Υψηλή θνησιμότητα καταγράφηκε στα κρούσματα λιστερίωσης στη χώρα μας, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, το 2023 – Τα συμπτώματα και οι παρενέργειες.
Το 2023 καταγράφηκαν 31 κρούσματα λιστερίωσης στην Ελλάδα και τα 11 κατέληξαν (37,9%), σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ. Στο σύνολο των κρουσμάτων, τα 2 ήταν από χώρες του εξωτερικού, οι 19 (65,5%) ήταν ανοσοκατεσταλμένα άτομα, οι 2 (6,9%) ήταν εγκυμονούσες και τα 2 (6,9%) ήταν νεογνά.
Σε μία εκ των δύο εγκύων, επήλθε αυτόματη αποβολή και σε μία πρόωρος τοκετός.
Η διάμεση ηλικία των ασθενών ήταν 67 έτη (ελάχιστη: 0 έτη, μέγιστη: 92 έτη) ενώ τα 18 κρούσματα (58,1%) ήταν άνδρες.
9 (32,1%) άτομα ήταν κάτοικοι Περιφέρειας Αττικής,
6 (21,4%) ήταν κάτοικοι Περιφέρειας Κρήτης,
4 (14,3%) ήταν κάτοικοι Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και
9 ήταν κάτοικοι διαφόρων Περιφερειών
Το φαινόμενο εξακολουθεί να παρατηρείται και το 2024, όπου έως και τις 11 Απριλίου δηλώθηκαν 12 κρούσματα λιστερίωσης.
Ο ΕΟΔΥ στο πλαίσιο της λήψης μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας έχει προβεί στις ακόλουθες ενέργειες:
Ενημέρωση των υγειονομικών μονάδων όλης της χώρας σχετικά με το φαινόμενο και τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται ως προς τη δήλωση των κρουσμάτων στον ΕΟΔΥ και την αποστολή των κλινικών καλλιεργημάτων στο Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Σαλμονελλών, Σιγκελλών, δονακίων χολέρας, Λιστέριας και λοιπών εντεροπαθογόνων (ΕΚΑΣΣ) για περαιτέρω τυποποίηση.
Ενημέρωση του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) και του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ), συμπεριλαμβανομένης της Διεύθυνσης του Κτηνιατρικού Κέντρου Αθηνών (ΚΚΑ), που αποτελεί Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς για τη Listeria monocytogenes σε τρόφιμα, σχετικά με α) το φαινόμενο, β) την ανταλλαγή δεδομένων για τη διαπίστωση πιθανής αύξησης ανιχνεύσεων Listeria monocytogenesσε δείγματα τροφίμων ή σε πληθυσμούς ζώων και γ) την αποστολή καλλιεργημάτων από τρόφιμα στο ΕΚΑΣΣ για εργαστηριακό έλεγχο και σύγκριση με τα κλινικά καλλιεργήματα.
Συνεργασία με το ΕΚΑΣΣ και το Κεντρικό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας για αποστολή γενετικού υλικού των κλινικών καλλιεργημάτων σε συνεργαζόμενο με το ECDC εργαστήριο για αλληλούχηση ολικού γονιδιώματος (Whole Genome Sequencing) με στόχο την αναγνώριση πιθανών συρροών καθώς και τη διασύνδεσή τους με διακρατικές επιδημίες.
Ανάρτηση ενημερωτικού υλικού στην ιστοσελίδα του ΕΟΔΥ σχετικά με την πρόληψη της λιστερίωσης κατά τη διάρκεια της κύησης.
Σύσταση Ομάδας Εργασίας για την ανταλλαγή δεδομένων σε περίπτωση εμφάνισης μεμονωμένων/συρροών κρουσμάτων τροφιμογενών νοσημάτων.
Στην ομάδα συμμετέχουν εκπρόσωποι από τον ΕΟΔΥ, τη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας, τον ΕΦΕΤ, το ΥΠΑΑΤ, Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφέρειας Αττικής, το ΚΕΔΥ, το ΕΚΑΣΣ και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στο πλαίσιο των εργασιών της Ομάδας έχει τεθεί προς συζήτηση η παρατηρούμενη αύξηση με στόχο το συντονισμό ενεργειών για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
Τι είναι η λιστερίωση
Η λιστερίωση είναι ένα τροφιμογενές νόσημα, που προκαλείται από το αναερόβιο Gram θετικό βακτήριο Listeria monocytogenes.
