Τα αποτελέσματα των τελευταίων κοινοβουλευτικών εκλογών στην Πολωνία, μιας ανερχόμενης οικονομικά και γεωπολιτικά χώρας της ΕΕ, η υπερίσχυση των κομμάτων της αντιπολίτευσης έναντι του κυρίαρχου εδώ και χρόνια «Κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης» (PiS), τα αίτια αυτής πολιτικής αλλαγής, αλλά και το τι θα σημάνει στο εξής για τις σχέσεις της Βαρσοβίας με τις Βρυξέλλες ήταν το ζήτημα που αναλύεται στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α’ Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00). Προσκεκλημένος ήταν ο Λευτέρης Μαρούλης, που ζει χρόνια στην Πολωνία και ο οποίος υπήρξε στέλεχος δραστηριοποιούμενων εκεί ελληνικών επιχειρήσεων.
Μαζί του γίνεται καταρχήν μια ανασκόπηση των εκλογικών αποτελεσμάτων της Κυριακής 15/10 στην Πολωνία και το ποια κόμματα και συνασπισμοί κομμάτων μετείχαν. Εξηγείται πως γίνεται το μέχρι τώρα κυβερνόν Κόμμα του “Νόμου και της Τάξης”, χωρίς να έχει χάσει σε ποσοστά (για την ακρίβεια έχοντάς τα αυξήσει και ελαφρά στο 35.8 % ) να μην αποκτά την πλειοψηφία στο 460 εδρών Sejm (την Πολωνική Βουλή) ακόμη και με την συνεργασία της ακροδεξιάς “Συνομοσπονδίας” (7,16%), ενώ αυτή να μπορεί να αποκτηθεί από τα 3 κόμματα της αντιπολίτευσης (την “Πλατφόρμα Πολιτών”-ΚΟ του Ντόναλντ Τούσκ με 30.7%, την μετριοπαθή Καθολική συνεργασία «Τρίτος Δρόμος με 14,4% και τη “Συμμαχία της Αριστεράς”-Lewica) 8.16%, εφόσον βεβαίως συνεργαστούν.
Τελικά το PiS μαζί με τη Συνομοσπονδία συγκεντρώνουν 212 έδρες και η Αντιπολίτευση 248. Συγκεκριμένα, ο «Νόμος και η Δικαιοσύνη» (PiS) με το παραπάνω ποσοστό παίρνει 194 έδρες, η “Πλατφόρμα Πολιτών” 157 έδρες, ο “Τρίτος Δρόμος” 65 έδρες, η “Συμμαχία της Αριστεράς” 26 έδρες και η “Συνομοσπονδία” 18 έδρες. Να σημειωθεί ότι το εκλογικό σύστημα για την πολωνική βουλή είναι απλή αναλογική, με όριο εισόδου το 5% για μεμονωμένα κόμματα και 8% για συνασπισμούς κομμάτων. Όσον δε αφορά τη Γερουσία της χώρας με σύνολο 100 έδρες, η ήττα του PiS ήταν ακόμη πιο ηχηρή. Το κυβερνών κόμμα πήρε μόνο 34 έδρες σε σύγκριση με 66 για την αντιπολίτευση, λόγω του ότι η τελευταία ήταν ενωμένη, το δε εκλογικό σύστημα για το σώμα αυτό είναι μονοεδρικό και πλειοψηφικό.
