Μετά τον Ιούλιο η Τουρκία έχει επανέλθει στην πολιτική των προκλήσεων από θαλάσσης και αέρος, για πρώτη φορά μετά το 2023. Μάλιστα, ειδικά σε ό,τι αφορά τα θαλάσσια συμβάντα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΓΕΕΘΑ, που έχουν εγκριθεί και από την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Εξωτερικών, η Τουρκία έχει προχωρήσει σε υψηλό τετραετίας μετά το 2020, οπότε είχε καταγραφεί υψηλό ιστορικό από το 1974.
Ειδικότερα, από τον Ιανουάριο του 2024 μέχρι και τον Οκτώβριο καταγράφηκαν 2.196 παραβιάσεις των εθνικών υδάτων από σκάφη της τουρκικής ακτοφυλακής και του τουρκικού πολεμικού ναυτικού.
Σύμφωνα με πληροφορίες της Realnews, η συντριπτική πλειονότητα των παραβιάσεων των χωρικών μας υδάτων πραγματοποιήθηκε από πλοία του τουρκικού πολεμικού ναυτικού, αφού η «πορτοκαλί» γραμμή επικοινωνίας που έχει εγκαινιαστεί μεταξύ των Λιμενικών Σωμάτων Ελλάδας και Τουρκίας λειτουργεί άψογα και χωρίς να έχει καταγραφεί κάποιο αξιοσημείωτο συμβάν.
Ωστόσο, δεν συμβαίνει το ίδιο με το τουρκικό πολεμικό ναυτικό, το οποίο εμφανίζει μια ιδιαίτερη κινητικότητα από τα τέλη του Ιουλίου του 2024 και ένθεν. Για να γίνει κατανοητή η μεταβολή της τουρκικής πολιτικής στο Αιγαίο θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν τα στατιστικά στοιχεία του Ιουνίου, μήνα κατά τον οποίο οι παραβιάσεις ήταν μόλις 49, για να εκτοξευθούν στις 365 τον Ιούλιο, στις 404 τον Αύγουστο, στις 259 τον Σεπτέμβριο και στις 278 τον Οκτώβριο.
Ακόμη 400
Σύμφωνα με στοιχεία που δεν έχουν επιβεβαιωθεί ακόμη από την αντίστοιχη υπηρεσία του υπουργείου Εξωτερικών, τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο σημειώθηκαν περίπου 400 παραβιάσεις των χωρικών υδάτων. Αν κάτι τέτοιο επιβεβαιωθεί, ο συνολικός αριθμός για το 2024 θα ανέλθει σε πάνω από 2.500.
Ο κύριος λόγος που πυροδότησε την τουρκική επανεμφάνιση στο Αιγαίο είναι οι ενέργειες του ιταλικού ερευνητικού πλοίου «Ievoli Relume», νότια της Κάσου και της Καρπάθου, για την πόντιση του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ.
Συνολικά, τους πρώτους δέκα μήνες του 2024 σημειώθηκαν 2.196 παραβιάσεις, όταν ολόκληρο το 2023 ήταν 1.642, το 2022 ήταν 1.581, το 2021 ήταν 2.085 και το 2020, που θεωρείται έτος βάσης εξαιτίας των επεισοδίων στον Έβρο και της εξόδου του «Oruc Reis», ήταν 3.217.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «R», τα τουρκικά αλιευτικά γενικότερα έχουν μικρότερη παρουσία φέτος στο Αιγαίο, με εξαίρεση τη Ζουράφα και τη θαλάσσια περιοχή ανάμεσα σε Αγαθονήσι και Σάμο, όπου καταγράφηκε αύξηση περίπου 10%.
Η τουρκική ακτοφυλακή το 2024 είχε τη μικρότερη παρουσία μετά το 2020. Δεν συνέβη όμως το ίδιο και με τα τουρκικά πολεμικά πλοία, που δείχνουν ιδιαίτερη κινητικότητα στην περιοχή των Δωδεκανήσων νότια της Κάσου και της Καρπάθου, καθώς και νότια και ανατολικά της Ρόδου.
Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την περιοχή νοτίως της Κάσου και της Καρπάθου, συμπίπτει με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, το οποίο έχει ουσιαστικά καταργηθεί ακόμη και ως αφήγημα με τη συμφωνία μερικής ανακήρυξης ΑΟΖ Ελλάδας – Αιγύπτου.
Αεροσκάφη
Αντίστοιχα, αυξητική τάση εμφάνισαν και οι παραβάσεις των Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας από τουρκικά αεροσκάφη από τα τέλη Αυγούστου και μετά. Συνολικά, το 2024 τα τουρκικά αεροσκάφη, κυρίως UAVs drones ANKA και κατασκοπευτικά CN-235 με ATR-72, έχουν πραγματοποιήσει 301 παραβάσεις των ΚΕΚ, εκ των οποίων οι 242 από τις αρχές Αυγούστου, οπότε και η Ελλάδα άρχισε τις έρευνες για την πόντιση του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης με Κύπρο και Ισραήλ.
Παράβαση των ΚΕΚ σημειώνεται όταν αεροσκάφος εισέρχεται στο FIR Αθηνών χωρίς να έχει καταθέσει σχέδιο πτήσης. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι το 2024 ήταν η πρώτη χρονιά από το 1974 που δεν καταγράφηκε ούτε μία παραβίαση του εθνικού εναέριου χώρου από τουρκικά αεροσκάφη και κατά συνέπεια ούτε μία υπερπτήση πάνω από εθνικό έδαφος.
Ωστόσο, το απόλυτο μηδέν… έσπασε με την αυγή του 2025. Μέχρι και την Παρασκευή 17 Ιανουαρίου είχαν σημειωθεί έξι παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου, όλες από κατασκοπευτικά ATR-72, ενώ συνολικά έξι μαχητικά F-16 προχώρησαν σε ισάριθμες παραβάσεις των ΚΕΚ του FIR Αθηνών.
Συνολικά, τις πρώτες δύο εβδομάδες του 2025, η τουρκική πολεμική αεροπορία έχει προχωρήσει σε 49 παραβάσεις και έξι παραβιάσεις, με την ελληνική Πολεμική Αεροπορία να έχει πραγματοποιήσει έξι αναχαιτίσεις.
Σημειώνεται ότι το σύνολο της τουρκικής δραστηριότητας καταγράφεται στο νοτιοανατολικό Αιγαίο, ενώ την περίοδο από 7 έως 16 Ιανουαρίου ήταν σε εξέλιξη από τις τουρκικές δυνάμεις και η άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα», η οποία δεν είχε διεξαχθεί τα προηγούμενα δύο χρόνια.
Ο Ερντογάν τορπιλίζει τον διάλογο
Σε αχαρτογράφητα νερά η ελληνοτουρκική προσέγγιση μετά τις νέες προκλήσεις της Άγκυρας
Πυκνώνουν τα σύννεφα πάνω από τη διαδικασία της ελληνοτουρκικής προσέγγισης με ευθύνη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που δείχνει ότι έχει βαλθεί να τορπιλίσει τον διάλογο. Δύο χρόνια μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς στην Τουρκία και στη Συρία, που στάθηκαν η αφετηρία για μια νέα εποχή στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, η ελληνοτουρκική προσέγγιση φαίνεται ότι μπαίνει σε αχαρτογράφητα νερά. Οι Τούρκοι βάζουν στην ατζέντα νέες απαράδεκτες απαιτήσεις, υποχρεώνοντας την Αθήνα να απαντήσει σε ανάλογο ύφος. Την ίδια ώρα, ο προγραμματισμός και τα χρονοδιαγράμματα του διαλόγου, που είχαν τηρηθεί ευλαβικά τους τελευταίους 19 μήνες, βρίσκονται στον αέρα.
