Δεκάδες έφηβες στο Κόσοβο αυτοτραυματίζονταν για να συμμετάσχουν σε μια «δοκιμασία» του TikTok. Κλείνοντας το τηλέφωνο στις 8 Οκτωβρίου η Εράντα Κούμνοβα – Μπάτσι, σχολική επιθεωρήτρια στο Κόσοβο, ανακάλυψε το τι συμβαίνει.
«Μία μητέρα με πήρε τηλέφωνο για να μου πει ότι η κόρη της, μαθήτρια της πέμπτης δημοτικού, αυτοτραυματίστηκε μαζί με φίλες της συμμετέχοντας σε πρόκληση του TikTok», εξήγησε στο AFP η Κούμνοβα- Μπάτσι επιθεωρήτρια στην πόλη Τζάκοβα με 80.000 κατοίκους στο νοτιοδυτικό Κόσοβο.
Η επιθεωρήτρια ζήτησε αμέσως από όλους τους καθηγητές, τους αρμόδιους παιδαγωγούς και τους σχολικούς ψυχολόγους να ερευνήσουν αν υπάρχουν και άλλα αντίστοιχα περιστατικά. Συνολικά μετρήθηκαν 22 περιπτώσεις αυτοτραυματισμού κοριτσιών στην πόλη σε διάστημα μερικών εβδομάδων. Τα πρώτα περιστατικά καταγράφηκαν τον Ιανουάριο.
«Αρχικά πιστεύαμε ότι είχαν τραυματιστεί, σκόπιμα, στα χέρια με αιχμηρά αντικείμενα. Όμως έπειτα από ιατρικές εξετάσεις συνειδητοποιήσαμε ότι κάποια κορίτσια είχαν δεκάδες κοψίματα σε όλο το σώμα», εξήγησε η Κούμνοβα – Μπάτσι. Η κοινή γνώμη της Τζάκοβα αναστατώθηκε. «Δεν ήταν σοκ μόνο για την εκπαιδευτική κοινότητα», σημείωσε η ίδια.
Το TikTok, ένα από τα πιο δημοφιλή μέσα κοινωνικής δικτύωσης με 1,5 δισεκ. χρήστες παγκοσμίως, βάσισε μέρος της επιτυχίας του στις «προκλήσεις», με τις οποίες ζητεί από τους χρήστες να αναπαράγουν βίντεο μιμούμενοι κάτι: μια πλάκα, ένα τραγούδι, έναν χορό … έναν αυτοτραυματισμό.
Σύμφωνα με τη μητέρα ενός από τα θύματα, ακόμη και παιδιά 9 ετών πήραν μέρος στην πρόκληση αυτή, αφού την είδαν σε βίντεο στο TikTok. «Είναι κάτι σαν παιχνίδι για τα κορίτσια ηλικίας 9 με 17 ετών, που αναπαράγουν όσα βλέπουν στο TikTok», εξήγησε η μητέρα αυτή, που θέλησε να ταυτοποιηθεί μόνο από τα αρχικά της Ε.Ζ. «Έχει γίνει ο χειρότερος εφιάλτης μου», τόνισε, εξηγώντας ότι η κόρη της φωτογράφισε ένα ένα τα τραύματά της.
Όπως και άλλοι γονείς αρνήθηκε να αποκαλύψει το πλήρες όνομά της, ενώ οι τοπικές αρχές απαγόρευσαν τη δημοσίευση των ονομάτων των θυμάτων, καθώς είναι όλα ανήλικα. Επισήμως το TikTok απαγορεύει τα βίντεο που προωθούν τον αυτοτραυματισμό ή την αυτοκτονία. Ωστόσο εδώ και χρόνια ειδικοί, ερευνητές, γιατροί και γονείς προειδοποιούν για τις επιπτώσεις που έχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην ψυχική υγεία των χρηστών τους, κυρίως των πιο νέων. Εθισμός, παρενόχληση, μειωμένη αυτοπεποίθηση: οι κίνδυνοι είναι γνωστοί.
Το 2023 ο αρχίατρος των ΗΠΑ Βίβεκ Μούρθι είχε ζητήσει από την αμερικανική κυβέρνηση να λάβει μέτρα για να προστατεύσει τους νεαρούς χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. «Είμαστε αντιμέτωποι με μια εθνική κρίση ψυχικής υγείας που επηρεάζει τους νέους και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν σοβαρό παράγοντα αυτής, έναν παράγοντα τον οποίο πρέπει να αντιμετωπίσουμε επειγόντως», είχε γράψει σε επίσημη γνωμοδότησή του ο Μούρθι.
Στη Τζάκοβα, σύμφωνα με τα πρόσωπα με τα οποία μίλησε το AFP, μεγάλο μέρος των θυμάτων χρησιμοποίησαν τον αυτοτραυματισμό για να ξεπεράσουν τη θλίψη τους ή για να δοκιμάσουν την αντοχή τους στον πόνο. «Είναι απίστευτα σκληρό να παραδεχόμαστε ότι τα παιδιά μας έκαναν σκοπίμως κακό στον εαυτό τους», δήλωσε ο Μπέσφορτ Κρασνίκι, ένας 45χρονος πατέρας τριών παιδιών.
Σύμφωνα με τη Μιρεβέτε Αζίρι, ψυχολόγο, οι πράξεις αυτές αυτοτραυματισμού συνδέονται αναμφίβολα «με εκτός ελέγχου πρόσβαση σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ακόμη και όταν τα παιδιά βρίσκονται στο σχολείο ή με την οικογένειά τους».
Η δικαιοσύνη του Κοσόβου έχει ξεκινήσει έρευνα για το περιστατικό, ενώ η αστυνομία έχει λάβει άδεια «να πάρει όλα τα μέτρα» ώστε να διαλευκάνει την υπόθεση. Ωστόσο κάποιοι κάτοικοι εκτιμούν ότι η μόνη λύση είναι απλώς να απαγορευθεί το TikTok. «Το κράτος θα πρέπει να απαγορεύσει το TikTok», δήλωσε η Ε.Ζ. «Η εφαρμογή δημοσιεύει τα πάντα, ακόμη και το πιο επικίνδυνο περιεχόμενο».
