Σούπερ μάρκετ: Ποια είδη πρώτης ανάγκης κόβουν οι καταναλωτές – Πώς ψωνίζουμε πια

Με… οικονομικό κατενάτσιο επιχειρούν οι καταναλωτές να στήσουν αναχώματα στη λαίλαπα της πληθωριστικής και ενεργειακής κρίσης που σαρώνει την ελληνική οικονομία τα τελευταία χρόνια. Στροφή σε φθηνότερα προϊόντα αλλά και μαχαίρι ακόμη και σε βασικά είδη διατροφής, με εστίαση στα απολύτως απαραίτητα, συνθέτουν τη στρατηγική άμυνας των νοικοκυριών απέναντι στις μαζικές ανατιμήσεις υπηρεσιών και προϊόντων. Αυτό προκύπτει από την ετήσια έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών υπό τον συντονισμό του καθηγητή Γεωργίου Μπάλτα για την καταναλωτική συμπεριφορά στα σουπερμάρκετ, η οποία έγινε τηλεφωνικά σε δείγμα 1.355 καταναλωτών με τυχαία δειγματοληψία και με χρήση δομημένου ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου και ειδικού λογισμικού.

Μεγάλες επιπτώσεις

Η έρευνα γίνεται από το 2005 σε ετήσια βάση, δεν χρηματοδοτείται από τρίτους και διεξάγεται για αποκλειστικά ερευνητικούς και επιστημονικούς σκοπούς. Τα δεδομένα της έρευνας δείχνουν ότι οι ανατιμήσεις των προϊόντων καθημερινής χρήσης έχουν μεγάλες επιπτώσεις στην αγοραστική συμπεριφορά των καταναλωτών. «Διακρίνουμε στα δεδομένα τις σοβαρές συνέπειες της πληθωριστικής και ενεργειακής κρίσης στους καταναλωτές αλλά και το ενδιαφέρον πολύ σημαντικού μέρους του αγοραστικού κοινού για συγκροτημένα μέτρα παρέμβασης» επισημαίνουν οι συντάκτες της έρευνας. Είναι ενδεικτικό πως το 93% δηλώνει ότι δυσκολεύεται οικονομικά εξαιτίας των αυξημένων τιμών στο σουπερμάρκετ, 4 στους 10 δηλώνουν ότι περιορίζονται στα απολύτως απαραίτητα προϊόντα ενώ σχεδόν 1 στους 10 καταναλωτές δηλώνει ότι δεν μπορεί να αγοράσει ούτε τα στοιχειώδη.

• Πώς θα συγκρίνετε εκπτώσεις και προσφορές – Ο νέος «κώδικας»

Αρνητικές προσδοκίες

Από οικονομικής πλευράς, οι αποτιμήσεις του έτους 2024 και οι προσδοκίες των καταναλωτών για το έτος 2025 είναι κατά κύριο λόγο αρνητικές. Τα ευρήματα αυτά είναι εύλογα καθώς η ακρίβεια επηρεάζει πολύ την αξιολόγηση του έτους 2024 και τις προβλέψεις του έτους 2025. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η απόδοση ευθύνης για υπερβολικές ανατιμήσεις σε μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες από σχεδόν 7 στους 10 καταναλωτές. Γεγονός που σύμφωνα με τους συντάκτες της έρευνας «αποκαλύπτει την κατανόηση του ρόλου των ολιγοπωλίων με τα συμφυή χαρακτηριστικά τους, όπως ο περιορισμένος ανταγωνισμός, τα εμπόδια εισόδου, η ακαμψία τιμών και η «στρατηγική» συμπεριφορά που εκδηλώνεται από τα μέλη τους με σκοπό τη διατήρηση υψηλότερων τιμών και κερδών». Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία και για τις δαπάνες που κόβουν οι καταναλωτές, προκειμένου να ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα. Η πλειονότητα βάζει… μαχαίρι στις εξόδους σε εστιατόρια, καφέ και κέντρα διασκέδασης, παράδοση έτοιμου φαγητού κατ’ οίκον (delivery), σε κρασί και μπίρες, στο κρέας και στη θέρμανση της κατοικίας τους. Ακολουθούν τα αναψυκτικά, οι χυμοί, τα συσκευασμένα τρόφιμα, τα απορρυπαντικά και καθαριστικά, τα γαλακτοκομικά και το ψωμί…

Οι ευθύνες

Αποκαλυπτικά είναι τα ευρήματα της έρευνας για το ποιον θωρούν ότι ευθύνεται περισσότερο για υπερβολικές ανατιμήσεις στα καταναλωτικά προϊόντα ανάμεσα σε πολυεθνικές βιομηχανίες, ελληνικές βιομηχανίες, μεγάλες εμπορικές αλυσίδες και μικρά τοπικά καταστήματα. Οι περισσότεροι καταναλωτές επέλεξαν τις πολυεθνικές εταιρείες (68%) ενώ πολύ πιο κάτω και στη δεύτερη θέση βρέθηκαν οι μεγάλες αλυσίδες (25%). Πολύ μικρό ποσοστό (6%) επέλεξε τους εγχώριους κατασκευαστές και ελάχιστοι (1%) τα μικρά καταστήματα. Ψηλά στην προτίμηση των καταναλωτών βρίσκονται τα ελληνικά προϊόντα έναντι των εισαγομένων. Είναι ενδεικτικό ότι το 81,5% των ερωτηθέντων απάντησε ότι όταν βρίσκει στο σουπερμάρκετ ελληνικά προϊόντα τα προτιμά από τα εισαγωγής. Η ερώτηση αυτή, διευκρινίζουν οι συντάκτες της έρευνας, αφορά την πρόθεση του καταναλωτή και δεν ταυτίζεται με την τελική επιλογή του.