Μέσα στις τελευταίες δύο εβδομάδες, η Άγκυρα «χτύπησε» δύο φορές. Την πρώτη, μάλιστα, μέσω του υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, ο οποίος σε συνέντευξη Τύπου απαίτησε να συμπεριληφθεί το θέμα της Θράκης στον ελληνοτουρκικό διάλογο και να μπει στην ατζέντα των συνομιλιών μεταξύ του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ερντογάν μαζί με τα θέματα που αφορούν το Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο.
Πρόκειται για μια εντελώς νέα διάσταση των τουρκικών αξιώσεων και προκλήσεων σε σχέση με τη μουσουλμανική μειονότητα, με την οποία οι Τούρκοι πάντα έπαιζαν παιχνίδια και πάντα αρέσκονταν να την ονομάζουν «τουρκική» (κατά παράβαση της Συνθήκης της Λωζάννης). Ουδέποτε, όμως, είχαν ζητήσει να τεθεί τέτοιο θέμα σε έναν ελληνοτουρκικό διάλογο.
Το δεύτερο «χτύπημα» ήρθε από τον κυβερνητικό εταίρο του Ερντογάν, τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος ζήτησε -ούτε λίγο ούτε πολύ- τα Δωδεκάνησα. Μιλώντας την περασμένη εβδομάδα στην κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματός του, ο ακροδεξιός εταίρος του Ερντογάν είπε επί λέξει: «Τα Δωδεκάνησα τα σφετερίστηκαν και τα πήραν με παιχνίδια του ποδαριού. Το να ζήσει η Τουρκία δίχως τα Δωδεκάνησα είναι ένα όνειρο».
Ο «λαγός»
Ο Μπαχτσελί δεν είναι αυτόφωτος και πολύ συχνά λειτουργεί ως «λαγός» του Ερντογάν, όπως έκανε πρόσφατα με το Κουρδικό. Αυτό ζύγισε η Αθήνα, που θεώρησε ότι το… αστείο παρατράβηξε και προχώρησε σε μια ευθεία απάντηση, όχι όπως συνηθίζει μέσω κύκλων, αλλά με επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών: «Το καθεστώς των Δωδεκανήσων διέπεται από διεθνή συνθήκη, τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων του 1947. Η Ελλάδα, ως κυρίαρχο κράτος, δεν παραιτείται από το φυσικό και νόμιμο δικαίωμά της στην άμυνα. Πόσο μάλλον, τη στιγμή που απειλείται με πόλεμο (casus belli) σε περίπτωση που ασκήσει δικαίωμα που απορρέει από την κυριαρχία της, όπως προβλέπει το Διεθνές Δίκαιο. Για τη διατήρηση της ειρήνης απαιτούνται σύνεση και υπευθυνότητα και όχι εχθροπαθείς δηλώσεις. Ζητήματα κυριαρχίας είναι εκτός συζήτησης και αναθεωρητικές αντιλήψεις είναι καθολικά απορριπτέες».
