δεδομένου ότι οι προϋπολογισμοί είναι περιορισμένοι – για παράδειγμα, ο τομέας της υγείας.
«Ωστόσο, ο διαστημικός προϋπολογισμός δεν αντικατοπτρίζει το σύνολο των επενδύσεων του κράτους σε αυτόν τον τομέα», γράφει η Welt. «Το κράτος δεν είναι μόνο χορηγός, αλλά όλο και περισσότερο πελάτης του κλάδου».
Συγκεκριμένα, οι ένοπλες δυνάμεις της Γερμανίας (Bundeswehr) πρόκειται να διοχετεύσουν ένα σημαντικό μέρος του ειδικού τους κεφαλαίου, ύψους 100 δισεκατομμυρίων ευρώ, στη διαστημική τεχνολογία – κυρίως αυτή που επιτρέπει την λήψη δεδομένων από το διάστημα.
«Οι μελλοντικές στρατιωτικές συγκρούσεις θα οδηγούνται από τα δεδομένα», δήλωσε στη Welt ο αντιστράτηγος Μίχαελ Φέτερ, υπεύθυνος για την κυβερνοτεχνολογία στο Υπουργείο Άμυνας. Τα δεδομένα είναι σημαντικά για την αναγνώριση, αλλά και για τον έλεγχο των όπλων. «Το διάστημα έχει γίνει αναπόσπαστο μέρος της Bundeswehr», προσέθεσε ο Φέτερ.
Πάντως, και παρά τα πορίσματα του συνεδρίου της BDI, υπάρχουν και φωνές αισιοδοξίας για το μέλλον της διαστημικής βιομηχανίας στη Γερμανία – και κατ’ επέκταση στην Ευρώπη:
«Είμαι έκπληκτος με το πόσο η ευρωπαϊκή αυτονομία έχει γίνει κεντρικό σημείο της γερμανικής στρατηγικής», δήλωσε ο Μάρκο Φουξ, επικεφαλής του διαστημικού ομίλου OHB με έδρα τη Βρέμη, ο οποίος είναι ένας από τους καθιερωμένους προμηθευτές της ESA, με ετήσιο κύκλο εργασιών του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ.
«Ταυτόχρονα, ο κλάδος αλλάζει σαφώς προς τον ανταγωνισμό και την κερδοφορία. Βιώνουμε χρυσά χρόνια, είναι καλά χρόνια για τη διαστημική βιομηχανία», κατέληξε.