Made in Greece

Σε κάθε περίπτωση, το 63% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι υπάρχει στροφή των καταναλωτών στα προϊόντα ελληνικής παραγωγής ενώ το 91,7% δηλώνει ότι θέλει να αναγράφεται στη συσκευασία ότι ένα προϊόν είναι ελληνικής παραγωγής. Το 63% πιστεύει ότι τα ελληνικά προϊόντα έχουν καλύτερη ασφάλεια και ποιότητα ενώ το 92,2% πιστεύει ότι προτιμώντας ελληνικά προϊόντα στηρίζει την παραγωγή της χώρας και το 80% πιστεύει ότι βοηθά στη μείωση της ανεργίας. Οι συντάκτες της έρευνας υπογραμμίζουν την ιδιαίτερη σημασία που έχει η ορθολογική αντιμετώπιση του θέματος και η κατανόηση της σημασίας που έχει η προτίμηση στα εγχώρια προϊόντα για τη στήριξη της παραγωγής και των εργαζομένων. «Πρόκειται», όπως λένε, «για στάσεις ωριμότητας και συμπεριφορές αλληλεγγύης που έχουν πλέον εδραιωθεί στην ελληνική κοινωνία».

Πόσα ξοδεύουμε κάθε μήνα στο σουπερμάρκετ

Το 43% ψωνίζει προϊόντα που βρίσκονται στο καλάθι του νοικοκυριού – Υψηλό το μερίδιο της ιδιωτικής ετικέτας στο καλάθι αγορών

Σύμφωνα με την έρευνα, η μέση δαπάνη στο σουπερμάρκετ εκτιμάται πως ανήλθε στα 64 ευρώ ενώ η μέση μηνιαία δαπάνη εκτιμάται στα 334 ευρώ. Συνολικά, το 75% των καταναλωτών δαπανά έως 400 ευρώ τον μήνα. Στη συντριπτική πλειονότητά τους (92,4%), οι καταναλωτές έχουν προαποφασίσει τι είδη θα αγοράσουν πριν πάνε στο φυσικό ή ηλεκτρονικό σουπερμάρκετ. Κάτι που σύμφωνα με τους συντάκτες της έρευνας σημαίνει ότι υπάρχει αυξημένη προσπάθεια κατάργησης των παρορμητικών αγορών και προγραμματισμός των αγοραστικών αποφάσεων, σε μία προσπάθεια καλύτερης διαχείρισης του διαθέσιμου εισοδήματος υπό πληθωριστικές συνθήκες.

Οι επιλογές

Η στρατηγική μείωσης του κόστους των αγορών που έχουν υιοθετήσει οι Ελληνες διαφαίνεται και στον τρόπο επιλογής της μάρκας. Συγκεκριμένα, προαποφασισμένο εμφανίζεται μόνο το 43,5% των καταναλωτών, ενώ το 56,5% επιλέγει μάρκα μέσα στο κατάστημα την ώρα που ψωνίζει με επί τόπου ενεργή σύγκριση των εναλλακτικών λύσεων. Εξετάζοντας τη σπουδαιότητα των κριτηρίων επιλογής προϊόντων, η έρευνα κατέληξε πως τα σημαντικότερα θεωρούνται η τιμή, η ποιότητα, οι προσφορές και η ελληνική προέλευση. Τα κριτήρια αυτά παραμένουν διαχρονικά στις πρώτες 4 θέσεις στις ετήσιες έρευνες του εργαστηρίου μάρκετινγκ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Σχετικά με τον αριθμό των σουπερμάρκετ που χρησιμοποιούν, μόνο το 30% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι ψωνίζει σταθερά σε ένα σουπερμάρκετ και το 70% μοιράζει τις αγορές σε περισσότερα. To 90,6% των ερωτηθέντων χρησιμοποιεί μέχρι 3 διαφορετικά καταστήματα για τις αγορές του ενώ η συχνότητα αγορών στις αλυσίδες σουπερμάρκετ έχει μέση τιμή 6,3 φορές τον μήνα. Οι περισσότεροι καταναλωτές δηλώνουν ότι ψωνίζουν 4 φορές μηνιαίως ενώ το 75% ψωνίζουν μέχρι 8 φορές μηνιαίως. Οσον αφορά τη σημασία που δίνουν οι καταναλωτές σε συγκεκριμένα κριτήρια επιλογής καταστημάτων σουπερμάρκετ, η έρευνα έδειξε ότι οι τιμές, οι προσφορές, η ποιότητα και ποικιλία των εμπορευμάτων έχουν τη μεγαλύτερη σπουδαιότητα στην επιλογή καταστήματος από τον καταναλωτή.

Η ιδιωτική ετικέτα

Οσον αφορά το καλάθι του νοικοκυριού, οι καταναλωτές θεωρούν ότι δεν είναι ένα ασήμαντο μέτρο ενώ η εφαρμογή του συνεχίζει να ενδιαφέρει μεγάλο τμήμα του αγοραστικού κοινού. Συγκεκριμένα, τo 35% πιστεύει ότι το καλάθι του νοικοκυριού είναι ένα χρήσιμο μέτρο ενώ το 43% ψωνίζει προϊόντα που βρίσκονται στο καλάθι του νοικοκυριού. Τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας εξακολουθούν να αποτελούν επιλογή για ένα σημαντικό κομμάτι των καταναλωτών. Συγκεκριμένα, το μερίδιο της ιδιωτικής ετικέτας στο καλάθι αγορών βρίσκεται πολύ άνω του 30% των κωδικών που μπαίνουν μέσα στο καλάθι του καταναλωτή, δηλαδή πάνω από τα 3 στα 10 προϊόντα που αγοράζονται είναι κωδικοί ιδιωτικής ετικέτας.