Σύμφωνα με πληροφορίες της Realnews, πριν από δύο εβδομάδες στο υπουργείο Εξωτερικών υπήρξε προβληματισμός αν θα έπρεπε να δοθεί απάντηση στις δηλώσεις Φιντάν για τη Θράκη, ενόψει των επόμενων συναντήσεων του ελληνοτουρκικού διαλόγου, ωστόσο η ελληνική πλευρά προτίμησε να μη σηκώσει το γάντι. Με τον Μπαχτσελί δεν υπήρξαν τέτοιοι ενδοιασμοί και ενδεχομένως και οι ίδιοι οι Τούρκοι να κατάλαβαν ότι το παράκαναν, αφού δεν υπήρξε καμία αντίδραση από το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών στην ελληνική ανακοίνωση.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, με τέτοιου είδους δηλώσεις οι Τούρκοι υπονομεύουν τον διάλογο. Διπλωματικές πηγές μάλιστα εκτιμούν πως θα τον τινάξουν στον αέρα, αν ζητήσουν να μπουν τέτοια θέματα στην ατζέντα. Επίσης, οι ίδιες πηγές εκτιμούν πως για να τα θέτουν δημόσια οι Τούρκοι, αυτό δείχνει ότι μάλλον δεν τους ενδιαφέρει πλέον αυτή η διαδικασία. Ενδεικτικό για την ορθότητα αυτής της διαπίστωσης είναι το «κρυφτούλι» που παίζεται με τις ημερομηνίες για την επόμενη συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, η οποία πρόκειται να διεξαχθεί στην Αγκυρα. Μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γ.Σ. του ΟΗΕ, όπου ανέθεσαν στους δύο υπουργούς Εξωτερικών να διερευνήσουν το ενδεχόμενο αν μπορεί να ξεκινήσει διάλογος για την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, οι δύο πλευρές είχαν διαρρεύσει ότι το Ανώτατο Συμβούλιο θα γίνει στις αρχές του χρόνου και συγκεκριμένα τον Ιανουάριο στην Αγκυρα. Τα χρονοδιαγράμματα αυτά είχαν τηρηθεί σε όλες τις προηγούμενες συναντήσεις, αλλά τον περασμένο Νοέμβριο ο Χ. Φιντάν, όταν ήρθε στην Αθήνα, μίλησε αόριστα για τους πρώτους μήνες του 2025.
Ανεπίσημα, υπάρχει η πληροφορία ότι η συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου θα πραγματοποιηθεί τον Φεβρουάριο (άλλοι διπλωμάτες εκτιμούν τον Μάρτιο), χωρίς ωστόσο οι Τούρκοι να έχουν ορίσει κάποια ημερομηνία και χωρίς να έχουν ξεκινήσει κάποιες συζητήσεις για την ατζέντα.
Η ΑΟΖ
Αν και τόσο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης όσο και ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης έχουν καταστήσει σαφές ότι η διερεύνηση δεν απέφερε καρπούς και ότι δεν υπάρχει κοινό έδαφος για να συζητηθεί η οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, η Αθήνα θα ήθελε να συνεχιστεί η διαδικασία της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, καθώς μέσω αυτής έχει επιτευχθεί τα τελευταία δύο χρόνια η πιο ήρεμη περίοδος ύφεσης στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, με αμοιβαία οφέλη. Η φιλοσοφία της Αθήνας είναι πως καλύτερα να διεξάγεται διάλογος, έστω και με πισωγυρίσματα, παρά να μην υπάρχουν επαφές και επικοινωνία.
Ωστόσο, έμπειροι διπλωμάτες εκτιμούν πως η Τουρκία, μετά την απροσδόκητη επιτυχία της πολιτικής της στη Συρία (που αιφνιδίασε και την ίδια την Αγκυρα) βρίσκεται πλέον αλλού. Αυτό δείχνουν οι εξωπραγματικές δηλώσεις Τούρκων υπουργών για οριοθέτηση ΑΟΖ με τη Συρία, αλλά και οι εξωφρενικές απειλές του Ερντογάν προς τη Γαλλία και το Ισραήλ να μείνουν μακριά από τη Συρία και οι συνεχείς εξαγγελίες για τουρκική εισβολή στη Συρία. Οι ίδιοι διπλωμάτες εκτιμούν πως οι δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για τη Γροιλανδία, τον Καναδά και τον Ισημερινό και το δόγμα του, πως ο ισχυρός τα παίρνει όλα, έδωσαν πρόσθετο αέρα στα πανιά του Ερντογάν, ο οποίος πορεύεται με βάση τη λογική να κερδίσουμε ό,τι μπορούμε και να το κερδίσουμε τώρα που έχουμε την ευκαιρία. Η μέσω Μπαχτσελί απειλή για τα Δωδεκάνησα αντανακλά, όπως λένε, ακριβώς αυτή τη λογική.
Εφημερίδα Real News