Με βάση τα προαναφερόμενα, στην εκπομπή συζητούται τα σενάρια, αλλά και οι διαδικασίες για το σχηματισμό κυβέρνησης στη Πολωνία. Το PiS έχει κάνει ανοίγματα στον Τρίτο Δρόμο (και ειδικά το Αγροτικό Κόμμα) που όμως έχουν απορριφθεί. Ετσι, ως πιθανότερη έκβαση θεωρείται ο σχηματισμός κυβέρνησης από τα τρία κόμματα της μέχρι τώρα αντιπολίτευσης. Όμως, αν αυτά ήταν ενωμένα στο στόχο της εκδίωξης του Pis από την εξουσία, τίθεται το ερώτημα στον κ. Μαρούλη το πόσο εύκολα μπορούν να συνασπιστούν σε ενιαίο κυβερνητικό πρόγραμμα ένα κεντροδεξιό/φιλελεύθερο κόμμα, ένας συντηρητικός/καθολικός συνασπισμός και μια αριστερή συμμαχία, καθώς διαθέτουν μεν κοινούς στόχους, αλλά έχουν και διαφορές σε οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα. Εξετάζεται επίσης το κατά πόσον ο σχηματισμός μια διαφορετικής κυβέρνησης από την σημερινή αντιπολίτευση θα ελέγχει ουσιωδώς την εξουσία, στο βαθμό που έως το 2025 η Πολωνία θα έχει τον προερχόμενο από το PiS Πρόεδρο Ντούντα και επίσης θα συνυπάρχει με το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας, τη δομή και σύνθεση του οποίου είχε αλλάξει η προηγούμενη κυβέρνηση, ερχόμενη μάλιστα σε ρήξη για το θέμα αυτό με τη ΕΕ.
Πάντως, όπως και να έχει, η πλειονότητα των σχολιαστών εντός κι εκτός Πολωνίας συμφωνούν ότι μια κοινωνική πλειοψηφία επέλεξε την αλλαγή ύστερα από πολυετή διακυβέρνηση της χώρας από το PiS και τους συμμάχους του. Βασικό δε στοιχείο αυτής της τάσης θεωρείται το ιστορικό ρεκόρ συμμετοχής σε πολωνικές εκλογές, που έφτασε το 74%. Από την άλλη, μια μεγάλη δημοσκόπηση του Ινστιτούτου IPSOS έδειξε πως τα τρία πιο σημαντικά ζητήματα για τους ψηφοφόρους ήταν η οικονομική κατάσταση, τα δικαιώματα των γυναικών και η ασφάλεια.
Πέραν του εσωτερικού σκηνικού, οι αναλυτές των ευρωπαϊκών πραγμάτων, αλλά και πολλές κυβερνήσεις των χωρών μελών της ΕΕ θεωρούσαν τις εκλογές της Πολωνίας ως ιδιαίτερα καθοριστικές και για τις ισορροπίες της Ένωσης. Μια νέα νίκη του μέχρι τώρα κυβερνητικού συνασπισμού θα διατάρασσε ακόμη περισσότερο αυτές τις ήδη δύσκολες ισορροπίες, ενώ θα ενίσχυε περαιτέρω και τον ευρωσκεπτικισμό σε σειρά από ζητήματα, όπου το μεταναστευτικό είναι μόνον ένα από αυτά. Απ΄ την άλλη, παρατηρώντας την Πολωνία τα σχεδόν 20 χρόνια που μετέχει στην ΕΕ μπορεί να διαπιστώσει κανείς αποκλίσεις από τις ενωσιακές πολιτικές και σε εποχές που δεν ήταν στην εξουσία το PiS. Π.χ. η χώρα παραμένει, από επιλογή, εκτός ευρωζώνης ή ανήκει σε εκείνες που περισσότερο κοιτούν προς την άλλη πλευρά του Ατλαντικού σε θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας, παρά προς τις Βρυξέλλες.
Η συζήτηση ολοκληρώνεται με το κατά πόσον η φλογερή υποστήριξη της Πολωνίας προς την Ουκρανία στον πόλεμο με τη Ρωσία δείχνει το τελευταίο διάστημα να έχει υποστεί ρωγμές. Π.χ. η Βαρσοβία πρωτοστάτησε στο μπουν περιορισμοί για τις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων της Ουκρανίας μέσω της ΕΕ, ενώ ο μέχρι τώρα πρωθυπουργός Μοραβιέτσκι είχε ανακοινώσει διακοπή της παροχής στρατιωτικής βοήθειας προς το Κίεβο και ενίσχυση στο εξής μόνο των πολωνικών ενόπλων δυνάμεων. Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Μαρούλη, οι κινήσεις αυτές είχαν να κάνουν κυρίως με προεκλογκές ανάγκες και τις προσπάθειες προσεταιρισμού των αγροτικών στρωμάτων από το PiS.