Ποια τρόφιμα είναι υψηλού κινδύνου
Τρόφιμα υψηλού κινδύνου για μόλυνση από Λιστέρια είναι τα παρακάτω:
-ωμά θαλασσινά, όπως καπνιστό ψάρι, καπνιστά μύδια/στρείδια
-έτοιμες ανάμεικτες σαλάτες με νωπά λαχανικά
-προμαγειρεμένα προϊόντα κρέατος, τα οποία μπορεί να καταναλωθούν χωρίς
-επιπλέον μαγείρεμα ή ζέσταμα, όπως πατέ, μαγειρεμένα κομμάτια κρέατος ή κοτόπουλου, αλλαντικά
-προπαρασκευασμένα γεύματα που ζεσταίνονται χωρίς να βράσουν
-μη παστεριωμένο γάλα ή γαλακτοκομικά προϊόντα προερχόμενα από μη παστεριωμένο γάλα
-μαλακά παγωτά που δεν είναι συσκευασμένα
-μαλακά τυριά, όπως μπρι, καμαμπέρ, ρικόττα
-σάλτσες για σαλάτες και dips, τα οποία ενδεχομένως έχουν έρθει σε επαφή με ωμά λαχανικά
Με ποιο τρόπο μεταδίδεται η λιστέρια
Η νόσος μεταδίδεται με κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων. Η Λιστέρια η μονοκυτταρογόνος υπάρχει στο έδαφος (χώμα), στις χορτονομές, στο ζωοτροφές, στο νερό, στις λάσπες και στα λύματα. Τα λαχανικά μπορεί να μολυνθούν από το χώμα ή από την κοπριά, όταν αυτή χρησιμοποιείται σαν λίπασμα. Ορισμένα κατοικίδια, πτηνά και άγρια θηλαστικά μπορεί να μεταφέρουν το βακτηρίδιο, χωρίς να νοσούν, και να μολύνουν τρόφιμα ζωικής προέλευσης, όπως το κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Αν και τα υγιή άτομα μπορεί να καταναλώσουν μολυσμένα τρόφιμα χωρίς να νοσήσουν, τα άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου είναι πιθανό να νοσήσουν από Λιστερίωση ακόμα και μετά την κατανάλωση τροφίμων μολυσμένων με μικρό αριθμό βακτηριδίων. Η Λιστέρια μεταδίδεται επίσης, από τη μητέρα στο έμβρυο. Το νεογνό μπορεί να γεννηθεί με Λιστερίωση, αν η μητέρα έχει καταναλώσει μολυσμένο τρόφιμο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Τέλος, η Λιστέρια μεταδίδεται κατά την επαφή με πάσχοντα ζώα ή με τις απεκκρίσεις τους.
Ποια είναι τα συμπτώματα της λιστερίωσης
Ένα άτομο με λιστερίωση εμφανίζει πυρετό, μυαλγίες και μερικές φορές συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα, όπως ναυτία ή διάρροια. Αν η λοίμωξη επεκταθεί στο νευρικό σύστημα, μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα, όπως κεφαλαλγία, δυσκαμψία του αυχένα, σύγχυση, έλλειψη ισορροπίας ή σπασμοί.
Οι έγκυες γυναίκες εμφανίζουν συνήθως μόνο ήπια συμπτώματα γρίπης, με προεξάρχοντα τον πυρετό και στη διάρκεια του τρίτου τριμήνου της κύησης η λοίμωξη μπορεί να μεταδοθεί στο έμβρυο μέσω του πλακούντα. Ανάλογα με την ηλικία της κύησης η μόλυνση είναι δυνατόν να οδηγήσει σε αποβολή, θνησιγένεια (γέννηση νεκρού νεογνού), σε πρόωρο τοκετό ή σε σοβαρή λοίμωξη του νεογέννητου.
Υπάρχει θεραπεία για τη λιστερίωση;
Όταν υπάρχει λοίμωξη από λιστέρια στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η άμεση χορήγηση αντιβιοτικών στην έγκυο γυναίκα μπορεί συχνά να προλάβει τη λοίμωξη του εμβρύου ή του νεογνού. Τα νεογνά με λιστερίωση λαμβάνουν την ίδια αντιμικροβιακή αγωγή με τους ενήλικες. Ακόμα και μετά τη χορήγηση άμεσης θεραπευτικής αγωγής, μερικές λοιμώξεις καταλήγουν σε θάνατο. Αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί σε ηλικιωμένα άτομα και σε άτομα με υποκείμενα νοσήματα.
